Η ενεργειακή πολιτική της σύγχρονης Ελλάδας - 23. 2011: Ο κύκλος κλείνει

Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα "Το Βήμα", στις 23 Ιουνίου 1996, ο τότε αρμόδιος για θέματα ενέργειας έλληνας επίτροπος, Χρήστος Παπουτσής, σε μια κρίση ειλικρινείας, παραδέχτηκε ότι αυτοί που θα κερδίσουν από την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας θα είναι οι βιομήχανοι. Γι' αυτό άλλωστε και η ΄Ενωση Εργοδοτών και Βιομηχάνων της Ευρώπης (UVICE) χαιρέτισε τις αποφάσεις για την απελευθέρωση αυτή ("Ναυτεμπορική", 22/6/1996). Όμως, ο έλληνας επίτροπος "ξέχασε" να πει ποιος θα επωμιστεί την ζημιά που θα προκύψει από την δημιουργία τέτοιων κερδών. Βλέπετε, ο αναπότρεπτος λογιστικός κανόνας επιβάλλει την δημιουργία ισόποσης χρέωσης για κάθε δημιουργούμενη πίστωση (με απλά λόγια: όταν κάποιος εισπράττει, κάποιος άλλος πληρώνει).

Στην ίδια συνέντευξη, ο Χρήστος Παπουτσής είπε πως "ο ανταγωνισμός θα φέρει περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες στους μικρούς καταναλωτές". Τρίχες! Η διεθνής εμπειρία άλλα έλεγε. Για παράδειγμα, στην Μεγάλη Βρεττανία, όπου καταστράφηκε ο μακροχρόνιος ενεργειακός σχεδιασμός, παρ' ότι υπήρξαν απολύσεις προσωπικού (40%) και μειώσεις αποδοχών, τα τιμολόγια ρεύματος αυξήθηκαν και αυξάνονται με ρυθμούς υψηλότερους του πληθωρισμού. Πάντως, ακόμη και στην βιομηχανία είναι αμφίβολο αν η απελεύθερωση της αγοράς ενέργειας προσφέρει σημαντικά οφέλη, αφού στην συντριπτική πλειοψηφία τους οι βιομηχανίες παρουσιάζουν ενεργειακό κόστος που δεν ξεπερνάει το 5% του συνολικού κόστους παραγωγής.

Στο μεταξύ, οι λογής-λογής αεριτζήδες βρήκαν την ευκαιρία να θησαυρίσουν (πάντοτε με τις ευλογίες τόσο της Ε.Ε. όσο και της κυβέρνησης) χάρη στο "πιασάρικο" κόλπο των φωτοβολταϊκών. Για να μην επαναλαμβάνομαι, παραπέμπω τον αναγνώστη σε παλιότερα κείμενα αυτού του ιστολογίου ("Φωτοβολταϊκά: λύση ή απάτη;", "Φωτοβολταϊκά: το 'παιχνίδι'", "Φωτοβολταϊκά: οι αγρότες την (ξανα)πάτησαν"), όπου καταδεικνύονται οι σκοτεινές πτυχές όλου αυτού του κόλπου.

Σήμερα έχει πια ολοκληρωθεί το ρεσάλτο. Οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας παραδίδονται με ταχείς ρυθμούς στο αδηφάγο κεφάλαιο. Ανάμεσά τους και η περιουσία της ΔΕΗ, η οποία διαμοιράζεται σε επενδυτές της κακιάς ώρας. Ο διαχωρισμός των δικτύων μεταφοράς και διανομής από τον κύριο κορμό της ΔΕΗ έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και η παράδοση των λιγνιτικών αποθεμάτων (ιδιαίτερα της Βεύης και της Δράμας) σε ιδιωτικούς ομίλους έχει πάρει τον δρόμο της.

Τι άλλο μας περιμένει; Σίγουρη είναι η αύξηση των τιμολογίων οικιακής και αγροτικής χρήσης, για να αντισταθμιστούν τα ωφελήματα των βιομηχάνων (παραλληλίστε τις τιμές ενός προϊόντος σε ένα μεγάλο σούπερ-μάρκετ κι ένα συνοικιακό μπακάλικο και θα καταλάβετε τι εννοώ). Επίσης σίγουρη είναι η μείωση της λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ στο Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας, με όσα αυτή συνεπάγεται για την εθνική μας οικονομία. Εξαιρετικά πιθανές (έως σχεδόν σίγουρες) είναι τόσο η παράδοση του εκμεταλλεύσιμου υδροδυναμικού της χώρας όσο και η ένταξη των υδροηλεκτρικών σταθμών της ΔΕΗ σε ανεξάρτητο φορέα. Και, φυσικά, είναι ήδη δρομολογημένες ενισχύσεις και επιδοτήσεις των επενδυτών στον χώρο της "πράσινης ενέργειας". Όλα προς διευκόλυνση εγχώριων και ξένων ομίλων που αδημονούν να αρχίσουν το φαγοπότι στον χώρο όπου κάποτε υπήρχε μια Δημόσια Επιχείρηση Κοινής Ωφελείας. Ηδη το 15% του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ ΑΕ κατέχουν τρία διεθνή επενδυτικά σχήματα, στα οποία δεσπόζει το αμερικανικό κεφάλαιο (Black Rock, Fidelity, Silchester), ενώ έχει δρομολογηθεί η επιχειρηματική συνεργασία της ΔΕΗ με αμερικανικούς και ευρωπαϊκούς ομίλους στα Βαλκάνια και στην εγχώρια αγορά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.


Κάπου εδώ ολοκληρώνουμε το ταξίδι μας. Χωρίς να βαυκαλίζομαι ότι πρόκειται περί "μελέτης", ελπίζω ότι αυτή η σειρά κειμένων μάς βόηθησε τόσο στο να δούμε πιο καθαρά όλα όσα έγιναν στον τομέα της εθνικής μας ενεργειακής πολιτικής όσο και στο να προετοιμαστούμε για όλα όσα μας περιμένουν.

Συμπερασμα; Ο κύκλος κλείνει. Εβδομήντα χρόνια μετά την υπογραφή της, η "σύμβαση Κούπερ" (στην οποία αναφερθήκαμε στην αρχή των κειμένων αυτής της σειράς) επανέρχεται ως φάντασμα και ως φάρσα. Και σάμπως να βλέπω τον μακαρίτη Δημήτρη Μπάτση να κουνάει θλιμμένα το κεφάλι του...