Μια άλλη άποψη για το χρέος

Άνθρακες ο θησαυρός στο χτεσινό Γιούρογκρουπ. Πολύ μέλι αλλά από τηγανίτα τίποτα και πάνε για Ιούνιο τα σπουδαία, μαζί με τον αναπόφευκτο ετεροχρονισμό τής εικόνας τού πρωθυπουργού μας με γραβάτα. Εμείς δεχτήκαμε κατακέφαλα το τέταρτο μνημόνιο αλλά εκείνοι ούτε κουβέντα δεν λένε να κάνουν για το χρέος.

Καθώς, λοιπόν, συνεχίζουμε να τελούμε εν αναμονή και μιας κι εφέτος συμπληρώνεται ακριβώς ένας αιώνας από την Οκτωβριανή Επανάσταση, ας γυρίσουμε πίσω στον χρόνο κι ας πάμε στο 1917 να ακούσουμε τον θείο Βλαδίμηρο, που έχει μερικά ενδιαφέροντα πράγματα να μας πει περί χρέους.

Αγιοπετρούπολη (πριν γίνει Λένινγκραντ), 7/8/1920: Οι αντιπρόσωποι στο δεύτερο συνέδριο της Κομιντέρν.
Διακρίνονται: Λιεβ Κάραγιαν (2ος από αριστερά), Καρλ Ράντεκ (3ος, με το τσιγάρο), Νικολάι Μπουχάριν (5ος),
Μιχαήλ Λασιέβιτς (7ος, με την στολή), Μαξίμ Γκόρκι (9ος, με το παχύ μουστάκι), Λένιν (10ος, μπροστά 
από τον Γκόρκι), Σεργκέυ Ζόριν (11ος, με το καπέλλο), Γκριγκόρι Ζινόβιεφ (13ος, με τα χέρια δεμένα πίσω),
Μαρία Ουλυάνοβα (19η) και Άμπραμ Μπελένκυ (δεξιά, με το ανοιχτόχρωμο καπέλλο).

Στις 8 Νοεμβρίου (26/10) 1917 (*), το Δεύτερο Συνέδριο του Σοβιέτ των Εργατών, Στρατιωτών και Αγροτών Βουλευτών έκανε δεκτή την εισήγηση του Λένιν και ψήφισε το "Διάταγμα για την ειρήνη". Το Διάταγμα απευθύνει πρόσκληση "σε όλους τους εμπόλεμους λαούς και στις κυβερνήσεις τους να αρχίσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη δημοκρατική ειρήνη" και ως τέτοια θεωρεί "την άμεση ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις (δηλαδή χωρίς αρπαγή ξένων εδαφών, χωρίς βίαιη ενσωμάτωση ξένων εθνοτήτων) και χωρίς επανορθώσεις". Αν όλα αυτά ως εδώ ακούγονται στ' αφτιά ορισμένων ως ένα ακίνδυνο ευχολόγιο, το Διάταγμα επιφυλάσσει μια βόμβα:

Η κυβέρνηση καταργεί τη μυστική διπλωματία, εκφράζοντας από την πλευρά της την σταθερή απόφασή της να διεξαγάγει όλες τις διαπραγματεύσεις εντελώς ανοιχτά μπροστά σε όλο τον λαό, αρχίζοντας αμεσως την δημοσίευση όλων των μυστικών συμφώνων που έχει επικυρώσει ή συνάψει η κυβέρνηση των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών από τον Φλεβάρη ως τις 25 του Οχτώβρη 1917. (...) Η κυβέρνηση δηλώνει ότι ακυρώνει απόλυτα και αμέσως όλες τις διατάξεις που περιέχουν τα μυστικά αυτά σύμφωνα, στο μέτρο που οι διατάξεις αυτές αποβλέπουν, όπως συνέβαινε στις περισσότερες περιπτώσεις, στο να εξασφαλίσουν ωφελήματα και προνόμια στους ρώσσους τσιφλικάδες και καπιταλιστές, στο να διατηρήσουν ή να αυξήσουν τις προσαρτήσεις που έκαναν οι μεγαλορώσσοι. (**)

Να το πούμε με δυο απλά λόγια; Με ένα διάταγμα και ένα άρθρο, η επαναστατική κυβέρνηση ακυρώνει "απόλυτα και αμέσως" όλα τα χρέη και τα δάνεια που είχαν συνάψει όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Απλό; Απλούστατο! Κι όταν λέμε όλα τα δάνεια, εννοούμε και αυτά που είχε πάρει η Ρωσσία αλλά και αυτά που είχε δώσει. Ανάμεσα στα τελευταία, είναι και τα δάνεια, τα οποία είχε χορηγήσει η Ρωσσία στην επαναστατική ελληνική κυβέρνηση το 1824-1825, ως "προστάτιδα δύναμη". Η υπό τον Λένιν κυβέρνηση μας τα χάρισε, παραιτούμενη από τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο που μας είχε επιβληθεί μετά τον "ατυχή" πόλεμο του 1897. Επί πλέον, η μπολσεβικική κυβέρνηση παραιτήθηκε από κάθε δικαίωμα επί ελληνικού εδάφους, όπως π.χ. από τα ρωσσικά μοναστήρια του Αγίου Όρους, από το ρωσσικό νοσοκομείο τού Πειραιά (το σημερινό Ναυτικό) κλπ.

Εννοείται ότι η βόμβα που προαναφέραμε, προκάλεσε έντονες σεισμικές δονήσεις στην Δύση. Όμως, ακόμη και εκεί ακούστηκαν κάποιες ψύχραιμες φωνές, οι οποίες δικαίωναν την επιλογή των μπολσεβίκων. Μια από τις σημαντικώτερες αυτές φωνές ήταν του γνωστού άγγλου οικονομολόγου Τζων Μαίυναρντ Κέυνς, ο οποίος δεν δίστασε να δηλώσει ότι οι μεταπολεμικές συμφωνίες ειρήνης, με τις αποζημιώσεις που επιδικάζουν και τα χρέη που αναγνωρίζουν, οδηγούν μαθηματικά την παγκόσμια οικονομία σε χρεωκοπία. Κι όπως αποδείχτηκε από την ιστορία, μια δεκαετία αργότερα θα φαινόταν πόσο δίκιο είχε ο Κέυνς.

Πάμε λίγο παρακάτω. Στις 1 Αυγούστου (19/7) 1920, μιλώντας στο 2ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Λένιν δεν παρέλειψε να σημειώσει την στάση τού Κέυνς στην εισήγησή του:

Ο Κέυνς κατέληξε σε συμπεράσματα που είναι πιο ισχυρά, πιο χειροπιαστά, πιο διδακτικά από οποιοδήποτε συμπέρασμα κομμουνιστή-επαναστάτη, γιατί τα συμπεράσματα αυτά τα βγάζει ένας αναμφίβολος αστός, αμείλικτος εχθρός του μπολσεβικισμού, για τον οποίο, ως αγγλος μικροαστός, πλάθει στο μυαλό του μια τερατώδη, άγρια, θηριώδη εικόνα. Ο Κέυνς κατέληξε στο συμπέρασμα πως η Ευρώπη και όλος ο κόσμος με την ειρήνη των Βερσαλλιών τραβούν στη χρεοκοπία. Ο Κέυνς παραιτήθηκε, πέταξε στα μούτρα τής κυβέρνησης το βιβλίο του και είπε: αυτό που κάνετε είναι καθαρή τρέλα.
(...)
Μια αμερικανική αστική πηγή, που την ανάφερε ένας κομμουνιστής, ο σύντροφος Μπράουν, στο βιβλίο του "Ποιός πρέπει να πληρώσει τα πολεμικά χρέη;" (Λειψία, 1920), καθορίζει ως εξής τη σχέση των χρεών και της εθνικής περιουσίας: στις νικήτριες χώρες, την Αγγλία και τη Γαλλία, τα χρέη αποτελούν τα 50% και πλέον όλης της εθνικής περιουσίας. Όσον αφορά την Ιταλία το ποσοστό αυτό αποτελεί τα 60-70%, όσον αφορά τη Ρωσσία τα 90%, εμάς όμως, όπως ξέρετε, αυτά τα χρέη δεν μας ανησυχούν, γιατί εμείς λιγάκι νωρίτερα από την εμφάνιση του βιβλίου του Κέυνς ακολουθήσαμε τη θαυμάσια συμβουλή του: ακυρώσαμε όλα τα χρέη.
(...)
Εξάλλου, ο αστός Κέυνς λέει πως οι άγγλοι για να σώσουν τη ζωή τους, για να σώσουν την αγγλική οικονομία πρέπει να πετύχουν την επανάληψη ελεύθερων εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στη Γερμανία και στη Ρωσσία! Και με ποιο τρόπο μπορούν να το πετύχουν αυτό; Με την ακύρωση όλων των χρεών, όπως προτείνει ο Κέυνς! Η ιδέα αυτή δεν είναι μόνο ιδέα του οικονομολόγου επιστήμονα Κέυνς. Στην ιδέα αυτή κατέληξαν και θα καταλήξουν εκατομμύρια. Και εκατομμύρια άνθρωποι ακούν τους αστούς οικονομολόγους να λένε πως δεν υπάρχει άλλη διέξοδος εκτός από την ακύρωση των χρεών, και γι' αυτό "ας είναι καταραμένοι οι μπολσεβίκοι" (που ακύρωσαν τα χρέη) και ελάτε να απευθυνθούμε στη "γενναιοψυχία" της Αμερικής!! Νομίζω πως θα έπρεπε εξ ονόματος του συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς να στείλουμε ένα ευχαριστήριο σ' αυτούς τους οικονομολόγους-προπαγανδιστές υπέρ του μπολσεβικισμού. (***)

Κάπρι, Απρίλιος 1908: Ο Λένιν παίζει σκάκι με τον Αλεξάντερ Μπογκντανόφ.
Όρθιος στο μέσον παρακολουθεί την παρτίδα ο οικοδεσπότης Μαξίμ Γκόρκι.

Θα κλείσουμε τούτο το περί χρέους σημείωμα, με μια κλασσική αποστροφή του παππού Κάρολου περί δημοσίου χρέους, την οποία μνημονεύει και ο θείος Βλαδίμηρος αλλά φαίνεται πως ξεχνούν πολλοί "κομμουνιστές":

"Δημόσια χρέη"! Η εργατική τάξη ξέρει ότι τα χρέη αυτά δεν είναι δικά της και όταν πάρει την εξουσία θα αναθέσει την εξόφλησή τους σε εκείνους που τα έκαναν. (****)

---------------------------------------------------
(*) Σε παρένθεση η ημερομηνία σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο, το οποίο ισχύει στην Ρωσσία. Άλλωστε, αν η Οκτωβριανή Επανάσταση καταγραφόταν με το νέο ημερολόγιο, θα ήταν... Νοεμβριανή.
(**) Β.Ι.Λένιν, "Άπαντα", έκδοση Σύγχρονη Εποχή, τόμος 35, σελ. 13 και 15.
(***) Β.Ι.Λένιν, "Άπαντα", έκδοση Σύγχρονη Εποχή, τόμος 41, σελ. 219, 220 και 225.
(****) Β.Ι.Λένιν, "Άπαντα", έκδοση Σύγχρονη Εποχή, τόμος 33, σελ. 203. Συχνά η φράση αποδίδεται εσφαλμένα τον Λένιν αλλά εκείνος την χρησιμοποιεί εντός εισαγωγικών και παραπέμπει στον Μαρξ.