Ένας βρόμικος πόλεμος - 5. Οι ΗΠΑ διαδέχονται την Γαλλία

        Πρόκειται για ένα διαφορετικό είδος πολέμου. Δεν υπάρχουν πολεμικές στρατιές ή επίσημες δηλώσεις. Μερικές φορές, κάποιοι πολίτες του Νότιου Βιετνάμ, με κατανοητό παράπονο, πήραν μέρος στην επίθεση κατά της κυβέρνησής τους. Αλλά αυτό δεν πρέπει να κρύβει το βασικό γεγονός ότι εδώ έχουμε πραγματικό πόλεμο, ο οποίος καθοδηγείται από το Βόρειο Βιετνάμ και προκαλείται από την κομμουνιστική Κίνα. Στόχος του είναι να κατακτήσει τον νότο, να νικήσει την πολιτειακή εξουσία και να επεκτείνει την κυριαρχία του κομμουνισμού στην Ασία. Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Τα περισσότερα από τα μη κομμουνιστικά έθνη της Ασίας δεν μπορούν από μόνα τους να αντισταθούν στην αυξανόμενη δύναμη και στη φιλοδοξία του ασιατικού κομμουνισμού.
        Επομένως, η ισχύς μας είναι ζωτικής σημασίας. Αν αποσυρθούμε από το Βιετνάμ, τότε κανένα έθνος δεν μπορεί να έχει και πάλι την ίδια εμπιστοσύνη στην πολιτειακή υπόσχεση ή στην πολιτειακή προστασία. Σε κάθε χώρα οι δυνάμεις ανεξαρτησίας θα εξασθενίσουν σημαντικά και μια απειλούμενη από την κομμουνιστική κυριαρχία Ασία θα έθετε βεβαίως σε κίνδυνο την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών.
        Δεν επιλέξαμε να είμαστε οι κηδεμόνες στην πύλη, αλλά δεν υπάρχει κανένας άλλος. Ούτε θα παραδοθούμε στο Βιετνάμ για να έλθει η ειρήνη, επειδή μάθαμε από τον Χίτλερ στο Μόναχο ότι η επιτυχία τροφοδοτεί μόνο την όρεξη της επιθετικότητας. Η μάχη θα ανανεωθεί σε μια άλλη χώρα και στη συνέχεια σε μια άλλη, φέρνοντας μαζί της ίσως ακόμα μεγαλύτερη και πιο σκληρή σύγκρουση, όπως μάθαμε από τα διδάγματα της ιστορίας.
        Επί πλέον, βρισκόμαστε στο Βιετνάμ για να εκπληρώσουμε μία από τις πιο επίσημες υποσχέσεις του πολιτειακού έθνους. Τρεις πρόεδροι -ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ, ο πρόεδρος Κέννεντυ και ο σημερινός πρόεδρός σας- εδώ και 11 χρόνια έχουν δεσμευτεί και έχουν υποσχεθεί να βοηθήσουν στην υπεράσπιση αυτού του μικρού και γενναίου έθνους. Ενισχυμένος από αυτή την υπόσχεση, ο λαός του Νοτίου Βιετνάμ έχει αγωνιστεί για πολλά χρόνια. Χιλιάδες από αυτούς έχουν πεθάνει. Χιλιάδες ακόμα έχουν τραυματιστεί από τον πόλεμο. Δεν μπορούμε τώρα να αθετήσουμε τον λόγο μας ή να εγκαταλείψουμε τη δέσμευσή μας ή να αφήσουμε όσους μας πίστεψαν και μας εμπιστεύθηκαν, στην τρομοκρατία και στην καταπίεση και στις δολοφονίες που θα ακολουθούσαν.
        Αυτός, λοιπόν, συμπατριώτες μου, είναι ο λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε στο Βιετνάμ.

Σαϊγκόν, 12/5/1961: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον συναντιέται με τον Νγκο Ντιν Ντιέμ

Τα παραπάνω λόγια ειπώθηκαν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον σε συνέντευξη που παραχώρησε στις 28/7/1965, προκειμένου να δικαιολογήσει την εμπλοκή των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. Φυσικά, ο Τζόνσον δεν αποκαλύπτει την πραγματικότητα αλλά καλύπτει με τον παλιό, γνωστό αντικομμουνιστικό λόγο την επιθυμία των ΗΠΑ να βάλουν χέρι στον πλούτο της περιοχής και κρύβει την παρατήρηση που περιλαμβανόταν στο απόρρητο έγγραφο NSC 48/5 :

Αν οι κομμουνιστές αποκτήσουν τον έλεγχο (ενν.: στο Βιετνάμ) τότε η θέση των ΗΠΑ στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Ειρηνικού θα γίνει επισφαλής, ενώ θα κινδυνεύσουν τα θεμελιώδη συμφέροντά μας στην Άπω Ανατολή (...) Η νοτιοανατολική Ασία και ιδιαίτερα η Μαλαισία και η Ινδονησία αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή φυσικού καουτσούκ και κασσίτερου παγκοσμίως ενώ παράγουν, επίσης, πετρέλαιο και άλλα προϊόντα στρατηγικής σημασίας.

Παράλληλα, καθώς ο Τζόνσον αναφέρεται σε τρεις προέδρους, αφήνει εσκεμμένα απ' έξω τον Τρούμαν. Καθ' ότι επί προεδρίας Τρούμαν πήραν μυρωδιά οι ΗΠΑ ότι, αργά ή σύντομα, οι γάλλοι θα αποχωρούσαν από την Ινδοκίνα και άρχισαν να προετοιμάζονται για την διαδοχή. Γι' αυτό, άλλωστε, ο Τρούμαν πέταξε στο καλάθι των αχρήστων τις εκκλήσεις για βοήθεια που του έστελνε τότε ο Χο Τσι Μινχ, αν και ο τελευταίος είχε βρεθεί στο πλευρό των ΗΠΑ κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς το Βιέτ-Μινχ πολεμούσε κατά των ιαπώνων:

Μεταξύ Οκτωβρίου 1945 και Φεβρουαρίου 1946, ο Χο Τσι Μινχ έγραψε οκτώ επιστολές προς τον πρόεδρο Τρούμαν, υπενθυμίζοντάς του τις υποσχέσεις τής Χάρτας του Ατλαντικού για αυτοδιάθεση. Μία από τις επιστολές στάλθηκε και στον Τρούμαν και στα Ηνωμένα Έθνη: "Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή τής Εξοχότητάς σας για αυστηρά ανθρωπιστικούς λόγους στο ακόλουθο ζήτημα. Δύο εκατομμύρια βιετναμέζοι πέθαναν από πείνα από το χειμώνα του 1944 ως την άνοιξη του 1945 εξ αιτίας της πολιτικής πείνας των γάλλων, οι οποίοι κατάσχεσαν και αποθήκευσαν για ελεγχόμενη διάθεση όλα τα αποθέματα ρυζιού (…) Τα τρία τέταρτα της καλλιεργήσιμης γης πλημμύρισαν το καλοκαίρι τού 1945, γεγονός που ακολουθήθηκε από μεγάλη ξηρασία. Χάθηκαν τα πέντε έκτα μιας κανονικής συγκομιδής (...) Πολλοί άνθρωποι πεινούν (...) Αν οι μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις και οι διεθνείς οργανισμοί αρωγής δεν μας φέρουν άμεση βοήθεια, θα αντιμετωπίσουμε επικείμενη καταστροφή (...)". Ο Τρούμαν δεν απάντησε ποτέ. (*)

"Ο Τρούμαν δεν απάντησε ποτέ"... Σιγά μην απαντούσε, δηλαδή, αφού την ίδια στιγμή ενίσχυε τις γαλλικές δυνάμεις στην Ινδοκίνα με όπλα και χρήμα. Για την Ουάσιγκτον, η αποχώρηση των γάλλων από την περιοχή ήταν βέβαιη, όμως δεν έπρεπε να αφήσουν πίσω τους καμμένη γη. Για να το πούμε σχηματικά, δεν έπρεπε να γίνει κατάληψη από τις ΗΠΑ ενός χώρου που θα είχε πρωτύτερα αδειάσει η Γαλλία αλλά θα έπρεπε να υπάρξει ομαλή διαδοχή (ακριβώς όπως έγινε στην Ελλάδα με την Βρεττανία, για να καταλαβαινόμαστε καλύτερα). Στο Νότιο Βιετνάμ, αυτή η διαδικασία διαδοχής είναι ξεκάθαρη: η νεοσύστατη Πολιτεία παραμένει στην Γαλλική Ένωση αλλά οι ΗΠΑ διορίζουν ως κυβερνήτη της τον Νγκο Ντιν Ντιέμ, μόνιμο κάτοικο Νέας Υόρκης και πολιτειακό υπήκοο. Στο κάτω-κάτω, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι οι πολιτειακοί παραβιάζουν την συμφωνία τής Γενεύης εφ' όσον ποτέ δεν την υπέγραψαν!

Ουάσιγκτον, 8/5/1957: Ο πρόεδρος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ με τον υπουργό εξωτερικών Τζων Φόστερ Ντάλλες
υποδέχονται στο αεροδρόμιο τον Νγκο Ντιν Ντιέμ, ο οποίος φτάνει με στρατιωτικό αεροπλάνο των ΗΠΑ

Ο Ντιέμ είναι μια σκέτη μαριονέττα, δίχως ιδιαίτερα προσόντα. Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Τζων Φόστερ Ντάλλες είχε πει ότι η επιλογή τού Ντιέμ έγινε επειδή δεν υπήρχε κανείς καλύτερος. Η βασική υποχρέωση του Ντιέμ είναι απλή: να μη γίνει ποτέ το δημοψήφισμα για ένωση της Πολιτείας με την Βιετναμέζικη Λαϊκή Δημοκρατία. Οι πολιτειακοί γνωρίζουν καλά ότι το αποτέλεσμα ενός τέτοιου δημοψηφίσματος δεν θα είναι σύμφωνο με τις επιθυμίες τους:

Ποτέ δεν μίλησα με κάποιον γνώστη των πραγμάτων της Ινδοκίνας, ο οποίος να μη συμφωνούσε στο ότι, αν πραγματοποιούνταν εκλογές, ήταν πολύ πιθανό ένα 80% του πληθυσμού να ψήφιζε τον κομμουνιστή Χο Τσι Μινχ ως ηγέτη του. (**)

Το καλοκαίρι του 1955 ο Ντιέμ βάζει μπρος την επιχείρηση "Καταγγέλλουμε τους κομμουνιστές", κατά την διάρκεια της οποίας συλλαμβάνονται, φυλακίζονται, βασανίζονται ή εκτελούνται χιλιάδες κομμουνιστές ή απλοί συμπαθούντες. Τον Αύγουστο του 1956 ο Ντιέμ καθιερώνει την θανατική ποινή για οποιονδήποτε καταδικαζόταν λόγω κομμουνιστικής δραστηριότητας. Μέσα σε δυο χρόνια εκτελούνται 12.000 άτομα και μέχρι τέλους τού 1958 πάνω από 40.000 βρίσκονται στις φυλακές. Κι όλα αυτά, ενώ οι ΗΠΑ όχι μόνο τον ενισχύουν οικονομικά με πακτωλό χρημάτων αλλά στέλνουν και εκπαιδευτές για να οργανώσουν τον στρατό και τις υπηρεσίες ασφαλείας του (***). Για να μη παίζουμε με τις λέξεις, μπορούμε να πούμε ευθέως ότι οι ΗΠΑ απέσπασαν ένα κομμάτι τού Βιετνάμ όπου εγκατέστησαν και στήριξαν την δικτατορία τού Ντιέμ.

Με το 80% του νοτιοβιετναμέζικου λαού να αντιτίθεται στα σχέδια των ΗΠΑ και να προσβλέπει στον Χο Τσι Μινχ (σύμφωνα με την παραδοχή των ίδιων των πολιτειακών), είναι πλέον αδύνατον να διατηρηθεί η -έτσι κι αλλιώς, εύθραυστη- ηρεμία στην περιοχή. Χωρίς να καταλάβει κανείς το πότε, ο πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους Βιέτ-Κονγκ φουντώνει, δίχως να κηρυχτεί ποτέ επίσημα.

--------------------------------------------
(*) Howard Zinn, "A people's history of the United States", εκδόσεις Harper. Το απόσπασμα παρατίθεται σε μετάφραση από το πρωτότυπο αν και το εξαιρετικό αυτό βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα.
(**) Dwight D. Eisenhower, "Mandate for Change - The White House years 1953-1956".
(***) Gabriel Kolko, "Anatomy of a War: Vietnam, the United States and the Modern Historical Experience". Άφθονες πληροφορίες και στοιχεία υπάρχουν και στο "The Pentagon Papers - Gravel Edition, Volume 1, Chapter 5, 'Origins of the Insurgency in South Vietnam, 1954-1960'".