Οι δημοκρατικές δομές μιας "δικτατορίας"

Ο Γιώργος μπήκε φουριόζος στο γραφείο μου λίγο μετά τις 8 το πρωί. "Ρε φίλε, εσύ που τα ψάχνεις", μου είπε, "ξέρω ότι στην Κούβα ψηφίζουν για τα πάντα. Μπορείς να μου βρεις με ποιο σύστημα γίνεται αυτό, πώς συμμετέχει ο λαός στην λήψη των αποφάσεων, να το τρίψω στην μούρη μερικών-μερικών;". Γιώργο μου, τό 'πες κι έγινε! Τέτοια χατήρια δεν τα χαλάω, οπότε... πιάσε καρέκλα!


Κατ' αρχάς, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως, όταν μιλάμε για την Κούβα, μιλάμε για μια σοσιαλιστική χώρα. Κι όπως έχουμε πει πολλές φορές, η σοσιαλιστική δημοκρατία δεν έχει καμμιά σχέση με την αστική "δημοκρατία", η οποία αποτελεί βιτρίνα για την εξαπάτηση του λαού και τη διαιώνιση της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας της ολιγαρχίας του πλούτου. Η σοσιαλιστική δημοκρατία είναι η εξουσία τής εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων και βασίζεται στις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, όπου όλα τα βασικά μέσα παραγωγής αποτελούν ιδιοκτησία όλου του λαού.

Κούβα: Επιγραφές διαφόρων τμημάτων Επιτροπών Υπεράσπισης της Επανάστασης

Βασικό χαρακτηριστικό της λαϊκής εξουσίας στην Κούβα είναι οι Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης (ΕΥΕ), τις οποίες ίδρυσε ο ίδιος ο Φιντέλ στις 28 Σεπτεμβρίου 1960. Υπάρχουν σε κάθε γειτονιά, αποτελούνται από ενόπλους και σ' αυτές συμμετέχει εθελοντικά η πλειοψηφία των πολιτών (περίπου 8 εκατομμύρια μέλη σε μια χώρα 11,5 εκατομμυρίων κατοίκων!).

Τα όργανα της λαϊκής εξουσίας, από τότε που δημιουργήθηκαν, βρήκαν στις ΕΥΕ τούς πιο δραστήριους συνεργάτες τους. Σαν δημιουργική ιδέα της Κουβανικής Επανάστασης, που ίδρυσε για πρώτη φορά στην ιστορία αυτή τη μαζική οργάνωση, οι ΕΥΕ αποτέλεσαν συμβολή στην πείρα του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος. Οι ΕΥΕ ήταν και είναι o φόβος και o τρόμος της αντεπανάστασης κι αποτελούν μια γιγάντια λαϊκή πλημμύρα, που χωρίς αυτήν, χωρίς την αποφασιστική υποστήριξή της στο Κόμμα, θα ήταν αδιανόητο το επαναστατικό κέφι και o ενθουσιασμός, η οργάνωση και η πειθαρχία της πορείας του μαχητή λαού μας (Φιντέλ).

Η λαϊκή εξουσία στην Κούβα εκφράζεται με τις αρχές και τον τρόπο που είχε υποδείξει ο Λένιν. Δηλαδή, οι εκπρόσωποι του λαού σε οποιοδήποτε όργανο διέπονται από αιρετότητα, ανακλητότητα και εναλλαγή ενώ όλοι ανεξαιρέτως υπόκεινται σε έλεγχο.

Κύτταρο της σοσιαλιστικής κοινωνίας τής Κούβας είναι οι Συνελεύσεις Βάσης Λαϊκής Εξουσίας, οι οποίες υπάρχουν σε κάθε γειτονιά και σε κάθε χωριό, σε κάθε μια από τις οποίες αντιστοιχούν 500-1000 πολίτες. Ως κοινωνικό κύτταρο, κάθε τέτοια συνέλευση αφ' ενός μεν ασχολείται με όλα τα λαϊκά προβλήματα της γειτονιάς ή του χωριού αφ' ετέρου δε εκλέγει (με μυστική και μη υποχρεωτική ψηφοφορία) έναν αντιπρόσωπο για την υπερκείμενη Δημοτική Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας από λίστα υποψηφίων. Φυσικά, μπορούν να βάλουν υποψηφιότητα όποιοι και όσοι θέλουν ενώ απαγορεύεται να υπάρχει μόνο ένας υποψήφιος.

Δεν υπάρχουν επαγγελματίες πολιτικοί σ' αυτή τη συγκέντρωση πρότασης υποψηφίων, αλλά απλώς γείτονες. Κανένας δε σηκώνεται για να αναγγείλει ότι είναι υποψήφιος για κάποιο αξίωμα. Οι ψηφοφόροι προτείνουν εκείνους που νομίζουν ότι μπορούν να τους αντιπροσωπεύσουν με τov καλύτερο τρόπο. Συζητούν ελεύθερα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε υποψήφιου. Κάθε αντιπρόσωπος πρέπει να συναντιέται με τους ανθρώπους που μένουν στη δική του εκλογική περιφέρεια μια φορά κάθε τρεις μήνες και να δώσει λογαριασμό για τις πράξεις του. Υποχρεώνεται, επίσης, να συγκαλεί μικρότερες συγκεντρώσεις σε πιο συχνά διαστήματα και να διαθέτει χρόνο για να συναντιέται με ψηφοφόρους χωριστά και v' ακούει τα προβλήματά τους, τα παράπονά τους και τις υποδείξεις τους.

Με την ίδια φιλοσοφία, οι Δημοτικές Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας υποδεικνύουν τους υποψήφιους για τις Επαρχιακές Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας, οι οποίες με την σειρά τους υποδεικνύουν τους υποψηφίους για την υπέρτερη όλων Εθνική Συνέλευση Λαϊκής Εξουσίας, το ανώτατο όργανο εξουσίας τής χώρας. Στην Εθνική Συνέλευση αντιστοιχεί ένας βουλευτής για κάθε 20.000 κατοίκους. Σήμερα, η Εθνική Συνέλευση αποτελείται από 612 βουλευτές και αξίζει να σημειωθεί ότι οι 120 απ' αυτούς δεν είναι μέλη τού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Στην κουβανική "δικτατορία" υπάρχει και κάτι που δεν προβλέπεται στις αστικές "δημοκρατίες": ο μηχανισμός ανάκλησης των αντιπροσώπων. Αυτός ο μηχανισμός ενεργοποιείται στις Δημοτικές Συνελεύσεις Λαϊκής Εξουσίας με την έγγραφη αίτηση του 20% των εκλογέων τής περιοχής της. Ακολουθεί ψηφοφορία, κατά την οποία αρκεί απλή πλειοψηφία για να ανακληθεί ο αντιπρόσωπος και να προκηρυχθεί αναπληρωματική εκλογική διαδικασία για την πλήρωση της κενής θέσης.

Λεπτομέρεια πρώτη: Το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι σε όλα τα σώματα απονέμεται σε κάθε κουβανό μόλις κλείσει τα 16 χρόνια του. Το μόνο δικαίωμα που απονέμεται στα 18 είναι το εκλέγεσθαι στην Εθνική Συνέλευση.

Πρώτη διακήρυξη της Αβάνας - 2 Σεπτεμβρίου 1960

Επειδή γίνεται πολύς λόγος για πολιτικές διώξεις στην Κούβα και για φυλακίσεις αντιφρονούντων, ας πούμε δυο λόγια και γι' αυτό το θέμα:

Ο ποινικός κώδικας της Κούβας, με πλήρη ταξική ειλικρίνεια, ορίζει ευθύς εξ αρχής ως σκοπούς τού νόμου την προστασία της κοινωνίας, των προσώπων, της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής τάξης, του κρατικού πολιτεύματος, της ιδιοκτησίας που αναγνωρίζεται από το σύνταγμα και τους νόμους, την τήρηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των πολιτών και την ενίσχυση της συνείδησης του σεβασμού της σοσιαλιστικής νομιμότητας. Όμως, επειδή όλα τούτα ακούγονται μάλλον γενικόλογα και ασαφή, οι αντεπαναστατικές πράξεις ορίζονται με απόλυτη σαφήνεια ώστε να μην υπάρχει το παραμικρό περιθώριο για καταχρηστικές διώξεις. Με απλά λόγια: όποιος τιμωρείται για αντεπαναστατική δράση, έχει προβεί σε πράξη η οποία χαρακτηρίζεται σαφώς ως εχθρική προς την επανάσταση.

Εδώ πολλοί μιλούν ενάντια στην κυβέρνηση και κάνουν κριτική στην κυβέρνηση. Εδώ κανείς δεν έχει συλληφθεί, επειδή έκανε κριτική στην κυβέρνηση. Μια κριτική ενάντια στην κυβέρνηση δεν είναι το ίδιο με τις αντεπαναστατικές δραστηριότητες, τα σαμποτάζ στην οικονομία, τα σαμποτάζ στη γεωργία κλπ. Κανείς δεν έχει συλληφθεί στην Κούβα για τις πολιτικές του ιδέες (...) Η δύναμη δεν βρίσκεται στα όπλα ούτε στους νόμους ούτε στους θεσμούς του κράτους. Βρίσκεται στον λαό, στις μάζες, στις επαναστατικές πεποιθήσεις και στην πολιτική κουλτούρα κάθε πολίτη. Η δύναμη δε βρίσκεται στο ψέμα και στη δημαγωγία, αλλά στη σοβαρότητα, στην αλήθεια και στη συνείδηση. Επιπλέον, τα όπλα τα έχει o λαός και με αυτά υπερασπίζει την Επανάσταση χωρίς βασανιστήρια, χωρίς εγκλήματα, χωρίς τάγματα θανάτου, χωρίς αγνοούμενους, χωρίς παρανομίες και αυθαιρεσίες. Ποτέ δε χρησιμοποιήθηκε ένας στρατιώτης, ένας αστυνομικός ή ένας πυροσβέστης ενάντια στο λαό (...) Δεν πρέπει να παραβιάζεται κανένας νόμος, δεν πρέπει να πέφτουμε σε καμιά παρανομία. Αν οι νόμοι δεν είναι αρκετά ισχυροί, ας τους κάνουμε πιο ισχυρούς. Δεν πρέπει να διαπράττεται καμμιά κατάχρηση εξουσίας. Όχι! Δεν πρέπει να πέφτουμε σε πρακτικές βίας. Όχι! Εμείς δεν μπορούμε να πέφτουμε σε εκείνο που πέφτουν οι καπιταλιστικές κοινωνίες, που οργανώνουν αποσπάσματα θανάτου, διαπράττουν εγκλήματα κλπ. Ο αγώνας ενάντια στις αντικοινωνικές και εγκληματικές δραστηριότητες πρέπει το ίδιο να είναι μια μάχη ολόκληρου του λαού (Φιντέλ).

Λεπτομέρεια δεύτερη: Στην Κούβα, όλοι οι νόμοι ερμηνεύονται και εφαρμόζονται από αιρετούς και ανακλητούς από τον λαό δικαστές, νομικούς και λαϊκούς (ενόρκους). Η εκλογή και η ανάκλησή τους γίνονται με βάση συγκεκριμένη διαδικασία και απολογούνται δημόσια για τις εργασίες τους.

Προφανώς, όλα αυτά δεν ακούγονται πολύ δημοκρατικά  σε κάποιους σαν τον κ. Γιάννη Πρετεντέρη, ο οποίος προχτές έγραψε ότι το όραμα του Φιντέλ "ξεκίνησε ως επαγγελία απελευθέρωσης και κατάντησε το πιο αιμοβόρο και αποκρουστικό τέρας τού 20ού αιώνα". Δεν παραξενευόμαστε για την στάση όλων αυτών, οι οποίοι θεωρούν ως δημοκρατία την εναλλαγή αστικών κομμάτων στην διαχείριση της εξουσίας και δεν ξεγελιόμαστε από τις ανοησίες τους επειδή γνωρίζουμε κάτι απλό:

Η προλεταριακή δημοκρατία είναι ένα εκατομμύριο φορές πιο δημοκρατική από την πιο δημοκρατική αστική δημοκρατία (*).

Αβάνα, Πλατεία Επανάστασης, 30/11/2016: Η ύστατη τιμή στον "δικτάτορα" από τους "καταπιεσμένους υπηκόους" του.

------------------------------------------------
(*) Β.Ι.Λένιν, "Η προλεταριακή επανάσταση κι ο αποστάτης Κάουτσκι" (Άπαντα, τόμος 37, σελίδα 103). Το υλικό για τις δομές της Κούβας αντλήθηκε από το βιβλιαράκι "Το σύνταγμα και το πολιτικό σύστημα της δημοκρατίας της Κούβας" (Σύγχρονη Εποχή, 2004).