Σύμφωνο συμβίωσης: μερικές σκέψεις

Από την εποχή που ο τότε υπουργός δικαιοσύνης Σωτήρης Χατζηγάκης έκανε το πρώτο επίσημο -πλην μετέωρο, όπως αποδείχθηκε- βήμα επί του θέματος, παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα όσα λέγονται και γράφονται για το περίφημο "Σύμφωνο Συμβίωσης". Αποτέλεσμα; Όχι μόνο εξακολουθώ να προβληματίζομαι αλλά ο προβληματισμός μου όσο πάει και βαθαίνει. Για παράδειγμα:

(α) Δεν καταλαβαίνω γιατί αυτό το σύμφωνο έχει συνδεθεί κατά τέτοιον τρόπο (σχεδόν άρρηκτα) με τους ομοφυλόφιλους. Ας παραβλέψουμε την περίπτωση ενός ετερόφυλου ζευγαριού που να θέλει να συμβιώσει ή ακόμη και να κάνει παιδιά εκτός γάμου και να πάρουμε την περίπτωση της συμβίωσης δυο ατόμων του ίδιου φύλου που δεν έχουν ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό. Δηλαδή, να δώσουμε διάρκεια σε κάτι που κάναμε πολλοί για λίγα χρόνια ως φοιτητές. Γιατί πρέπει ντε και καλά να είναι λεσβίες δυο γυναίκες, ορκισμένες εργένισσες, που συμβιώνουν επί δεκαετίες επειδή τα έχουν βρει μεταξύ τους, μειώνουν το κόστος ζωής, εκτιμούν ότι αυτή είναι η καλύτερη λύση στο πρόβλημα της μοναξιάς ή, επί τέλους, επειδή έτσι γουστάρουν, βρε αδερφέ;

2008: Ο Σωτήρης Χατζηγάκης υπεραμύνεται του συμφώνου συμβίωσης από το βήμα τής βουλής. Φρόντισε,
όμως, να δηλώσει ότι η ελληνική κοινωνία είναι ανώριμη για την επέκτασή του στους ομοφυλόφιλους.

(β) Υπό το πρίσμα ότι ο γάμος συνιστά μια σύμβαση με νομικές επιπτώσεις και προεκτάσεις, αναρωτιέμαι πόσο μικρότερο θα ήταν το πρόβλημα αν στο όλο θέμα δεν ανακατευόταν η εκκλησία. Κάτι που μπορεί να γίνει πανεύκολα, καθιστώντας τον πολιτικό γάμο υποχρεωτικό και τον θρησκευτικό προαιρετικό, με παράλληλη απλοποίηση των διαδικασιών για την λύση του. Όπως και να το κάνουμε, είναι λίγο παράδοξο να ψάχνουμε νομική διευθέτηση ενός ζητήματος για το οποίο εκχωρούμε δικαίωμα λόγου σε παπάδες, μουφτήδες και στον μάγο τής φυλής.

(γ) Έχω κουραστεί να ακούω αυτό το "αλλά" που ακολουθεί την φράση "σεβόμαστε τις σεξουαλικές επιλογές των ομοφυλόφιλων", σαν να μη καταλαβαίνουμε ότι αυτά τα "αλλά" αναιρούν την δήλωση που προηγείται. Πώς ακριβώς εκφράζεται αυτός ο σεβασμός, τόσο από πλευράς κοινωνίας όσο και από πλευράς πολιτείας; Πόσο σεβασμό δείχνει η πολιτεία στην περίπτωση που δυο άνθρωποι έζησαν ταιριαστά 30-40 χρόνια, έφτιαξαν το σπίτι τους μαζί, έφτιαξαν περιουσία μαζί και μοιράστηκαν τα πάντα επί δεκαετίες αλλά, όταν πεθάνει ο ένας, ο άλλος δεν έχει κανένα νόμιμα απορρέον δικαίωμα σε όλα αυτά; Πόσο σεβασμό δείχνει η κοινωνία που, στην ίδια περίπτωση, ο ανηψιός τού μακαρίτη έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να πετάξει στον δρόμο τον άνθρωπο με τον οποίο ο θείος του είχε μοιραστεί την ζωή του; Για να μη ρωτήσω πόσο σεβασμό δείχνει το ότι κληρονόμος γίνεται όχι ο αγαπημένος τού θανόντος αλλά ένας ανηψιός που, ενδεχομένως, σιχαινόταν τον θείο του και τον στόλιζε με τα σχετικά "κοσμητικά" επίθετα.

(δ) Από την άλλη, αναρωτιέμαι πού μπορούν να φτάσουν τα όρια αυτού του συμφώνου. Ας πούμε ότι έχουμε αρκετά ανοιχτό μυαλό ώστε να αποδεχτούμε τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και δεχόμαστε να τα καλύψουμε με αυτό. Τί γίνεται, όμως, σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις, όπως π.χ. όταν τα έχουν βρει και συμβιώνουν αρμονικώτατα όχι δύο αλλά τρεις ομοφυλόφιλοι; Κι επειδή υποθέτω ότι και οι πολυγαμικοί πρέπει να έχουν δικαιώματα, τί γίνεται στην περίπτωση όπου επίσης τα έχουν βρει και συμβιώνουν ευτυχισμένοι ένας άνδρας με δυο ή και τρεις γυναίκες; Επίσης, τί γίνεται στην περίπτωση που αποφασίζουν να συμβιώσουν δυο παντρεμένα αμφιφυλόφιλα ζευγάρια; Με άλλα λόγια, γίνονται σεβαστά όλα τα δικαιώματα ή πρέπει να βάλουμε φίλτρο; Κι αν βάλουμε φίλτρο, σύμφωνα με ποια όρια, ποιους περιορισμούς και ποιες παραδοχές θα το κάνουμε;

Πόρισμα Ιεράς Συνόδου, ήτοι ανθρώπων που δεν έκαναν ούτε θα κάνουν ποτέ δική τους οικογένεια:
"Το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί εκτροπή από τον θεσμό τής οικογένειας".

(ε) Ένα άλλο που δεν καταλαβαίνω είναι η αυτόματη σύνδεση που γίνεται (τουλάχιστον νοητικά) ανάμεσα στο σύμφωνο συμβίωσης και την απόκτηση παιδιών, είτε με υιοθεσία είτε με άλλον τρόπο. Νομίζω ότι πάμε να συνδέσουμε δυο θέματα παντελώς άσχετα μεταξύ τους. Το αν πρέπει να επιτραπεί ή όχι στα ομόφυλα ζευγάρια να έχουν παιδιά είναι ένα άλλο, πολύ μεγάλο ζήτημα και δεν μπορεί να επηρεάζει την ρύθμιση των σχέσεων ανάμεσα στο ζευγάρι. Ακριβώς όπως η σχέση η δική μου με την σύζυγό μου δεν ρυθμίζεται από το αν έχουμε ή όχι παιδιά.


Με όσα είπα παραπάνω δεν είχα την πρόθεση να προκαλέσω. Απλώς προσπαθώ να φτιάξω ένα χονδροειδές περίγραμμα ενός πολύ λεπτού προβλήματος το οποίο εκτιμώ πως δεν μπορεί να λυθεί είτε με αποφάσεις τού ποδαριού είτε, πολύ περισσότερο, με άναρθρες κραυγές.