Δυο σκέψεις για την Συρία

Σήμερα θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε μια διαφορετική ματιά σε όσα διαδραματίζονται στην Συρία. Λέγοντας "διαφορετική", εννοώ ότι θα πάμε λίγο πιο πέρα από εκεί όπου φτάνουν οι μυωπικές ματιές των τυχάρπαστων αναλυτών ή από εκεί όπου θέλει να μας προσηλώσει η χειραγωγημένη πληροφόρηση. Κι ας ξεκινήσουμε με κάτι που γράψαμε σε τούτην εδώ την γωνιά στις 25 Ιανουαρίου 2012, στα πλαίσια των κειμένων για τον νεοφιλελευθερισμό:

«Μπορεί η εισβολή στο Ιράκ να μη δημιούργησε την οικονομία-πρότυπο που ονειρεύονταν οι νεοφιλελεύθεροι, αλλά δημιούργησε ένα πρότυπο ιδιωτικοποιημένου πολέμου και επακόλουθης ανοικοδόμησης. Παρά τα φρικτά αποτελέσματα της πρώτης του εφαρμογής, αυτό το πρότυπο εξελίχθηκε σε μοντέλο, το οποίο θα δούμε να εφαρμόζεται και σε άλλες χώρες: ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη στην Λιβύη, στην γωνία φαίνεται έτοιμη η Συρία κλπ...» (Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 65. Η αυτοδιάψευση)

Όλοι θυμόμαστε ότι η εισβολή στο Ιράκ βασίστηκε, κατά μείζονα λόγο, στην -υποτιθέμενη- ανάγκη εξουδετέρωσης αφ' ενός μεν των χημικών όπλων που -δήθεν- κατείχε ο Σαντάμ Χουσσέιν αφ' ετέρου δε των υποδομών κατασκευής πυρηνικών όπλων που -τάχα- διέθετε το "στυγνό δικτατορικό καθεστώς" τής χώρας. Στην πορεία αποκαλύφθηκε η προπαγάνδα των επιτιθέμενων, εφ' όσον τα μεν χημικά όπλα δεν βρέθηκαν οι δε υποδομές απεδείχθη ότι δεν ήσαν ικανές για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την "ευκαιρία" να αποσείσουν την κατηγορία πως έστησαν τα στοιχεία για να δικαιολογήσουν την εισβολή τους στο Ιράκ, με μιαν ακόμη περισσότερο φαιδρή δικαιολογία: δεν βρήκαμε τότε χημικά όπλα επειδή ο Σαντάμ πρόλαβε και τα μετέφερε στην Συρία! Δηλαδή, προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο Σαντάμ έφτιαχνε χημικά όπλα αλλά, όταν έφτασε η ώρα να τα χρησιμοποιήσει, τα πακετάρησε και στα έστειλε στον Άσαντ να του τα φυλάξει. Ήμαρτον!

Πάμε παρακάτω. Οι πανεύκολες "αναλύσεις" του ποδαριού (για να μη πω άλλου μέρους τού σώματος) κάνουν λόγο για δικτατορία τού Άσαντ, για έλλειψη δημοκρατίας στην Συρία, για σκληρό καθεστώς κλπ. Βέβαια, αν δούμε την Συρία με τα μάτια ενός "δυτικού", ίσως όλα τούτα να περιέχουν μια δόση αλήθειας. Η διαφορά είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πληθυσμών τής ευρύτερης περιοχής (πλην Ισραήλ) είναι μουσουλμάνοι. Και, είτε μας αρέσει είτε όχι, ο μουσουλμανικός κόσμος έχει παραδόσεις και κουλτούρα τελείως διαφορετικές από εκείνες της δύσης.

Ας εξηγήσουμε αυτό το τελευταίο λίγο παραπάνω με μερικά παραδείγματα. Η μουσουλμανική παράδοση δεν έχει κοινοβούλια και εκλογές με την μορφή που αυτά συναντώνται στην δύση. Εκεί, οι θρησκευτικοί ηγέτες παίζουν (αλλού λιγώτερο κι αλλού περισσότερο) ρόλο στην άσκηση πολιτικής. Το να αποφασίζει ο μουφτής π.χ. για ένα διαζύγιο, μπορεί να εκπλήσσει έναν δυτικό αλλά για έναν μουσουλμάνο είναι πολύ φυσικό πράγμα. Επίσης, ακόμη και στους δρόμους του Παρισιού, ένα ζευγάρι μουσουλμάνων ποτέ δεν περπατάει στον δρόμο χεράκι-χεράκι αλλά πάντοτε η γυναίκα βαδίζει τουλάχιστον μισό βήμα πιο πίσω από τον άντρα.

Με όλα τούτα δεν θέλω να κάνω τον απολογητή τού Άσαντ. Θέλω μόνο να τονίσω μια πολύ βασική παράμετρο: αλλοιώς κατανοούμε εμείς έννοιες όπως δικτατορία, απολυταρχία, δημοκρατία, ισότητα κλπ και αλλοιώς οι μουσουλμάνοι. Σε έναν κόσμο όπου ακόμη και σήμερα οι πασάδες και οι αγάδες θεωρούνται ως απαραίτητα συστατικά τής φυσικής τάξης πραγμάτων, είναι λογικό να μη γίνεται αποδεκτή οποιαδήποτε προσπάθεια έξωθεν "εκδημοκρατισμού", σύμφωνου προς τα δυτικά πρότυπα.

Παρένθεση. Αν το καθεστώς τής Συρίας είναι αντιδημοκρατικό, καταπιεστικό κλπ, τότε τί να πει κανείς για τα καθεστώτα της Σαουδαραβίας, του Ντουμπάι, του Μπαχρέιν, του Μπρουνέι, του Κατάρ, του Μαρόκου, της Νιγηρίας κ.λ.π.; Κλείνει η παρένθεση.

Συνεχίζουμε. Λένε πολλοί πως η "αραβική άνοιξη" υποκινήθηκε από την δύση, η οποία εποφθαλμιά τα πετρέλαια της περιοχής. Εν μέρει, αυτό είναι σωστό. Με την διαφορά ότι η δύση δεν εποφθαλμιά μόνο τα πετρέλαια. Αν το ζήτημα ήταν τόσο απλό, θα μπορούσε να λυθεί είτε με τον τρόπο που έχει επιλεγεί εδώ και δεκαετίες στην Σαουδαραβία είτε με τον τρόπο που επιλέχθηκε πρόσφατα για τους ελληνικούς υδρογονάνθρακες, δηλαδή με "ειρηνικούς" τρόπους.

Μα, αν δεν είναι μόνο τα πετρέλαια, τότε τί είναι; Την απάντηση θα την δώσουμε πάλι μέσα από τα κείμενά μας για τον νεοφιλελευθερισμό:

«Οι νεοσυντηρητικοί τής Ουάσιγκτον έψαχναν από καιρό την ευκαιρία για έναν "πόλεμο-πρότυπο". Εκτιμώντας ότι ο ισλαμισμός λειτουργεί ανασχετικά στις επιδιώξεις τους για παγκοσμιοποίηση του νεοφιλελευθερισμού (επειδή ευνοεί μια πολιτική και οικονομική κουλτούρα αντίθετη προς τα δυτικά πρότυπα), θεωρούσαν αναγκαίο να χρησιμοποιήσουν μια χώρα ως "καταλύτη", μιας και ήταν αδύνατον να επέμβουν σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Ο υπερσυντηρητικός δημοσιογράφος Τόμας Φρήντμαν είναι σαφής, μιλώντας για την εισβολή στο Ιράκ: "Θα μπορούσε να ωθήσει ολόκληρο τον αραβικό-μουσουλμανικό κόσμο σε μια προοδευτικώτερη διαδρομή. Κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την οικοδόμηση ενός διαφορετικού προτύπου στην καρδιά αυτού του κόσμου" (New York Times, "The long bomb", 02/03/2003)» (Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 58. Γιατί το Ιράκ;) 

Με απλά λόγια: στόχος του κεφαλαίου είναι να "λιπάνει" τις μουσουλμανικές χώρες με τις κατάλληλες "αξίες" ώστε να τις καταστήσει πρόσφορες για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Τελεία.