Για να βγάλουμε μια άκρη στο διπλωματικό κομφούζιο που επικρατούσε στην Ευρώπη εκείνης της εποχής, πρέπει να γυρίσουμε μερικές σελίδες πίσω στο βιβλίο τής Ιστορίας και να φτάσουμε στις αρχές του 1871, όταν η Πρωσσία κατανικά την Γαλλία, επιβάλλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις στους ηττημένους και τους ακρωτηριάζει εδαφικά, προσαρτώντας την Αλσατία και την Λορραίνη (συνθήκη της Φρανφούρτης, 1871). Στις 18/1/1871, ο παντοδύναμος Όθων Βίσμαρκ κηρύσσει την ίδρυση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Γερμανοί κυριαρχούν πλέον στην Ευρώπη, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά.
Κύριο μέλημα της εξωτερικής πολιτικής τού Βίσμαρκ ήταν η αποφυγή σύμπηξης αντιγερμανικών συνασπισμών με την συμμετοχή τής Γαλλίας, κυρίως δε η αποτροπή γαλλορωσσικής προσέγγισης. Οι προσπάθειες του Βίσμαρκ ευοδώθηκαν στις 22/10/1873, όταν οι αυτοκράτορες της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας και της Ρωσσίας υπέγραψαν τον "Πρώτο Σύνδεσμο των Τριών Αυτοκρατόρων". Έτσι, ο Βίσμαρκ κατάφερε να απομονώσει την Γαλλία και να φέρει στο πλευρό του τις δυο άλλες μεγάλες δυνάμεις τής Ευρώπης. Με δεδομένη την εχθρότητα ανάμεσα σε γάλλους και άγγλους, η Γαλλία βρέθηκε δίχως συμμάχους.
Σύντομα, όμως, ο τσάρος Αλέξανδρος Β' τίναξε τον Σύνδεσμο στον αέρα, μιας κι έβλεπε ότι, μέσω αυτού, σύντομα η Γερμανία θα γινόταν παντοδύναμη και ανεξέλεγκτη. Τότε, το Βερολίνο στράφηκε προς την Βιέννη, με αποτέλεσμα την σύναψη της "Διπλής Συμμαχίας" στις 7/10/1879. Η "Διπλή Συμμαχία" είχε σαφή αντιρωσσικό χαρακτήρα, έστω κι αν αυτός ήταν μόνο αμυντικός (η μια χώρα θα βοηθούσε την άλλη σε περίπτωση ρωσσικής επιθέσεως αλλά όχι σε περίπτωση επιθέσεώς της κατά της Ρωσσίας). Προφανώς, επρόκειτο για έμμεση πίεση του Βίσμαρκ προς τον τσάρο, προκειμένου να επαναφέρει την Ρωσσία στο πλευρό του.
Πράγματι, ο τσάρος επανήλθε και στις 18/6/1881 υπεγράφη ο "Δεύτερος Σύνδεσμος των Τριών Αυτοκρατόρων". Μ' αυτόν, ο μεν Βίσμαρκ εξασφάλιζε την ρωσσική ουδετερότητα σε περίπτωση γαλλογερμανικής σύρραξης, ο δε τσάρος εξασφάλιζε την μη ανάμειξη Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας σε περίπτωση ρωσσοβρεττανικής σύρραξης, λίαν αναμενόμενης λόγω των εντάσεων στην ανατολική Μεσόγειο και νοτίως τού Καυκάσου. Το 1882, ο Βίσμαρκ ολοκλήρωσε το πλάνο του, επεκτείνοντας την "Διπλή Συμμαχία" σε "Τριπλή", με την προσθήκη τής Ιταλίας. Η "Τριπλή Συμμαχία" απετέλεσε την ρίζα που ένωσε τις "κεντρικές δυνάμεις" κατά τον Α' Π.Π. αλλά και τον κορμό τού "Άξονα" κατά τον Β' Π.Π.
Η βαλκανική κρίση τού 1885 οδήγησε στην κατάρρευση του "Δευτέρου Συνδέσμου" αλλά ο Βίσμαρκ κατάφερε να υπογράψει με τους ρώσσους την "Συνθήκη Αντασφαλίσεως" της 18/6/1887, η οποία ήταν τριετούς διαρκείας και προέβλεπε την τήρηση ευμενούς ουδετερότητας σε περίπτωση που μια από τις δυο χώρες ερχόταν σε ρήξη με άλλη μεγάλη δύναμη. Όμως, στις 18/3/1890 ο Βίσμαρκ εξωθείται σε παραίτηση και ο διάδοχός του (ο Γκέοργκ Λέο φον Καπρίβι) αρνείται την ανανέωση της Συνθήκης Αντασφαλίσεως.
Χολωμένος ο τσάρος, στρέφεται προς την Γαλλία, η οποία αρπάζει την ευκαιρία. Το Παρίσι χρειάζεται την στήριξη των ρώσσων για την ανάκτηση της Αλσατίας και της Λορραίνης, ενώ η Μόσχα θέλει την συμπαράσταση των γάλλων στην προσπάθειά της να προσεταιριστεί τις σλαβόφωνες περιοχές των Βαλκανίων. Έτσι, στις 27/8/1891, οι δυο χώρες υπογράφουν συμφωνία συνεργασίας και στις 18/8/1892 στρατιωτική σύμβαση με σαφή αντιγερμανικό χαρακτήρα, ως αντιστάθμισμα στην Τριπλή Συμμαχία.
Τα πράγματα άρχισαν να σκουραίνουν για την Γερμανία ενώ μαύρισαν περισσότερο στις 31/8/1907, όταν βρεττανοί και ρώσσοι υπέγραψαν συμφωνία διευθέτησης των διαφορών τους στην κεντρική Ασία. Κι όταν στις 8/4/1908 Αγγλία και Γαλλία υπέγραψαν την περίφημη "Εγκάρδια Συνεννόηση", η οποία έβαζε τέλος σε μια εχθρότητα που βάσταξε σχεδόν χίλια χρόνια, η Γερμανία αισθάνθηκε απομονωμένη και περικυκλωμένη. Ό,τι ακολούθησε την δολοφονία τού αρχιδούκα Φερδινάνδου το 1914, δεν ήταν παρά το χρονικό ενός προαναγγελθέντος πολέμου.
Είναι σαφές ότι όλες οι συμφωνίες και συνθήκες που προαναφέραμε δεν υπογράφονταν με στόχο την διατήρηση της ειρήνης. Υπογράφονταν κάθε φορά επειδή εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των αρχουσών τάξεων κατά τις συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Έτσι γινόταν πάντοτε. Έτσι έγινε και με την Συνθήκη των Βερσαλλιών. Έτσι έγινε και με όλες τις διμερείς συμφωνίες που συνήφθησαν κατά τον μεσοπόλεμο. Αλλά θα συνεχίσουμε.
Κύριο μέλημα της εξωτερικής πολιτικής τού Βίσμαρκ ήταν η αποφυγή σύμπηξης αντιγερμανικών συνασπισμών με την συμμετοχή τής Γαλλίας, κυρίως δε η αποτροπή γαλλορωσσικής προσέγγισης. Οι προσπάθειες του Βίσμαρκ ευοδώθηκαν στις 22/10/1873, όταν οι αυτοκράτορες της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας και της Ρωσσίας υπέγραψαν τον "Πρώτο Σύνδεσμο των Τριών Αυτοκρατόρων". Έτσι, ο Βίσμαρκ κατάφερε να απομονώσει την Γαλλία και να φέρει στο πλευρό του τις δυο άλλες μεγάλες δυνάμεις τής Ευρώπης. Με δεδομένη την εχθρότητα ανάμεσα σε γάλλους και άγγλους, η Γαλλία βρέθηκε δίχως συμμάχους.
Σύντομα, όμως, ο τσάρος Αλέξανδρος Β' τίναξε τον Σύνδεσμο στον αέρα, μιας κι έβλεπε ότι, μέσω αυτού, σύντομα η Γερμανία θα γινόταν παντοδύναμη και ανεξέλεγκτη. Τότε, το Βερολίνο στράφηκε προς την Βιέννη, με αποτέλεσμα την σύναψη της "Διπλής Συμμαχίας" στις 7/10/1879. Η "Διπλή Συμμαχία" είχε σαφή αντιρωσσικό χαρακτήρα, έστω κι αν αυτός ήταν μόνο αμυντικός (η μια χώρα θα βοηθούσε την άλλη σε περίπτωση ρωσσικής επιθέσεως αλλά όχι σε περίπτωση επιθέσεώς της κατά της Ρωσσίας). Προφανώς, επρόκειτο για έμμεση πίεση του Βίσμαρκ προς τον τσάρο, προκειμένου να επαναφέρει την Ρωσσία στο πλευρό του.
Πράγματι, ο τσάρος επανήλθε και στις 18/6/1881 υπεγράφη ο "Δεύτερος Σύνδεσμος των Τριών Αυτοκρατόρων". Μ' αυτόν, ο μεν Βίσμαρκ εξασφάλιζε την ρωσσική ουδετερότητα σε περίπτωση γαλλογερμανικής σύρραξης, ο δε τσάρος εξασφάλιζε την μη ανάμειξη Γερμανίας και Αυστροουγγαρίας σε περίπτωση ρωσσοβρεττανικής σύρραξης, λίαν αναμενόμενης λόγω των εντάσεων στην ανατολική Μεσόγειο και νοτίως τού Καυκάσου. Το 1882, ο Βίσμαρκ ολοκλήρωσε το πλάνο του, επεκτείνοντας την "Διπλή Συμμαχία" σε "Τριπλή", με την προσθήκη τής Ιταλίας. Η "Τριπλή Συμμαχία" απετέλεσε την ρίζα που ένωσε τις "κεντρικές δυνάμεις" κατά τον Α' Π.Π. αλλά και τον κορμό τού "Άξονα" κατά τον Β' Π.Π.
Η βαλκανική κρίση τού 1885 οδήγησε στην κατάρρευση του "Δευτέρου Συνδέσμου" αλλά ο Βίσμαρκ κατάφερε να υπογράψει με τους ρώσσους την "Συνθήκη Αντασφαλίσεως" της 18/6/1887, η οποία ήταν τριετούς διαρκείας και προέβλεπε την τήρηση ευμενούς ουδετερότητας σε περίπτωση που μια από τις δυο χώρες ερχόταν σε ρήξη με άλλη μεγάλη δύναμη. Όμως, στις 18/3/1890 ο Βίσμαρκ εξωθείται σε παραίτηση και ο διάδοχός του (ο Γκέοργκ Λέο φον Καπρίβι) αρνείται την ανανέωση της Συνθήκης Αντασφαλίσεως.
Χολωμένος ο τσάρος, στρέφεται προς την Γαλλία, η οποία αρπάζει την ευκαιρία. Το Παρίσι χρειάζεται την στήριξη των ρώσσων για την ανάκτηση της Αλσατίας και της Λορραίνης, ενώ η Μόσχα θέλει την συμπαράσταση των γάλλων στην προσπάθειά της να προσεταιριστεί τις σλαβόφωνες περιοχές των Βαλκανίων. Έτσι, στις 27/8/1891, οι δυο χώρες υπογράφουν συμφωνία συνεργασίας και στις 18/8/1892 στρατιωτική σύμβαση με σαφή αντιγερμανικό χαρακτήρα, ως αντιστάθμισμα στην Τριπλή Συμμαχία.
Τα πράγματα άρχισαν να σκουραίνουν για την Γερμανία ενώ μαύρισαν περισσότερο στις 31/8/1907, όταν βρεττανοί και ρώσσοι υπέγραψαν συμφωνία διευθέτησης των διαφορών τους στην κεντρική Ασία. Κι όταν στις 8/4/1908 Αγγλία και Γαλλία υπέγραψαν την περίφημη "Εγκάρδια Συνεννόηση", η οποία έβαζε τέλος σε μια εχθρότητα που βάσταξε σχεδόν χίλια χρόνια, η Γερμανία αισθάνθηκε απομονωμένη και περικυκλωμένη. Ό,τι ακολούθησε την δολοφονία τού αρχιδούκα Φερδινάνδου το 1914, δεν ήταν παρά το χρονικό ενός προαναγγελθέντος πολέμου.
Είναι σαφές ότι όλες οι συμφωνίες και συνθήκες που προαναφέραμε δεν υπογράφονταν με στόχο την διατήρηση της ειρήνης. Υπογράφονταν κάθε φορά επειδή εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των αρχουσών τάξεων κατά τις συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Έτσι γινόταν πάντοτε. Έτσι έγινε και με την Συνθήκη των Βερσαλλιών. Έτσι έγινε και με όλες τις διμερείς συμφωνίες που συνήφθησαν κατά τον μεσοπόλεμο. Αλλά θα συνεχίσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Με την ελπίδα ότι ο γνωστός ΗΛΙΘΙΟΣ δεν θα επανέλθει, τα σχόλια δημοσιεύονται πλέον χωρίς έγκριση.