Όταν ο Σακς κατέστρεψε έναν ολόκληρο λαό προκειμένου να δαμάσει τον υπερπληθωρισμό, ο Φρήντμαν και η παρέα του έτριψαν τα χέρια τους. Σύμφωνα με τα "παιδιά του Σικάγου", ο πληθωρισμός δεν αποτελούσε πρόβλημα προς επίλυση αλλά ο Σακς τους έδωσε την ιδέα να χρησιμοποιήσουν τον πληθωρισμό για να επεκτείνουν την δράση τους.
Πράγματι , την δεκαετία του '80 παρουσιάστηκε πληθωριστική έκρηξη σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Ας θυμηθούμε ότι στην Ελλάδα εκείνης της εποχής καταγράφαμε πληθωρισμό γύρω στο 25%. Ειδικά οι χώρες της Νοτίου Αμερικής παρασύρονταν από πληθωριστική έκρηξη, την οποία είχαν υποδαυλίσει ελεγχόμενοι από τις ΗΠΑ οργανισμοί: από την μια το ΔΝΤ επέμενε να εξοφληθούν τα υπέρογκα χρέη που είχαν σωρεύσει τα δικτατορικά καθεστώτα της περιοχής κι από την άλλη η FED (κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ) εκτόξευσε τα επιτόκιά της μέσα σε μια νύχτα, διογκώνοντας τα ελλείμματα των ισοζυγίων των ήδη υπερχρεωμένων χωρών. Κλασσικό παράδειγμα των όσων διεκτραγωδηθήκαν στην Λατινική Αμερική αποτελεί η περίπτωση της Αργεντινής.
Μετά την ήττα στα Φώκλαντ, η χούντα της Αργεντινής κατέρρευσε και οι αργεντίνοι εξέλεξαν ως πρόεδρο τον Ραούλ Αλφονσίν. Μόνο που οι στρατηγοί φεύγοντας παρέδωσαν στον νεοεκλεγμένο πρόεδρο μια "βόμβα χρέους". Αμέσως η Ουάσιγκτον έστειλε τελεσίγραφο: τα χρέη έπρεπε να πληρωθούν από την ανακάμπτουσα δημοκρατία. Αλλά πώς να πληρωθούν, όταν η χούντα παρέδωσε χρέη 45 δισ. δολλαρίων ενώ είχε παραλάβει 7,9; Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι τα ίδια και χειρότερα συνέβαιναν σε όλες τις νοτιοαμερικανικές χώρες όπου έπεφταν οι χούντες. Στην Ουρουγουάη, οι στρατηγοί παρέδωσαν χρέη 5 δισ. δολλαρίων ενώ είχαν παραλάβει μόλις 500 εκατομμύρια. Ακόμη χειρότερα ήσαν τα πράγματα στην Βραζιλία, όπου η χούντα του 1964 βρήκε χρέη 3 δισ. δολλαρίων και 21 χρόνια αργότερα παρέδωσε...103!
Δεν χρειάζεται να αναλύσουμε εδώ πού πήγαν όλα αυτά τα λεφτά. Είναι ευνόητο: φαγώθηκαν από μια ολιγομελή κάστα. Αρκεί να αναφέρουμε ένα παράδειγμα: σε μια μόνο χρονιά, το 1980, το μεν χρέος της Αργεντινής αυξήθηκε κατά 9 δισ. δολλάρια οι δε καταθέσεις αργεντινών στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά...7 δισ. δολλάρια περίπου! (Σημ.: κάτι θυμίζει αυτό σε μας τους έλληνες...)
Εν πάση περιπτώσει, όσα λεφτά δεν καταχράστηκαν, διοχετεύθηκαν στην "στήριξη" ιδιωτικών εταιρειών. Για παράδειγμα, λίγο πριν την πτώση της χούντας, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής Ντομίνγκο Καβάγιο (σημ.: συγκρατείστε το όνομα γιατί αυτό το "μπουμπούκι" θα το συναντήσουμε και παρακάτω) ανακοίνωσε ότι το κράτος θα απορροφούσε τα χρέη υπερχρεωμένων πολυεθνικών, όπως η Ford Motor Argentina, η Chase Manhattan, η IBM, η Mercedes Benz και η Citibank. Δηλαδή, το κράτος αναλάμβανε να καλύψει χρέη κάπου 20 δισ. δολλαρίων, χωρίς αυτές οι εταιρείες να χάσουν δεκάρα από τα κέρδη ή την περιουσία τους!
Είπαμε πιο πάνω ότι οι ΗΠΑ έχουν τεράστια ευθύνη για την υπερχρέωση των λατινικών χωρών. Ας το εξηγήσουμε περισσότερο αυτό.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα γνωρίζουμε τον Χένρυ Κίσσινγκερ από την στάση του απέναντι στην χούντα και στο Κυπριακό. Οι λατινομερικανοί, όμως, τον γνώρισαν ως "ατζέντη" των αγορών. Πράγματι, ο τότε υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ είχε αναλάβει -σχεδόν εργολαβικά- να πιέσει τις λατινοαμερικανικές χούντες να παίρνουν δάνεια, ενώ ταυτόχρονα πίεζε την Διαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα να τα χορηγεί. Η ιδέα ήταν απλή: πάρτε τα δάνεια, φάτε όσα μπορείτε, μοιράστε τα υπόλοιπα στις αμερικανικές πολυεθνικές και όταν φτάσει η ώρα του λογαριασμού...θα τα βρούμε. Φυσικά, το "θα τα βρούμε" σήμαινε ότι θα δεθεί τέτοια θηλιά στον λαιμό σας ώστε δεν θα μπορέσετε ποτέ να κουνηθείτε. Έτσι, η κυβέρνηση των ΗΠΑ φόρτωσε με ανεξέλεγκτα δάνεια τις στρατοκρατούμενες λατινοαμερικανικές χώρες και ή ίδια κυβέρνηση απαίτησε αργότερα την εξόφλησή τους από τις αναγεννώμενες δημοκρατίες.
Παράλληλα, άρχισαν να γίνονται εμφανέστατες οι επιπτώσεις από το περίφημο "σοκ Βόλκερ". Ο Πωλ Βόλκερ ήταν ο διοικητής της FED, ο οποίος αποφάσισε την κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων που έφτασαν το 21% από το 1981 ως το 1985. Αυτά τα εξωφρενικά επιτόκια διόγκωσαν υπέρμετρα τα τοκοχρεωλύσια που έπρεπε να καταβάλουν οι νεοεκλεγμένες δημοκρατικές κυβερνήσεις. Για παράδειγμα, τα 45 δισ. που κληρονόμησε ο Αλφονσίν από την χούντα, έφτασαν 65 δισ. μέσα σε λίγα χρόνια.
Ανοίγουμε παρένθεση. Πολλοί αναλυτές, αναφερόμενοι σε όσα συνέβησαν στην Αργεντινή, μιλούν για κρίση χρέους. Στην ουσία, όμως, επρόκειτο για κρίση υπερσυσσώρευσης κερδών: οι ολιγομελείς κάστες που προαναφέραμε, μαζί με τα πολυεθνικά μονοπώλια, απομύζησαν τον πλούτο ολόκληρων χωρών μέχρι το σημείο να μη μπορούν πλέον να θησαυρίσουν περισσότερο. Είναι σαφές ότι σε ένα τέτοιο σημείο πρέπει να καταστραφεί τμήμα του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου. Μόνο που ποτέ το κεφάλαιο δεν δέχεται την εκούσια αυτοκαταστροφή του αλλά επιδιώκει την μετακύλιση της απαραίτητης καταστροφής στις ευρύτερες κοινωνίες. Κλείνει η παρένθεση.
Φτάσαμε στο ζητούμενο. Ας θυμηθούμε, κατ' αρχάς, ότι ο Φρήντμαν θεωρούσε ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή της θεωρίας του την κατάρρευση κάθε υπάρχοντος οικονομικού συστήματος, ώστε να ξεκινάει το "χτίσιμο" του νεοφιλελεύθερου οικοδομήματος από μηδενική βάση. Έτσι, η θηλιά στον λαιμό της Αργεντινής έπρεπε να σφίξει περισσότερο ώστε η οικονομία της χώρας να καταρρεύσει τελείως. Κατόπιν, ανάμεσα στα συντρίμμια θα εμφανιζόταν ο "σωτήριος" νεοφιλελευθερισμός. Πώς έγινε όλο αυτό; Θα το δούμε στην συνέχεια.
Πράγματι , την δεκαετία του '80 παρουσιάστηκε πληθωριστική έκρηξη σε όλο σχεδόν τον κόσμο. Ας θυμηθούμε ότι στην Ελλάδα εκείνης της εποχής καταγράφαμε πληθωρισμό γύρω στο 25%. Ειδικά οι χώρες της Νοτίου Αμερικής παρασύρονταν από πληθωριστική έκρηξη, την οποία είχαν υποδαυλίσει ελεγχόμενοι από τις ΗΠΑ οργανισμοί: από την μια το ΔΝΤ επέμενε να εξοφληθούν τα υπέρογκα χρέη που είχαν σωρεύσει τα δικτατορικά καθεστώτα της περιοχής κι από την άλλη η FED (κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ) εκτόξευσε τα επιτόκιά της μέσα σε μια νύχτα, διογκώνοντας τα ελλείμματα των ισοζυγίων των ήδη υπερχρεωμένων χωρών. Κλασσικό παράδειγμα των όσων διεκτραγωδηθήκαν στην Λατινική Αμερική αποτελεί η περίπτωση της Αργεντινής.
Μετά την ήττα στα Φώκλαντ, η χούντα της Αργεντινής κατέρρευσε και οι αργεντίνοι εξέλεξαν ως πρόεδρο τον Ραούλ Αλφονσίν. Μόνο που οι στρατηγοί φεύγοντας παρέδωσαν στον νεοεκλεγμένο πρόεδρο μια "βόμβα χρέους". Αμέσως η Ουάσιγκτον έστειλε τελεσίγραφο: τα χρέη έπρεπε να πληρωθούν από την ανακάμπτουσα δημοκρατία. Αλλά πώς να πληρωθούν, όταν η χούντα παρέδωσε χρέη 45 δισ. δολλαρίων ενώ είχε παραλάβει 7,9; Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι τα ίδια και χειρότερα συνέβαιναν σε όλες τις νοτιοαμερικανικές χώρες όπου έπεφταν οι χούντες. Στην Ουρουγουάη, οι στρατηγοί παρέδωσαν χρέη 5 δισ. δολλαρίων ενώ είχαν παραλάβει μόλις 500 εκατομμύρια. Ακόμη χειρότερα ήσαν τα πράγματα στην Βραζιλία, όπου η χούντα του 1964 βρήκε χρέη 3 δισ. δολλαρίων και 21 χρόνια αργότερα παρέδωσε...103!
Δεν χρειάζεται να αναλύσουμε εδώ πού πήγαν όλα αυτά τα λεφτά. Είναι ευνόητο: φαγώθηκαν από μια ολιγομελή κάστα. Αρκεί να αναφέρουμε ένα παράδειγμα: σε μια μόνο χρονιά, το 1980, το μεν χρέος της Αργεντινής αυξήθηκε κατά 9 δισ. δολλάρια οι δε καταθέσεις αργεντινών στο εξωτερικό αυξήθηκαν κατά...7 δισ. δολλάρια περίπου! (Σημ.: κάτι θυμίζει αυτό σε μας τους έλληνες...)
Εν πάση περιπτώσει, όσα λεφτά δεν καταχράστηκαν, διοχετεύθηκαν στην "στήριξη" ιδιωτικών εταιρειών. Για παράδειγμα, λίγο πριν την πτώση της χούντας, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής Ντομίνγκο Καβάγιο (σημ.: συγκρατείστε το όνομα γιατί αυτό το "μπουμπούκι" θα το συναντήσουμε και παρακάτω) ανακοίνωσε ότι το κράτος θα απορροφούσε τα χρέη υπερχρεωμένων πολυεθνικών, όπως η Ford Motor Argentina, η Chase Manhattan, η IBM, η Mercedes Benz και η Citibank. Δηλαδή, το κράτος αναλάμβανε να καλύψει χρέη κάπου 20 δισ. δολλαρίων, χωρίς αυτές οι εταιρείες να χάσουν δεκάρα από τα κέρδη ή την περιουσία τους!
Είπαμε πιο πάνω ότι οι ΗΠΑ έχουν τεράστια ευθύνη για την υπερχρέωση των λατινικών χωρών. Ας το εξηγήσουμε περισσότερο αυτό.
Εμείς εδώ στην Ελλάδα γνωρίζουμε τον Χένρυ Κίσσινγκερ από την στάση του απέναντι στην χούντα και στο Κυπριακό. Οι λατινομερικανοί, όμως, τον γνώρισαν ως "ατζέντη" των αγορών. Πράγματι, ο τότε υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ είχε αναλάβει -σχεδόν εργολαβικά- να πιέσει τις λατινοαμερικανικές χούντες να παίρνουν δάνεια, ενώ ταυτόχρονα πίεζε την Διαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα να τα χορηγεί. Η ιδέα ήταν απλή: πάρτε τα δάνεια, φάτε όσα μπορείτε, μοιράστε τα υπόλοιπα στις αμερικανικές πολυεθνικές και όταν φτάσει η ώρα του λογαριασμού...θα τα βρούμε. Φυσικά, το "θα τα βρούμε" σήμαινε ότι θα δεθεί τέτοια θηλιά στον λαιμό σας ώστε δεν θα μπορέσετε ποτέ να κουνηθείτε. Έτσι, η κυβέρνηση των ΗΠΑ φόρτωσε με ανεξέλεγκτα δάνεια τις στρατοκρατούμενες λατινοαμερικανικές χώρες και ή ίδια κυβέρνηση απαίτησε αργότερα την εξόφλησή τους από τις αναγεννώμενες δημοκρατίες.
Παράλληλα, άρχισαν να γίνονται εμφανέστατες οι επιπτώσεις από το περίφημο "σοκ Βόλκερ". Ο Πωλ Βόλκερ ήταν ο διοικητής της FED, ο οποίος αποφάσισε την κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων που έφτασαν το 21% από το 1981 ως το 1985. Αυτά τα εξωφρενικά επιτόκια διόγκωσαν υπέρμετρα τα τοκοχρεωλύσια που έπρεπε να καταβάλουν οι νεοεκλεγμένες δημοκρατικές κυβερνήσεις. Για παράδειγμα, τα 45 δισ. που κληρονόμησε ο Αλφονσίν από την χούντα, έφτασαν 65 δισ. μέσα σε λίγα χρόνια.
Ανοίγουμε παρένθεση. Πολλοί αναλυτές, αναφερόμενοι σε όσα συνέβησαν στην Αργεντινή, μιλούν για κρίση χρέους. Στην ουσία, όμως, επρόκειτο για κρίση υπερσυσσώρευσης κερδών: οι ολιγομελείς κάστες που προαναφέραμε, μαζί με τα πολυεθνικά μονοπώλια, απομύζησαν τον πλούτο ολόκληρων χωρών μέχρι το σημείο να μη μπορούν πλέον να θησαυρίσουν περισσότερο. Είναι σαφές ότι σε ένα τέτοιο σημείο πρέπει να καταστραφεί τμήμα του υπερσυσσωρευμένου κεφαλαίου. Μόνο που ποτέ το κεφάλαιο δεν δέχεται την εκούσια αυτοκαταστροφή του αλλά επιδιώκει την μετακύλιση της απαραίτητης καταστροφής στις ευρύτερες κοινωνίες. Κλείνει η παρένθεση.
Φτάσαμε στο ζητούμενο. Ας θυμηθούμε, κατ' αρχάς, ότι ο Φρήντμαν θεωρούσε ως απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή της θεωρίας του την κατάρρευση κάθε υπάρχοντος οικονομικού συστήματος, ώστε να ξεκινάει το "χτίσιμο" του νεοφιλελεύθερου οικοδομήματος από μηδενική βάση. Έτσι, η θηλιά στον λαιμό της Αργεντινής έπρεπε να σφίξει περισσότερο ώστε η οικονομία της χώρας να καταρρεύσει τελείως. Κατόπιν, ανάμεσα στα συντρίμμια θα εμφανιζόταν ο "σωτήριος" νεοφιλελευθερισμός. Πώς έγινε όλο αυτό; Θα το δούμε στην συνέχεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Με την ελπίδα ότι ο γνωστός ΗΛΙΘΙΟΣ δεν θα επανέλθει, τα σχόλια δημοσιεύονται πλέον χωρίς έγκριση.