"Ο φίλος του μακαρίτη"

Αν στόχος ενός συγγραφέα είναι να προκαλέσει, τότε ο Αντρέι Γιούριεβιτς Κουρκόφ τα έχει καταφέρει με το παραπάνω. Ο διασημότερος λογοτέχνης της Ουκρανίας έχει γεννηθεί στο Λένινγκραντ αλλά από μικρή ηλικία μένει στο Κίεβο και είναι πολιτογραφημένος ουκρανός. Κι ενώ μιλάει 11 γλώσσες, επιμένει να γράφει τα έργα του αποκλειστικά στα ρωσσικά., επειδή πιστεύει ότι σε μια πρώην σοβιετική δημοκρατία δεν πρέπει τα ρωσσικά να θεωρούνται ξένη γλώσσα. Έτσι, έχει μπει στο στόχαστρο των συμπατριωτών του ουκρανών. Αλλά ούτε και στην Ρωσσία αντιμετωπίζεται με καλύτερο τρόπο, αφού το λογοτεχνικό κατεστημένο εκεί δεν αναγνωρίζει σε κανένα μη ρώσσο το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την ρωσσική γλώσσα. Σημειωτέον ότι, παρ' ότι ο Κουρκόφ γράφει στα ρωσσικά, στα βιβλιοπωλεία της Ρωσσίας δεν πωλείται κανένα βιβλίο του!

Αυτόν τον αξιόλογο συγγραφέα θα γνωρίσουμε σήμερα μεσα από το ενδιαφέρον μυθιστόρημά του με τίτλο "Ο φίλος του μακαρίτη". Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα, το οποίο θα μπορούσαμε άνετα να το χαρακτηρίσουμε ως παραβολή. Μέσα από μια απλή ιστορία, η οποία θυμίζει σενάριο μαύρης κωμωδίας, ο Κουρκόφ ιχνογραφεί την καθημερινότητα των συμπατριωτών του, όσο κι αν μερικά σημεία της φαντάζουν "τραβηγμένα". Αλλά ας πούμε δυο λόγια για την υπόθεση.

Ο Τόλια, ένα κοινό φτωχαδάκι, είναι βυθισμένος σε κατάθλιψη επειδή η γυναίκα του τον απατά μπρος στα μάτια του. Απογοητευμένος από την ζωή, σκέφτεται έντονα να αυτοκτονήσει αλλά δεν έχει το απαιτούμενο θάρρος γι' αυτό. Όταν, όμως, συναντά τον παλιό του συμμαθητή Ντίμα και μαθαίνει ότι αυτός έχει επαφές με τον υπόκοσμο, αναθαρρεί. Δέχεται να γίνει ψευδομάρτυρας για να εξοικονομήσει μερικά χρήματα και, μέσω του Ντίμα, προσλαμβάνει τον...δολοφόνο του. Κι ενώ ο Τόλια αισθάνεται ικανοποιημένος που κατάφερε να δρομολογήσει τον θάνατό του, η κατάσταση ανατρέπεται μόλις γνωρίζει την Λένα. Η Λένα είναι πόρνη αλλά ο Τόλια την ερωτεύεται και σ' αυτόν τον έρωτα βρίσκει καινούργιο ενδιαφέρον για την ζωή. Το πρόβλημα είναι ότι ο πληρωμένος δολοφόνος όχι μόνο βρίσκεται ήδη στο κατόπι του αλλά του είναι και παντελώς άγνωστος. Ο Τόλια, που δεν θέλει πια να πεθάνει, βρίσκει την λύση: προσλαμβάνει άλλον πληρωμένο δολοφόνο για να δολοφονήσει τον προηγούμενο πληρωμένο δολοφόνο...

"Ο φίλος του μακαρίτη" είναι ένα γλυκόπικρο μυθιστόρημα, το οποίο καταφέρνει να διατηρεί μια μελαγχολική ατμόσφαιρα ακόμα και στις περιπτώσεις όπου αγγίζει τα όρια της φαρσοκωμωδίας. Ο Κουρκόφ χειρίζεται με εντυπωσιακή μαεστρία το θέμα του, επιμένοντας να κρατάει για τον εαυτό του τον ρόλο του φωτορεπόρτερ: απεικονίζει κάθε λεπτομέρεια αλλά αποφεύγει την διατύπωση οποιουδήποτε συμπεράσματος ή διδάγματος.

Το βιβλιαράκι των σκάρτων 130 σελίδων κυκλοφορεί από τον "Καστανιώτη" και διαβάζεται με πραγματική ευχαρίστηση. Πάντως, θεωρώ ότι η έκδοση θα μπορούσε να είναι περισσότερο προσεγμένη. Για παράδειγμα, διαφωνώ με την απόδοση του ονόματος του συγγραφέα ως "Κούρκοφ", μιας και το Курков δεν μπορεί ποτέ να τονιστεί αλλού από την λήγουσα. Επίσης, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η λέξη "товарищ" (ταβάρις: σύντροφος), την οποία χρησιμοποιεί ο Κουρκόφ στον αυθεντικό τίτλο, αποδόθηκε στα ελληνικά ως "φίλος". Εν πάση περιπτώσει, για να μη γίνομαι και πολύ ιδιότροπος (όχι πως δεν είμαι!), "Ο φίλος του μακαρίτη" μου κράτησε εξαιρετική συντροφιά για σχεδόν τρεις ώρες και δεν μετάνοιωσα για το -σκάρτο- δεκάρικο που πλήρωσα στον βιβλιοπώλη μου.