Η ενεργειακή πολιτική της σύγχρονης Ελλάδας - 4. Η επιστολή Γκραίηντυ

Ας έρθουμε τώρα στην ταραγμένη μετεμφυλιοπολεμική περίοδο. Το προπολεμικά πανίσχυρο Λαϊκό Κόμμα έχει πλέον φθαρεί ανεπανόρθωτα και στις 6 Ιανουαρίου του 1950 η κυβέρνηση συνασπισμού του Αλέξανδρου Διομήδη παραιτείται. Χρέη υπηρεσιακού πρωθυπουργού αναλαμβάνει ο -προερχόμενος από το Λαϊκό Κόμμα- Ιωάννης Θεοτόκης. Τα αποτελέσματα των εκλογών της 5ης Μαρτίου προκαλούν πανζουρλισμό: Λαϊκό Κόμμα (Τσαλδάρης) 18,8% & 62 έδρες, Κόμμα Φιλελευθέρων (Σοφοκλής Βενιζέλος) 17,24% & 56 έδρες, ΕΠΕΚ (Πλάστήρας) 16,44% & 45 έδρες, Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (Γεώργιος Παπανδρέου) 10,67% & 35 έδρες, Δημοκρατική Παράταξη (Σβώλος κλπ) 9,70% & 18 έδρες, Πολιτική Ανεξάρτητη Παράταξη (Μανιαδάκης κλπ τεταρτοαυγουστιανοί) 8,15% & 16 έδρες, Μέτωπο Εθνικής Αναδημιουργίας (Κανελλόπουλος) 5,27 & 7 έδρες κλπ.

Ο κατακερματισμός των αστών πολιτικών ευνοεί τα παρασκηνιακά παιχνίδια, τόσο από τα ίδια τα κόμματα όσο και από το παλάτι. Τελικά, στις 23 Μαρτίου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος σχηματίζει κυβέρνηση, η οποία παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης στην συνεδρίαση της 30ης Μαρτίου. Δυστυχώς γι' αυτόν, όμως, οι αμερικανοί έχουν αποφασίσει ότι καταλληλότερος για την επίτευξη των σκοπών τους είναι ο Πλαστήρας. Έτσι, την επόμενη ακριβώς ημέρα, ο χοντρούλης αμερικανός πρεσβευτής Χένρυ (Χάρρυ) Γκραίηντυ στέλνει στον πρωθυπουργό μια επιστολή, η οποία αποτελεί ευθεία παρέμβαση στα πολιτικά μας πράγματα. Σ' αυτή την επιστολή, ο Γκραίηντυ ερμηνεύει το αποτέλεσμα των εκλογών ως έκφραση της επιθυμίας του ελληνικού λαού να βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση(!) και συνεχίζει:

"...οι αμερικανοί αντιπρόσωποι απέσχον πάσης αποπείρας να επηρεάσουν είτε το αποτέλεσμα των εκλογών είτε τον σχηματισμόν νέας κυβερνήσεως... Ο αμερικανικός λαός εν τούτοις δικαιούται να αναμένη, και πράγματι αναμένει, ότι οιαδήποτε ελληνική κυβέρνησις, η οποία ελπίζει να εξακολουθήσει να λαμβάνει την γενναιοδώρως παρεχομένην βοήθειάν του, θα αξιοποιήση την βοήθειαν αυτήν εις τον μέγιστον δυνατόν βαθμόν. Κατά την γνώμην μου, μόνο μία σταθερά και ικανή κυβέρνησις χαίρουσα της υποστηρίξεως του λαού και της βουλής, θα δύναται να ενεργήση με το θάρρος και την σταθερότητα μακροπνόου πολιτικής, άτινα είναι απαραίτητα δια την συνετήν χρησιμοποίησιν της βοηθείας την οποίαν παρέχει ο αμερικανικός λαός. Ανευθυνολογίαι περί διακοπής των εργασιών της βουλής ή περί προσφυγής εις νέας εκλογάς, πριν ακόμη δοθή εις την νέαν βουλήν η ευκαιρία να αρθή εις το ύψος των ευθυνών της, μόνον ατμόσφαιραν πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητος είναι ικαναί να δημιουργήσουν, ατμόσφαιραν η οποία δύναται να παραβλάψη το μέλλον της χώρας..."

Στη συνέχεια, για να γίνει σαφέστερος, ο Γκραίηντυ απαριθμεί τα μεγάλα εγγειοβελτιωτικά και ηλεκτροπαραγωγικά έργα, τα οποία προβλέπονταν απο την σύμβαση Κούπερ, καθώς και τις αποφάσεις τόσο για αυστηρές οικονομίες όσο και για την μείωση των υπηρετούντων στις ένοπλες δυνάμεις, υπογραμμίζοντας:

"...Εν τούτοις, τοιαύται αποφάσεις δεν είναι εύκολον να ληφθούν και μόνον από μίαν κυβέρνησιν ικανήν να εξασφαλίση και να διατηρήση την εμπιστοσύνην της κοινής γνώμης, διά της τόλμης της και της προσηλώσεώς της εις το κοινόν συμφέρον, δύναταί τις να αναμένη ότι θα κατορθώση να φέρη εις πέρας το έργον της ανασυγκροτήσεως εν τω πλαισίω της όλης ελληνικής ανορθώσεως. Ο αρχηγός της εν Ελλάδι Αποστολής της Διοικήσεως Οικονομικής Συνεργασίας και εγώ, έχοντες επίγνωσιν των υποχρεώσεών μας έναντι του Κογκρέσσου των ΗΠΑ, συμφωνούμεν απολύτως επί του ότι δεν είναι δυνατόν να εγκρίνωμεν με ήσυχον την συνείδησιν την διάθεσιν αμερικανικών πιστώσεων διά την εκτέλεσιν των σχεδιαζομένων έργων, μέχρις ότου η ελληνική κυβέρνησις λάβη βασικάς και δεσμευτικάς αποφάσεις, αίτινες θα εξασφαλίσουν την επιτυχίαν του σκοπού χάριν του οποίου οι πιστώσεις αυταί διατίθενται..."

Αφού παραθέτει αναλυτικά τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, ώστε να εξυπηρετηθεί απολύτως η κατασκευή των προγραμματισμένων εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ο Γκραίηντυ καταλήγει: 

"...Τα ανωτέρω μέτρα, τα οποία θεωρούμεν ως ουσιώδη διά την εξασφάλισιν της επιτυχίας ενός ευρέος προγράμματος εκτελέσεως παραγωγικών έργων, δέον, κατά την γνώμην μου, να εισηγηθή η ελληνική κυβέρνησις προς την βουλήν το ταχύτερον. Η βουλή δύναται βεβαίως να τροποποιήση, να εγκρίνη ή και να απορρίψη τα προτεινόμενα εις αυτήν μέτρα, συμφώνως προς ό,τι, κατά την αντίληψιν των βουλευτών, ανταποκρίνεται προς την θέλησιν του λαού. Ημείς πάντως οι ανήκοντες εις τας Αποστολάς θεωρούμεν την κοινοβουλευτικήν έγκρισιν των μείζονος σημασίας μέτρων ανασυγκροτήσεως ως ουσιώδη, όχι μόνον ως αποτελούσαν επιβράβευσιν των ισχυουσών δημοκρατικών μεθόδων διακυβερνήσεως, αλλά και ως απόδειξιν ότι το βαρύ έργον της ανασυγκροτήσεως απολαύει της εκθύμου υποστηρίξεως του κυριάρχου ελληνικού λαού. Εις την ελληνική κυβέρνησιν και εις την ελληνικήν βουλήν εναπόκειται να αποφασίσουν κατά πόσον επιθυμούν να συνεχισθή η παροχή της αμερικανικής βοηθείας και συνεπώς εάν αναλαμβάνουν τας ευθύνας, αι οποίαι αποτελούν την προϋπόθεσιν διά την επιτυχίαν του επιδιωκομένου σκοπού...."

Και για να μη μείνει οποιαδήποτε αμφιβολία για τις προθέσεις του, ο Γκραίηντυ ολοκληρώνει την επιστολή του με την εξής προκλητικώτατη φράση: 

"Ελπίζω ότι η σαφής αύτη δήλωσις, ότι η ελληνική ανόρθωσις απασχολεί σοβαρώς τας Ηνωμένας Πολιτείας, θα τύχη της δεούσης προσοχής εκ μέρους του ελληνικού λαού και των εκπροσώπων του και θα ληφθούν το ταχύτερον δυνατόν υπό της νέας βουλής αποφάσεις διά την θαρραλέαν ανάληψιν μεγαλοπνόου προσπαθείας διά την ανοικοδόμησιν."

Ο Βενιζέλος κατάλαβε ότι οι αμερικανοί δεν τον συμπεριλάμβαναν στα σχέδιά τους. Παρά την προσπάθειά του να κερδίσει χρόνο, δυο εβδομάδες αργότερα, στις 15 Απριλίου, υπέβαλε την παραίτησή του. Είχε φτάσει η ώρα του Πλαστήρα. Ο "Μαύρος Καβαλλάρης" είχε επιλεγεί από τους "προστάτες" μας ως εκείνος που θα φρόντιζε να εξυπηρετηθούν άριστα τα αμερικανικά συμφέροντα. Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως ιδρύθηκε και η "Δημοσία Επιχείρησις Ηλεκτρισμού", η γνωστή μας ΔΕΗ.

Αλλά θα συνεχίσουμε.