Η λυκοπαρέα των G-20 και το αρνί

"Η Ομάδα των 20 προαναγγέλλει την πλανητική διακυβέρνηση του 21ου αιώνα" είχε διακηρύξει με περίσσιο ενθουσιασμό ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζύ μετά την πρώτη συνεδρίαση της G-20, πριν δύο χρόνια. Μόλις είχε καταρρεύσει η Lehman Brothers και ξεκινούσε η σοβαρώτερη καπιταλιστική κρίση των τελευταίων 80 ετών. Δυο χρόνια και τέσσερις συνόδους μετά, αυτή η "πλανητική διακυβέρνηση" έχει μετατραπεί στο "τελευταίο πιο σύντομο ανέκδοτο". Η Ομάδα, η οποία στήθηκε για την συνεργασία και τον συντονισμό των πλουσιώτερων χωρών του κόσμου, όχι μόνο δεν κατάφερε να αποσοβήσει την κρίση αλλά αποδείχτηκε λυκοπαρέα.

Επίκεντρο της διένεξης στα περισσότερα ζητήματα που απασχόλησαν την τελευταία σύνοδο της G-20 στην Σεούλ, ήταν η ένταση και ο πόλεμος μεταξύ Κίνας και Η.Π.Α. Ωστόσο, είναι λάθος να υποστηρίξουμε ότι ο πλανήτης έχει χωριστεί σε στρατόπεδα υπέρ των ΗΠΑ ή υπέρ της Κίνας. Οι αντιθέσεις μεταξύ των μεγάλων -αλλά και των αναδυομένων- ιμπεριαλιστικών χωρών είναι πολλές. Ακόμη και η εφημερίδα "Financial Times" αναγνωρίζει τουλάχιστον επτά σημαντικά ζητήματα τριβής, τα οποία διχάζουν τα μέλη της G-20. Ιδού μερικές χαρακτηριστικές αντιθέσεις:

- Χώρες με πλεόνασμα έναντι χωρών με έλλειμμα: Η.Π.Α., Κίνα, Γερμανία κι από κοντά η Βραζιλία, απέναντι στους υπολοίπους.
- Χειριστές νομισμάτων: Οι ΗΠΑ κατηγορούν ευθέως την Κίνα ότι χειραγωγεί το νόμισμά της, κρατώντας πλασματικά χαμηλά την ισοτιμία του, προκειμένου να ενισχύει τις εξαγωγές της. Η Κίνα κατηγορεί τις ΗΠΑ για χειρισμό του δολλαρίου και προσπάθεια υποτίμησής του, με την ενέργεια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED) να τυπώσει 600 δισεκατομμύρια δολλάρια μέχρι τον Ιούνιο του 2011. Η Γερμανία στρέφεται κατά και των δύο, η Ινδία, ανησυχεί περισσότερο για την χειραγώγηση του γιουάν και η Βραζιλία για την τεχνητή υποτίμηση του δολλαρίου.
- Προγράμματα λιτότητας εναντίον προγραμμάτων στήριξης της οικονομίας: Το στρατόπεδο που είχε σχηματιστεί δύο χρόνια πριν (με επί κεφαλής τις Η.Π.Α.) και υποστήριζε τα προγράμματα στήριξης μέσω της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό, δεν υπάρχει ουσιαστικά, αφού η Βρεττανία, με την αλλαγή κυβέρνησης, προσχώρησε στο στρατόπεδο των προγραμμάτων λιτότητας και σφιχτής δημοσιονομικής πολιτικής, στο οποίο πρωτοστατούσε η Γερμανία.

Βέβαια, υπάρχουν και άλλες διαφορές, οι οποίες συχνά αποτελούν αφορμή για τη σύμπηξη στρατοπέδων (έστω και πρόσκαιρων), όπως η «Δύση» εναντίον όλων, βορράς εναντίον νότου (και αντίστροφα), αναπτυσσόμενες χώρες εναντίον ανεπτυγμένων κ.λ.π. Εύλογα, λοιπόν, οι αλληλοκατηγορίες και η εχθρότητα που κυριαρχεί στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις επισκίασαν την σύνοδο πριν καν αυτή αρχίσει. Αλληλοκατηγορίες και εχθρότητα που εκδηλώθηκαν ανοικτά εξ αιτίας της αναιμικής ανάπτυξης στις Η.Π.Α., της κρίσης του χρέους στην Ε.Ε., των πιθανοτήτων κατάρρευσης του ευρώ, της πολιτικής των προγραμμάτων λιτότητας κ.λ.π.

Αξίζει να σημειώσουμε την πρόταση που κατέθεσε ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ρόμπερτ Ζέλικ (πρώην υπουργός εμπορίου των Η.Π.Α. επί Κλίντον) για μια ριζική αναδιάρθρωση του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.Υπέδειξε, μάλιστα, ότι ο ρόλος του δολλαρίου ως αποθεματικού νομίσματος και ως νομίσματος των παγκόσμιων συναλλαγών έχει τερματιστεί και για τον λόγο αυτό πρότεινε τη δημιουργία ενός νέου παγκόσμιου συστήματος συναλλαγματικών ισοτιμιών με σημείο αναφοράς τον χρυσό (δηλαδή, ένα νέο Μπρέτον Γουντς) και ότι σε ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να συμπεριληφθούν το δολλάριο, το ευρώ, το γιεν, η στερλίνα και ένα γουάν που θα κινείται προς τη διεθνοποίησή του και την άρση των περιορισμών. Ουσιαστικά, πρόκειται για παραδοχή ότι το υπάρχον σύστημα δεν είναι βιώσιμο αλλά και ότι δεν υπάρχει εθνικό νόμισμα που μπορεί να αντικαταστήσει το αμερικανικό δολλάριο. Βέβαια, για να εκτιμήσουμε σωστά την πρόταση Ζέλικ, ας έχουμε κατά νου ότι ΗΠΑ, Γερμανία και ΔΝΤ διαθέτουν τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού: οι ΗΠΑ είναι στην πρώτη θέση με 8.113,5 τόνους και ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση η Γερμανία με 3.406,8 τόνους και το ΔΝΤ με 2.966,8 τόνους.

Τελικά η Σύνοδος έληξε με την έκδοση ενός χλιαρού ανακοινωθέντος και την έγκριση της "ιστορικής" μεταρρύθμισης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με την οποία διπλασιάζονται τα κεφάλαιά του (για να 'χει να δανείζει περισσότερες χώρες, προφανώς) και τροποποιείται η κατανομή των εξουσιών. Επίσης, οι G-20 ανανέωσαν απλώς τη δέσμευσή τους να συνεργαστούν για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, χωρίς να συμφωνήσουν στα ακανθώδη, όπως η ανισορροπία του εμπορικού ισοζυγίου που προκαλεί ελλείμματα στα κράτη που εισάγουν και τεράστια πλεονάσματα σε κράτη που εξάγουν. Τέλος, συμφώνησαν να απόσχουν από οποιαδήποτε "ανταγωνιστική υποτίμηση" και "να ευνοήσουν τον περαιτέρω προσδιορισμό των ισοτιμιών από την αγορά".

Στην εισαγωγή του σημερινού σημειώματος, χαρακτήρισα την Ομάδα των 20 ως "λυκοπαρέα", εξ αιτίας της φαγωμάρας που υπάρχει ανάμεσα στα μέλη της, τα οποία φαίνεται πως εποφθαλμιούν το ένα το άλλο, παρά τις διακηρύξεις τους περί συνεργασίας, αλληλοϋποστήριξης κ.λ.π. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι, όσο κι αν φαγώνονται οι λύκοι μεταξύ τους, στο τέλος θα το φάνε το αρνί. Αν το αρνί δεν μεταμορφωθεί σε λιοντάρι, η τύχη του είναι προδιαγεγραμμένη.