Μισός αιώνας φοιτητικό κίνημα

Η ιστορία με τους "αναρχικούς", τους "τεντυμπόυδες", τους "ταραξίες" και τους "αιώνιους φοιτητές" δεν είναι καθόλου καινούργια. Από το 1955 μέχρι σήμερα επαναλαμβάνεται πάντοτε με το ίδιο περιεχόμενο, έστω κι αν το περιτύλιγμά της αλλάζει ανάλογα με την εποχή.

Όλα άρχισαν με τον αλήστου μνήμης νόμο 3234/55, ο οποίος έβγαλε τους φοιτητές στους δρόμους για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο. Το "νοικοκύρεμα" των οικονομικών επέβαλε αυξήσεις στα δίδακτρα και στα εξέταστρα, μείωση των κονδυλίων που διετίθεντο για τα συσσίτια και τις φοιτητικές εστίες αλλά και περιορισμό στις ατέλειες των φοιτητών. Το κράτος δαπανά για την παιδεία μόλις το...0,05% του προϋπολογισμού!

Το επόμενο μεγάλο κύμα κινητοποιήσεων ήρθε το 1962 με κεντρικό σύνθημα "15% προίκα στην Παιδεία κι όχι στη Σοφία". Το υπουργείο παιδείας προσπαθεί να δελεάσει τους φοιτητές αυξάνοντας τον αριθμό των εισακτέων αλλά εκείνοι δεν τσιμπάνε. Πέφτει ξύλο από την αστυνομία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και καταλαμβάνονται σχολές.

Το 1965 επιχειρείται νέα επίθεση κατά των ακαδημαϊκών ελευθεριών και του πανεπιστημιακού ασύλου. Είναι η απαρχή της περιόδου του "1-1-4". Τον Ιούλιο αυτής της χρονιάς δολοφονείται από αστυνομικούς ο φοιτητής της ΑΣΟΕΕ Σωτήρης Πέτρουλας και γίνεται σύμβολο της γενιάς του "1-1-4". Η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο των αρχών και η περίοδος περνάει στην ιστορία ως "Ιουλιανά".

Τον Γενάρη του 1967 γίνεται νέα προσπάθεια κατάλυσης του ασύλου. Είναι παροιμιώδης η δήλωση ενός αξιωματικού της χωροφυλακής: "Δεν αναγνωρίζω ότι ο χώρος του πανεπιστημίου είναι ιερός. Αλλά και να είναι, εμείς είμαστε ανίεροι για να εισέλθουμε;" Η αστυνομία απαγορεύει την προγραμματισμένη από την ΕΦΕΕ συγκέντρωση των φοιτητών και επιτίθεται όταν εκείνοι αγνοούν την απαγόρευση. Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες ρίχνουν το φταίξιμο για τα έκτροπα στους "Λαμπράκηδες" και στους "αναρχοκομμουνιστές συνοδοιπόρους" τους κι ο Διονύσης Σαββόπουλος γράφει το πασίγνωστο "Στην συγκέντρωση της ΕΦΕΕ" ("η πλατεία ήταν γεμάτη με το νόημα πού 'χε κάτι απ' τις φωτιές...").

Οι "μακρυμάλληδες αλήτες" δεν κωλώνουν ούτε κατά την περίοδο της δικτατορίας. Με το σύνθημα "ψωμί, παιδεία, ελευθερία" καταφέρνουν αποφασιστικής σημασίας πλήγμα στην χούντα τψν συνταγματαρχών. Τα γεγονότα του 1973, πρώτα στην Νομική της Αθήνας και αργότερα σ' ολόκληρη την Ελλάδα κορυφώνονται την θρυλική βραδυά του Νοέμβρη στο Πολυτεχνείο.

Το 1979 ο Ιωάννης Βαρβιτσιώτης (τότε υπουργός παιδείας της Νέας Δημοκρατίας) φέρνει στην Βουλή προς ψήφιση τον διαβόητο νόμο 815. Οι φοιτητές ξεσηκώνονται άλλη μια φορά καταλαμβάνοντας την συντριπτική πλειοψηφία των σχολών της χώρας και πλημμυρίζοντας σχεδόν καθημερινά τους δρόμους. Η ψήφιση του νόμου δεν ανακόπτει την φοιτητική εξέγερση. Τελικά, η κυβέρνηση Ράλλη ηττάται κατά κράτος σ' αυτή τη σύγκρουση και ο πρωθυπουργός σχεδόν υποχρεώνεται να ανακοινώσει την αναστολή του νόμου. Η αστυνομία, όμως, το φυλάει "μανιάτικο" και ξεσπάει χωρίς λόγο στους φοιτητές κατά την ήσυχη πορεία της επετείου του Πολυτεχνείου. Για πρώτη φορά στο πλευρό των αστυνομικών κάνουν την εμφάνισή τους "αγανακτισμένοι πολίτες". Στο μακελειό που ακολουθεί τραυματίζονται πάνω από 150 διαδηλωτές ενώ σκοτώνονται η εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου και ο κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής.

Η τελευταία μεγάλη ήττα του κράτους στις αναμετρήσεις του με τους φοιτητές έρχεται το 1990, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη προωθεί (διά του τότε υποργού παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλου) νομοσχέδιο για αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Τα δραματικά επεισόδια που διαδραματίζονται σ' όλη τη χώρα δημιουργούν άλλο ένα θύμα. Ο καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας δολοφονείται στην Πάτρα από ομάδα τραμπούκων της οποίας προΐσταται ο διαβόητος πρόεδρος της τοπικής ΟΝΝΕΔ Γιάννης Καλαμπόκας.

Φτάνουμε στο σήμερα. Το ότι η κυβερνητική πλειοψηφία πέρασε τον νόμο-πλαίσιο για την παιδεία δεν σημαίνει τίποτε. Οι φοιτητές έχουν την δύναμη να τον στείλουν κι αυτόν στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας, όπως έκαναν και με τον 815/79. Ας καταλάβουν κάποτε οι κρατούντες ότι σε τούτο τον τόπο επί 50 και πλέον χρόνια οι επιστήμονες βγαίνουν από τους "αναρχικούς, τεντυμπόυδες και μακρυμάλληδες αιώνιους φοιτητές", οι οποίοι πάντοτε θα αποτελούν το μέλλον αυτού του τόπου.