Το παιχνίδι των λέξεων

Το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα των απανταχού ολοκληρωτισμών ήταν ανέκαθεν η διαστροφή των εννοιών. Εύηχες λέξεις και θετικοί στο άκουσμα όροι χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον προς συγκάλυψη είτε ψευδών είτε εγκλημάτων. Διεστραμμένοι ορισμοί έγιναν κατ' επανάληψη το κρυσφήγετο όσων επιχείρησαν την κατάλυση της δημοκρατίας και της ελευθερίας.

Η αυτοκρατορία των Ρωμαίων ονομάστηκε "Pax Romana". Η σφαγή των Αρμενίων και η γενοκτονία των Ποντίων θεωρήθηκαν "απώλειες πολέμου". Η εξόντωση των Εβραίων βαφτίστηκε "τελική λύση". Η εξολόθρευση των αντιπάλων του Στάλιν αναφέρθηκε στα επίσημα κείμενα του ΚΚΣΕ ως "δυνάμωμα της ταξικής ενότητας του κόμματος". Οι στρατιωτικές επεμβάσεις των Αμερικανών κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου απετέλεσαν απλώς "αγώνα για την ελευθερία των λαών". Οι Σοβιετικοί επενέβησαν σε Ουγγαρία και Τσεχοσλοβακία με αποκλειστικό στόχο την "προστασία του σοσιαλισμού". Οι μαζικές εκκαθαρίσεις του μαοϊκού καθεστώτος δεν ήταν παρά μια "πολιτιστική επανάσταση". Το ότι ο Πολ Ποτ πέρασε εκατομμύρια Καμποτζιανούς από λεπίδι δεν ήταν παρά "αναγέννηση του μεγαλείου της μεσαιωνικής Καμπότζης". Οι εξόφθαλμες στρατιωτικές επεμβάσεις των Μπους (πατρός τε και υιού) στο Ιράκ έχουν ως μόνο στόχο την "ανατροπή του τυράννου Σαντάμ και την επιβολή της δημοκρατίας". Τα καουμπόικα νταηλίκια στο Αφγανιστάν είναι απλώς "πόλεμος κατά της τρομοκρατίας".

Αυτές είναι μερικές χοντροκομμένες περιπτώσεις τις οποίες λίγο-πολύ τις καταλαβαίνουμε όλοι. Αμέτρητες άλλες, όμως, έχουν περάσει μέσα μας υποδόρια και χρειάζεται ένα τσίγκλισμα για να τις συνειδητοποιήσουμε. Όπως το ότι ο αφανισμός της Χιροσίμας και του Ναγκασάκι ήσαν "απαραίτητο συστατικό για την ειρήνη του κόσμου", το ότι οι ανηλεείς βομβαρδισμοί του Βερολίνου και της Δρέσδης (την στιγμή που η Γερμανία είχε καταρρεύσει) απετέλεσαν την "πρώτη υπογραφή της λήξης του πολέμου" ή το ότι ο απηνής διωγμός των αριστερών στην Ελλάδα επί 30 τόσα χρόνια ήταν "προάσπισις της ελευθερίας της χώρας από τον κομμουνιστικόν κίνδυνον".

Αργότερα, σε καιρό ειρήνης, η κατάσταση άρχισε να γίνεται πιο αστεία. Τα παραδείγματα στον τόπο μας είναι καταλυτικά. Οι αντιδημοκρατικές πανελλήνιες εξετάσεις καταργήθηκαν κι αντικαταστάθηκαν επί το σοσιαλιστικώτερον από τις "πανελλαδικές εξετάσεις". Η ενισχυμένη αναλογική, με την οποία έβγαζαν σπυράκια οι αριστεροί, μετασχηματίστηκε σε "σύστημα απλής αναλογικής". Η απεμπόλιση των σοσιαλιστικών ιδεωδών ονομάστηκε "τρίτος δρόμος για τον σοσιαλισμό". Το κόψιμο της ΑΤΑ (την θυμόσαστε, αλήθεια;) ήταν απλώς "ετεροχρονισμός στην καταβολή". Ο λαός ψήφιζε "ακόμα καλύτερες μέρες" και βρήκε μπροστά του μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου που πάγωνε τους μισθούς επί δυόμιση χρόνια. Οι επί δεξιάς ανασχηματισμοί των κυβερνήσεων έγιναν σοσιαλιστικές "αναδομήσεις". Οι μίζες βαφτίστηκαν "δωράκια" (αθάνατε Αντρέα!). Ακόμα κι η αριστερίστικη φρασεολογία δεν δίστασε ν' αποκαλέσει τους φόνους "εκτελέσεις" και τις ληστείες "απαλλοτριώσεις".

Και η ιστορία συνεχίζεται. Το παιχνίδι με τις λέξεις έγινε αγαπημένο σπορ των σύγχρονων πολιτικών κι έπαψε πια ν' αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο των δικτατόρων, των αυτόκλητων σωτήρων, των δήθεν απεσταλμένων του Θεού και των από μηχανής δικαστών. Οι μαζικές απολύσεις βαφτίζονται "αναδιάρθρωση και εξυγίανση των επιχειρήσεων", το ξεπούλημα αντικαθίσταται από τον πλέον εύηχο όρο "ιδιωτικοποίηση", το σφίξιμο του ζωναριού δεν είναι πια λιτότητα αλλά "δημοσιονομική σταθερότητα", οι ατέλειωτοι νόμοι που αποσκοπούν στην περιστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπαίνουν κάτω από την γκρίζα ομπρέλλα που λέγεται "πόλεμος κατά της τρομοκρατίας". Ακόμα και ο χαρακτηριστικός όρος "δεξιά" της συντηρητικής πολιτικής (γνωστός από τον 18ο αιώνα) αντικαθίσταται από το ουδέτερο και ασαφές "κεντρώος χώρος".

Η πραγματικότητα αναποδογυρίζεται εσκεμμένα κι αυτό προκαλεί σοβαρές βλάβες στο κύρος της πολιτικής. Η σχέση της με τους πολίτες κλονίζεται και το "όλοι ίδιοι είναι" αποτελεί φυσικό επακόλουθο αυτής της τακτικής. Ο λόγος που εκφέρουν τα δυο μεγάλα κόμματα είναι βαθύτατα υποκριτικός, οι λέξεις πυροβολούνται, η κοινή λογική υπονομεύεται και οι πολίτες παραπλανούνται από ομοβροντίες εκμαυλιστικών ευφημισμών. Η προπαγάνδα των μεν βλέπει "μαύρες μέρες αν έλθουν οι άλλοι στην εξουσία", οι δοκησίσοφοι των δε διαπιστώνουν ότι "οι κυβερνώντες έχουν φέρει την Ελλάδα στο χείλος της καταστροφής" και ο εξουδετερωμένος λαός παλινδρομεί ένθεν κακείθεν χαρίζοντας στον δικομματισμό τους 85%. Αναρωτιέμαι αν μπορεί να υπάρξει πιο εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη μιας εναλλακτικής δημοκρατικής αριστερής πρότασης...