Η ένεση των CoCo

Η ειδησούλα έσκασε λίγο πριν βγει ο Νοέμβριος αλλά δεν νομίζω ότι την πρόσεξε κανείς, εκτός από όσους ασχολούνται με τα οικονομικά. Στις 20 Νοεμβρίου, λοιπόν, ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς Χρήστος Μεγάλου, κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων του εννεαμήνου στους αναλυτές, ανακοίνωσε την απόφαση της διοίκησης να μη πληρώσει το τοκομερίδιο (δηλαδή, την προγραμματισμένη δόση) του 8% προς το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, για υπό αίρεση μετατρέψιμη ομολογία (Contingent Convertible bond - CoCo) ύψους δύο δισ. ευρώ. Με απλά λόγια: η τράπεζα αποφάσισε να μη πληρώσει τόκους 160 εκατομμυρίων για δανεικά που έχει πάρει από το ΤΧΣ (φυσικά, με την εγγύηση του ελληνικού κράτους).

Κατ' αρχάς, ας προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε με απλά λόγια τι είναι το CoCo, προς χάρη των αδαών περί τα οικονομικά. Τα ομόλογα τα ξέρουμε. Τα μετατρέψιμα ομόλογα είναι αυτά που ο κάτοχός τους έχει δικαίωμα να τα ανταλλάξει με κοινές μετοχές τής επιχείρησης που τα εκδίδει σε μια προκαθορισμένη τιμή. Στα υπό αίρεση μετατρέψιμα ομόλογα (αυτά είναι τα CoCo) η μετατροπή επέρχεται όταν και αν συμβεί κάποιο γεγονός (π.χ.: πτώση κάποιας μετοχής, άνοδος χρηματιστηριακής τιμής κάποιου προϊόντος κλπ). Πρόκειται για καινούργιο χρηματοπιστωτικό προϊόν, ηλικίας πέντε ετών, το οποίο φτιάχτηκε για να χρησιμοποιηθεί κυρίως από τις τράπεζες, οι οποίες τρίζουν επικίνδυνα στα χρόνια τής κρίσης. Θεωρητικά, βοηθάει τις τράπεζες να βρουν χρηματοδότες, αφ' ενός μεν προσφέροντας υψηλές αποδόσεις (8% δεν το λες και λίγο!) αφ' ετέρου δε εγγυώμενες τα χρήματα των δανειστών τους με την μετατροπή τους σε ίδια κεφάλαιά τους.

Ο πρόεδρος του ομίλου Πειραιώς Γιώργος Χαντζηνικολάου (αριστερά) και ο διευθύνων σύμβουλος
της τράπεζας Χρήστος Μεγάλου (δεξιά), με τον διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα ανάμεσά τους.

Γιατί το έκανε αυτό η Πειραιώς; Το εξήγησε ο ίδιος ο διευθύνων σύμβουλός της: "Η απόφαση αυτή αποτελεί μεμονωμένη ενέργεια που αποσκοπεί σε θετικό αντίκτυπο στα ίδια κεφάλαια κατά 36 μονάδες βάσης". Με απλά λόγια: με το να μη πληρώσει 160 εκατομμύρια, η τράπεζα αύξησε την κεφαλαιακή της επάρκεια. Μ' αυτό το τερτίπι, η Πειραιώς, αντί να παρουσιάσει ζημιά 120 εκατομμυρίων, εμφανίζει κέρδη 40 εκατ. ευρώ (σημ.: τα ποσά είναι κατ' εκτίμηση).

Ας ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση για να σημειώσουμε κάτι που μάλλον είναι σημαντικό. Ενάμισυ μήνα νωρίτερα, στα μέσα Οκτωβρίου, η Πειραιώς είχε καταθέσει αγωγή κατά της Νέας Δημοκρατίας για τα ανεξόφλητα δάνεια που είχε πάρει το κόμμα τής αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μήπως θυμάστε το ποσό για το οποίο έκανε αγωγή η τράπεζα; Να σας το θυμίσω εγώ: 160 εκατομμύρια! Όχι, δεν θα ανοίξουμε τώρα κουβέντα για το τι μπορεί να συμβεί του χρόνου, όταν έρθει η ώρα να πληρώσει η τράπεζα το επόμενο τοκομερίδιο, σε περίπτωση που έχει γίνει κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία! Δεν θα εμπλακούμε σε εικοτολογίες. Θα κλείσουμε την παρένθεση και θα συνεχίσουμε.

Αφού είδαμε γιατί δεν πλήρωσε η Πειραιώς, ας δούμε αν είχε δικαίωμα να κάνει κάτι τέτοιο. Η απάντηση είναι απλή: ναι, το είχε! Η σύμβαση της τράπεζας με το ΤΧΣ τής δίνει το δικαίωμα να μη πληρώσει τοκομερίδιο μια φορά. Αν το κάνει και δεύτερη (συνεχόμενη ή μη), τότε επέρχεται η αίρεση που λέγαμε πιο πάνω και τα ομόλογα θα μετατραπούν σε μετοχές. Με απλά λόγια: αν η Πειραιώς δεν πληρώσει ούτε του χρόνου, ο πιστωτής θα πάρει μετοχές αντί για λεφτά. Για την ακρίβεια, μιας και το ελληνικό δημόσιο είναι εγγυητής, το ΤΧΣ θα πάρει τα λεφτά του από το κράτος και το κράτος θα πάρει μετοχές τής Πειραιώς ως αντάλλαγμα.

Μόνο που εδώ υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια. Είπαμε στην αρχή ότι οι μετατρέψιμες ομολογίες ανταλλάσσονται με μετοχές σε μια προκαθορισμένη τιμή. Δηλαδή, όταν φτάνει η ώρα τής μετατροπής, δεν λαμβάνεται υπ' όψη η τρέχουσα αξία της μετοχής αλλά η τιμή που έχει καθοριστεί στην συμφωνία. Σήμερα, η τιμή τής μετοχής τής Πειραιώς παίζει στα 86 λεπτά. Σε ποιά τιμή έχει καθοριστεί η μετατροπή; Στα 6 ευρώ, δηλαδή στην ονομαστική αξία τής μετοχής! Με απλά λόγια: αν η τράπεζα εξακολουθήσει να μη πληρώνει, το ελληνικό κράτος (δηλαδή, ο έλληνας φορολογούμενος) θα κληθεί να πληρώσει 6 ευρώ για να αγοράσει κάτι που σήμερα πουλιέται λιγώτερο από ένα ευρώ.

Για να ολοκληρώσουμε την εικόνα, ας προσθέσουμε μια λεπτομέρεια ακόμη. Δυο βδομάδες πριν την ανακοίνωση της Πειραιώς περί μη πληρωμής τού τοκομεριδίου, η Morgan Stanley αφαίρεσε από τον διεθνή δείκτη MSCI Greece Standard τις τράπεζες Εθνική, Πειραιώς και Eurobank, μεταφέροντάς τες στον δείκτη MSCI Greece Small Cap. Σύμφωνα με ανάλυση της Societe Generale, η μεταφορά αυτή οφείλεται στην χαμηλή κεφαλαιοποίηση αυτών των τραπεζών.

Τί σημαίνουν αυτά; Για παραμονή στον δείκτη Standard, η Morgan Stanley έχει ελάχιστο όριο κεφαλαιοποίησης το ένα δισ. δολλάρια. Η Πειραιώς δεν φτάνει ούτε τα 350 εκατομμύρια. Ο δείκτης κεφαλαιακής της επάρκειας μετρήθηκε τον Σεπτέμβριο στο 13,7%, μια ανάσα από το ελάχιστο όριο που ορίζει η Διαδικασία Εποπτικού Ελέγχου και Αξιολόγησης, το οποίο είναι 13,625%. Συνεπώς, μια ένεση 0,36% (36 μονάδες βάσης, όπως είπε ο Μεγάλου) δεν είναι καθόλου αμελητέα. Το θέμα είναι αν ο ασθενής μπορεί να επιβιώσει με μια ένεση.

-----------------------------------
Διαβάστε ακόμη:
- "Η τραπεζική απαξίωση στο Χρηματιστήριο: Από τα 25,6 δισ. ευρώ το 2013 στα μόλις 5 δισ. ευρώ το 2018", fortunegreece.com, 14/11/2018
- "Χρ. Μεγάλου (Πειραιώς): Βελτίωση των δεικτών και μη πληρωμή του κουπονιού για ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας", mononews.gr, 30/11/2018
- "S&P: Γιατί θεωρεί θετική για την Πειραιώς την απόφαση μη πληρωμής του κουπονιού για τα CoCos", mononews.gr, 30/11/2018
- "Επιστροφή στην κερδοφορία για τον όμιλο Πειραιώς το 9μηνο", Καθημερινή, 1/12/2018
- "Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των CoCos", Κωνσταντίνος Στρατής, Δεκέμβριος 2015.