Παράξενα πράγματα

Τις προάλλες, σε τούτη εδώ την μικρή δικτυακή γωνιά, επιχειρήσαμε να διαβλέψουμε τους λόγους για τους οποίους η ελληνική πλευρά κάλεσε τον τούρκο πρόεδρο να μας επισκεφθεί. Βεβαίως, ποτέ δεν καμώθηκα τον διεθνολόγο ή, τέλος πάντων, τον ειδικό σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Πλην όμως, θα πρέπει να είναι κανείς κουφός, τυφλός ή ηλίθιος για να μη μπορεί να αποκωδικοποιήσει τα σήμετα που εκπέμπονται από ορισμένα σημαντικά κέντρα διαμόρφωσης της διεθνούς πολιτικής. Σαν κι αυτά, ας πούμε, που εξέπεμψε δέκα μόλις ημέρες πριν την περιβόητη επίσκεψη Ερντογκάν το διαβόητο Ατλαντικό Συμβούλιο (Atlantic Council).

Τι είναι όμως αυτό το Ατλαντικό Συμβούλιο; Είναι μια πολιτειακή "δεξαμενή σκέψης" (think tank), η οποία ιδρύθηκε το 1961 με πρωτοβουλία τού πρώην υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ Ντην Άτσεσον και με κεντρικό μόττο "δουλεύουμε μαζί για να καταστήσουμε το μέλλον ασφαλές". Σκοπός τής ίδρυσής του ήταν να συμβάλει στην συνέχιση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών τής Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης, η οποία άρχισε με αφορμή τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Πίσω από τις λέξεις, όμως, διαφαίνεται πεντακάθαρα ότι το Ατλαντικό Συμβούλιο είναι απότοκο του ψυχρού πολέμου και φτιάχτηκε για να χρησιμεύσει ως ένα ακόμη όπλο τού δυτικού κόσμου κατά του κομμουνισμού. Ως εκ τούτου, δεν συνιστά έκπληξη το γεγονός ότι σήμερα αποτελεί μέλος της Ατλαντικής Σχέσης (Atlantic Treaty Association), μιας οργάνωσης πολιτικών ηγετών, ακαδημαϊκών, στρατιωτικών, διπλωματών και δημοσιογράφων, η οποία φτιάχτηκε το 1954 και έχει ως στόχο να διαδίδει τις αξίες τού ΝΑΤΟ, δηλαδή την δημοκρατία, την ελευθερία, την ειρήνη, την ασφάλεια και την νομιμότητα.

Στα τέλη Νοεμβρίου, λοιπόν, το Ατλαντικό Συμβούλιο έδωσε στην δημοσιότητα μια μελέτη 26 σελίδων, η οποία έχει ως σκοπό να προτείνει ένα νέο σχέδιο δράσης των ΗΠΑ στην Βαλκανική. Τίτλος τής μελέτης είναι " Τα Βαλκάνια μπροστά" και χαρακτηριστικά σαφής υπότιτλος "Μια νέα στρατηγική των ΗΠΑ στην περιοχή". Νωρίς-νωρίς, δηλαδή, από το εξώφυλλο κιόλας, η ανεξάρτητη (λέμε τώρα!) "δεξαμενή σκέψης" ξεκαθαρίζει ότι εκείνο που την νοιάζει είναι τα συμφέροντα των ΗΠΑ στα Βαλκάνια. Κι αυτό το "ξεκαθάρισμα" γίνεται ακόμη σαφέστερο από τους τίτλους και μόνο των κεφαλαίων τής μελέτης, όπως π.χ. "Οι ρωγμές αφθονούν", "Τι θέλει η Ρωσσία;", "Καμπάνάκι κινδύνου για τις ΗΠΑ" και "Από την ασφάλεια στην ευημερία".

Οπωσδήποτε η εν λόγω μελέτη έχει ενδιαφέρον για όποιον θέλει να μάθει ή απλώς να κατανοήσει μερικά από όσα συμβαίνουν ή επίκειται να συμβούν στην γειτονιά μας. Όπως "εύχονται" στον πρόλογό τους οι συντάκτες της, "αυτό το κείμενο αποτελεί (...) μόνο την αρχή αυτού που ελπίζουμε να αποτελέσει ένα νέο όραμα για την εμπλοκή των ΗΠΑ στα Δυτικά Βαλκάνια", ενώ λίγο πιο κάτω γίνονται ακόμη σαφέστεροι:

"Παρ' όλο που η περιοχή εξακολουθεί να επιθυμεί να ενταχθεί στην Δύση (και τα θεσμικά της όργανα), το τελικό αποτέλεσμα δεν πρέπει πλέον να θεωρείται δεδομένο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικώτερα, μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν βασικό ρόλο. Πρέπει να δώσουμε [σ.σ.: προσοχή στο α' πληθυντικό!] φωνή σε ένα σαφές, κοινό όραμα για την περιοχή και να συντονιστούμε με την Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να αποκαταστήσουμε την σαφήνεια σε ένα κοινό διατλαντικό στόχο σε πολιτικό επίπεδο".

Θα μπορούσαμε να επισημάνουμε πολλά ενδιαφέροντα σημεία αυτής της μελέτης αλλά ας μείνουμε σε κάτι χαρακτηριστικό που περιλαμβάνεται στις πρώτες σελίδες. Εκεί, οι συντάκτες σημειώνουν ότι "υπάρχουν αρκετά συγκεκριμένα βήματα που οφείλουν να κάνουν οι ΗΠΑ προκειμένου να βοηθήσουν στην σταθεροποίηση μιας περιοχής, η οποία αναζητεί απεγνωσμένα σταθερότητα" και παραθέτουν τέσσερα εξ αυτών:

(1) Σύσταση μόνιμης στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Νοτιοανατολική Ευρώπη
Όπως σημειώνεται, "μια τέτοια αναγγελία θα προβάλει την μόνιμη δέσμευση των ΗΠΑ για ασφάλεια στην περιοχή και θα παγιώσει την μακροπρόθεσμη δυνατότητά τους να επηρεάζουν τις εξελίξεις". Ως χώρος εγκατάστασης αυτής της πολιτειακής στρατιωτικής δύναμης προτείνεται το στρατόπεδο Μπόντστηλ του Κοσόβου, αποδεικνύοντας έτσι ότι είχαν απόλυτο δίκιο όσοι υποστήριζαν ότι το Κόσοβο φτιάχτηκε από τις ΗΠΑ για να χρησιμοποιηθεί ως στρατιωτική τους βάση.

(2) Επιδίωξη μιας "ιστορικής" επαναπροσέγγισης με την Σερβία
Αυτό το βήμα θεωρείται απαραίτητο επειδή εκτιμάται ότι έτσι το Βελιγράδι θα αρχίσει να παίρνει αποστάσεις από την Μόσχα

(3) Ανάκτηση της φήμης των ΗΠΑ ως ειλικρινούς μεσάζοντα
Εδώ η μελέτη σημειώνει, μεταξύ άλλων ότι "οι ΗΠΑ πρέπει να επιδιώξουν με εντονώτερη προσπάθεια την προετοιμασία Αθήνας και Σκοπίων να γίνουν μελλοντικοί σύμμαχοι και να ενώσουν τις προσπάθειές τους με τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να ωθήσουν τις συνομιλίες Βελιγραδίου-Πρίστινας μέχρι το τέλος".

(4) Στήριξη των επιδιώξεων πάνω στους επιχειρηματίες και την νεολαία της περιοχής
Οι μελετητές προτείνουν μια σειρά έργων και επενδύσεων στην περιοχή, δηλαδή κάτι που μοιάζει με μικρογραφία τού Σχεδίου Μάρσαλ, σημειώνοντας ότι έτσι θα διευκολυνθεί η προσπάθεια για να γίνουν οι ΗΠΑ περισσότερο αποδεκτές από τους λαούς της περιοχής.

Η στρατιωτική βάση Μπόντστηλ στο Κόσοβο, κοντά στα σύνορα με την ΠΓΔΜ.

Υποθέτω ότι ο αναγνώστης έχει ήδη καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα και δεν θέλω να υποτιμήσω την κρίση του παραθέτοντας τα δικά μου. Θα κλείσω εδώ, λοιπόν, με μια μικρή παρατήρηση. Η παραπάνω μελέτη του Ατλαντικού Συμβουλίου δημοσιεύθηκε στις 28 Νοεμβρίου. Δυο μέρες μετά, οι υπουργοί εξωτερικών Αλβανίας, Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, Κοσόβου, Μαυροβουνίου, ΠΓΔΜ και Σερβίας συναντήθηκαν στον Λευκό Οίκο με τον με τον επί κεφαλής του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, τον αντιστράτηγο ε.α. Χέρμπερτ Ραίυμοντ ΜακΜάστερ. Αν δεν θυμάστε, πρόκειται για τον ίδιο σύμβουλο με τον οποίο συναντήθηκε τον Μάρτιο ο δικός μας ΥπΕξ Νίκος Κοτζιάς, μια συνάντηση για την οποία μιλήσαμε τις προάλλες ("Tί έρχεται να κάνει ο Ερντογκάν στην Αθήνα;"). Παράξενα πράγματα...