Μνημόνια ώσπου να σβήσει ο ήλιος; Μάλλον...

Άκουγα τις προάλλες τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Δημήτρη Τζανακόπουλο να κάνει λόγο για "κατ' επάγγελμα καταστροφολόγους μιας μερίδας των ελληνικών ΜΜΕ αλλά και της αντιπολίτευσης, που δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την ιδέα ότι βγαίνουμε οριστικά από τη μνημονιακή επιτροπεία τον Αύγουστο του 2018" και ένιωσα να μου ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι. Όπως, δηλαδή, μου ανεβαίνει κάθε φορά που ακούω κάποιον "έγκυρο" (πολιτικό, δημοσιογράφο, αναλυτή, καθηγητή κλπ) να αναφέρεται σε έξοδο από τα μνημόνια.

Κατ' αρχάς, ας ξεκαθαρίσουμε ότι δεν είναι ακριβές πως η χώρα μας έχει υπογράψει τρία μνημόνια. Το σωστό είναι ότι, καθώς βρεθήκαμε σε αδυναμία να δανειστούμε από τις αγορές με λογικούς όρους και ανθρώπινα επιτόκια, αναγκαστήκαμε να υπογράψουμε διαδοχικά τρεις δανειακές συμβάσεις με την περίφημη τρόικα.

[Του Στάθη Σταυρόπουλου, 24/6/2010]

Βεβαίως, κάθε δανειακή σύμβαση συνοδευόταν από ένα μνημόνιο κατανόησης (Memorandum of Understanding - MoU), με το οποίο οι μεν δανειστές μας έβαζαν κάποιους όρους προκειμένου να μας δανειοδοτήσουν, εμείς δε τους αποδεχόμασταν. Το κακό είναι ότι αυτοί οι όροι δεν μένουν σταθεροί καθ' όλη την διάρκεια της σύμβασης. Τα δάνεια καταβάλλονται σε δόσεις και οι δανειστές, πριν την καταβολή κάθε δόσης, προβαίνουν σε αξιολόγηση της πορείας εκτέλεσης της σύμβασης, προκειμένου να διαπιστώσουν το πόσο καλά εξυπηρετούνται οι στόχοι τους. Σε περίπτωση που κάτι δεν τους αρέσει, είτε υποβάλλουν είτε νέους όρους είτε προτείνουν αναπροσαρμογή των υφιστάμενων και εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεχτούμε τα πάντα, αλλιώς διακόπτεται η ροή των δανεικών. Κάθε τέτοια καινούργια συμφωνία συνιστά ουσιαστικά ένα καινούργιο μνημόνιο.

Κατά συνέπεια, από το 2010 μέχρι σήμερα η χώρα μας έχει υπογράψει μεν τρεις δανειακές συμβάσεις αλλά άφθονα μνημόνια. Όντως η τρίτη -και τελευταία, ως τώρα- δανειακή σύμβαση λήγει τον Αύγουστο του 2018, αλλά αυτό επ' ουδενί συνεπάγεται την ταυτόχρονη λήξη των μνημονίων ή, όπως το διατυπώνει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, την έξοδο από την μνημονιακή επιτροπεία. Πρόσφατα, ο Πιερ Μοσκοβισί υπενθύμισε στον ευρωβουλευτή της ΛαΕ Νίκο Χουντή το άρθρο 14 ("Άσκηση εποπτείας μετά το πρόγραμμα") του Κανονισμού 472/2013, η πρώτη παράγραφος του οποίου είναι σαφής:

Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ. Το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια της άσκησης εποπτείας μετά το πρόγραμμα σε περίπτωση που εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του οικείου κράτους μέλους.

Το καταλάβαμε; Ό,τι κι αν λέει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, θα παραμείνουμε υπό "μνημονιακή εποπτεία" μέχρι να επιστρέψουμε το 75% των δανεικών που πήραμε με τις τρεις δανειακές συμβάσεις. Πότε θα γίνει αυτό;  Η απάντηση είναι απλή: ποτέ! Και για όποιον δεν καταλαβαίνει, έρχεται η τρίτη παράγραφος του ίδιου άρθρου να διευκρινίσει:

Η Επιτροπή πραγματοποιεί, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ, τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα, προκειμένου να εκτιμήσει την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική του κατάσταση. Κοινοποιεί ανά εξάμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην ΟΔΕ, καθώς και στο κοινοβούλιο του οικείου κράτους μέλους, και εκτιμά ειδικότερα αν χρειάζονται διορθωτικά μέτρα. Η αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μπορεί να προσφέρει στο οικείο κράτος μέλος και στην Επιτροπή τη δυνατότητα να συμμετάσχει σε ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά την πρόοδο που επιτυγχάνεται στο πλαίσιο της εποπτείας μετά το πρόγραμμα.

Ελπίζω ότι προσέξατε εκείνο το "μπορεί" (αν θέλει, δεν είναι υποχρεωμένη) στην τελευταία φράση. Ελπίζω, επίσης, να προσέξατε ότι το δανειοδοτημένο κράτος θα συμμετέχει (αν συμμετέχει) μόνο "σε ανταλλαγή απόψεων" και όχι στην λήψη αποφάσεων. Δηλαδή, οι αποφάσεις της αρμόδιας επιτροπής για λήψη νέων μέτρων θα λαμβάνονται ερήμην του κράτους που χρωστάει. Η δημοκρατία σε όλο της το μεγαλείο.

Αυγή, 27/6/2015. Λέμε και κανένα εγγλέζικο για να περνάει η ώρα...

Επομένως, εκείνο που λήγει τον Αύγουστο του 2018 είναι η τρέχουσα δανειακή σύμβαση και τίποτε περισσότερο. Και μάλιστα, η λήξη της τρίτης δανειακής σύμβασης δεν σημαίνει ότι δεν πρόκειται να ακολουθήσει και τέταρτη, σε περίπτωση που η χώρα δεν καταφέρει να δανειστεί από τις αγορές με λογικό επιτόκιο. Με δεδομένο δε ότι κατά την τριετία 2022-2024 είναι προγραμματισμένο να πληρώσουμε μόνο για τόκους δανείων το εξωπραγματικό ποσό των 55,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, πρέπει να θεωρείται δεδομένη μια νέα δανειακή σύμβαση, εκτός εάν προκύψει κάποια εξαιρετικά μακρά επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης.

Φυσικά, μια νέα δανειακή σύμβαση θα συνοδεύεται από ένα νέο μνημόνιο κατανόησης. Και πάει λέγοντας... Τελικά, εκείνος ο γνωστός λαϊκός χαριεντισμός "μνημόνια ώσπου να σβήσει ο ήλιος" δεν δείχνει και τόσο εκτός πραγματικότητος.

Συμπέρασμα; Ό,τι κι αν λέει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και όσα κι αν διατυμπανίζει η αντιπολίτευση, κανείς από τους σημερινούς πολίτες αυτής της χώρας, όσο νέος κι αν είναι, δεν πρόκειται να ζήσει σε μια Ελλάδα απαλλαγμένη από πάσης φύσεως μνημονιακή επιτροπεία. Κατά πάσα πιθανότητα, κάτι τέτοιο δεν θα ζήσουν ούτε τα εγγόνια μας. Εκτός εάν...