"Η ταφόπετρα μιας τραγωδίας"

Λίγες μέρες πριν την επικείμενη 43η επέτειο του πραξικοπήματος του 1974 στην Κύπρο, το ιστολόγιο αναδημοσιεύει σήμερα ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του μακαρίτη Νίκου Κακαουνάκη, το οποίο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 49/10-7-1976 του αξέχαστου περιοδικού Αντί, με τίτλο "Η ταφόπετρα μιας τραγωδίας". Για να γίνει πιο κατανοητό το περιεχόμενο, ας έχει ο αναγνώστης υπ' όψη του και τα εξής:
- (α) Μετά τον δεύτερο Αττίλα, το υπουργείο εθνικής άμυνας διέταξε την συγκέντρωση όλου του υλικού που αναφερόταν "εις το δημιουργηθέν αρχείον εις τας αιθούσας επιχειρήσεων των αρχηγείων των ενόπλων δυνάμεων (...) κατά την διάρκειαν της Ελληνοτουρκικής-Κυπριακής κρίσεως του 1974, αφορών εις πάσης φύσεως πληροφορίας και αλληλογραφίαν επί της κρίσεως". Προσέξτε αφ' ενός την βιασύνη να μαζευτεί όλο το υλικό (προφανώς, για να εμποδιστεί ή, έστω, να ελεγχθεί οποιαδήποτε έρευνα) και αφ' ετέρου το πώς η εθνική προδοσία ή τραγωδία (όπως προτιμάτε) υποβαθμίζεται σε απλή "κρίση".
- (β) Με την υπ' αριθ. 45/7-3-1975 πράξη του υπουργικού συμβουλίου ανεστάλη "για εθνικούς λόγους" η δικαστική έρευνα και η ποινική δίωξη των υπευθύνων της κυπριακής τραγωδίας.

Διαβάστε τώρα εκείνο το άρθρο. Όσο για τα περί της Εξεταστικής Επιτροπής για το Κυπριακό, που συστήθηκε το 1986 από την βουλή, θα μιλήσουμε κάποια άλλη φορά...

Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται δυό χρόνια από το πραξικόπημα κατά του Μακάριου και την τουρκική εισβολή που ακολούθησε. Όμως οι υπεύθυνοι της συμφοράς δεν έχουν λογοδοτήσει. Κι όπως το πάνε αυτοί που κρατάνε σήμερα την τύχη του τόπου στα χέρια τους, θα περάσουν πολλές μαύρες επέτειοι και οι υπεύθυνοι δε θα έχουν καθήσει στο σκαμνί. Και δεν είναι μόνο αυτά· σε λίγο, θ’ αρχίσουν σίγουρα να ζητάνε και τα ρέστα... Αλλά μήπως αρκετοί δεν άρχισαν, ήδη;

Αυθαίρετα θα πείτε συμπεράσματα. Κιτρινισμός, θα έλεγε κάποιος άλλος... Γεγονός όμως είναι ότι η υπόθεση της Κύπρου πάγωσε. Και γίνεται κάθε μέρα τόσο κατεψυγμένη, ώστε θα είναι αδύνατο να ξεπαγώσει. Και πάγωσε, όχι μόνο με την απόφαση «περί αναστολής της διώξεως για εθνικούς λόγους», αλλά και με μια σειρά ενέργειες που, αντί vα «αναστέλλουν», ΑΜΝΗΣΤΕΥΟΥΝ, ουσιαστικά, τους υπεύθυνους. Μεθοδικά, τώρα και δυο χρόνια, χτίστηκε ένα τείχος προστασίας γύρω από τους εγκληματίες της Κύπρου, που είναι αδύνατο να το ρίξουν τα πυρά της αντιπολίτευσης ή του τύπου.

Tο τείχος αυτό, δεv δημιουργήθηκε μόνο με τις γνωστές επιθέσεις εναντίον των αδεσμεύτων και τα αποφθέγματα «περί λαθών της Λευκωσίας» (όρα «περί πλαισίου»). Δημιουργήθηκε από συγκεκριμένες πράξεις του Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων, που αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, ταφόπετρα στην υπόθεση:

Είναι ένα έγγραφο αποκαλυπτικό, με ημερομηνία 29 Μαρτίου 1976, που θωρακίζει τους υπεύθυνους της προδοσίας, κλείνοντας συγχρόνως κάθε δυνατότητα πληροφόρησης του ελληνικού και κυπριακού λαού:

ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΝ (EX)
ΕΠΕΙΓΟΝ
ΠΡΟΣ: ΑΡΧΗΓΕΙΟΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΔΝΣΙΣ KYΠΡΙΑΚΟΥ
ΚΟΙΝ: Τηλέφ. (εσωτ.) 38-72
Φ.204/3/710800 Σ.157
Αθήναι 29 Μαρ. 1976
Συνημμένα: (1) Κατάστασις ήτοι φύλλα (12) [σ.σ.: 379 ονόματα αξιωματικών]

ΘΕΜΑ: Εκθέσεις επί της Κυπριακής Κρίσεως 1974

ΣXET: α. AAΠ (EX) Φ.204/3/15-11-74 YEΘΑ/AEΔ/ΔIK
β. ΑΑΠ (ΕΧ) Φ.204/15-11-74 ΥΕΘΑ/ΑΕΔ/ΔΙΚ

1. Γνωρίζεται ότι, ως προέκυψεν, Αξ/κοί, εκ των διαταχθέντων vά υποβάλουν Εκθέσεις περί της Κυπριακής Κρίσεως, κατόπιν ύπερθεν σχετικών, ετήρησαν εις το προσωπικόν των αρχείον ακριβές αντίγραφον της υποβληθείσης υπ’ αυτών Εκθέσεώς των, παρά τήν υψηλήν διαβάθμισιν ΑΑΠ (EX) του περιεχομένου αυτών και παρά το ότι εις την δγήν συντάξεως των Εκθέσεων καθωρίζετο ο αποκλειστικός παραλήπτης αυτών.

2. Ούτω, εσημειώθησαν διαρροαί Εκθέσεων εις την δημοσιότητα, ή εδημιουργήθησαν ευκαιρίαι διαρροής αυτών - και εξακολουθούν να υφίστανται τοιαύται ευκαιρίαι, εφ’ όσον εις χείρας των Αξ/κών υπάρχουν τοιαύτα αντίγραφα.

3. Κατόπιν των ανωτέρω, να διαταχθούν οι Αξ/κοί (οι εν ενεργεία μόνον), οι υποβαλόντες Εκθέσεις, να υποβάλουν τυχόν τηρηθέν υπ’ αυτών αντίγραφον της εκθέσεώς των απ’ ευθείας εις AEΔ/ΔIK μέσω των Μονάδων των το ταχύτερον, ή να καταστρέψουν τούτο δια πυράς υπό ιδίαν αυτών ευθύνην.

4. Nα γνωσθούν δε εις αυτούς τα κάτωθι:
α. Tο περιεχόμενον της Εκθέσεώς των είναι υψηλής διαβαθμίσεως -ΑΑΠ (EX)- και ως εκ τούτου υπέχουν κατά τόν Νόμον, ακεραίαν την ποινικήν ευθύνην, εν περιπτώσει απωλείας, ή διαρροής τούτου εις τρίτους.
β. Δια τον λόγον αυτόν Αξ/κοί ετιμωρήθησαν αυστηρώς.
γ. Τούτο γίνεται και προς το συμφέρον και την κατοχύρωσίν των.

5. Συνημμένως διαβιβάζονται καταστάσεις, κατά Κλάδον ΕΔ και Δ/νσεων ΑΣ, Αξ/κών υποβαλόντων Εκθέσεις και παρακαλούμεν δια τα καθ’ υμάς.

Στρατηγός
Διον. Αρμπούζης
Αρχηγός

Ακριβές Αντίγραφον
Τ.Υ.

Αθανάσιος Τζούβελης
Ανπχος (Ο)

Ο στρατηγός Διον. Αρμπούζης με τον υπουργό άμυνας Ε.Αβέρωφ (6/12/1974)

Πριν δούμε τι ακριβώς σημαίνει το έγγραφο αυτό, και τι ακριβώς κρύβει, θα επισημάνουμε δυο «συμπτώσεις».
- 1. Στις 30 του περασμένου Απρίλη, ο Κύπριος δικηγόρος Χαράλαμπος Χατζηπαναγιώτης κατάθεσε μήνυση εναντίον 150 αξιωματικών για το πραξικόπημα. Το έγγραφο του στρατηγού Αρμπούζη έχει ημερομηνία 29 Μαρτίου. Σύμπτωση, θα πείτε. Όπως μπορεί κανείς να πει ότι σύμπτωση είναι πως από τους 150 μηνυθέντες, οι 108 περιλαμβάνονται στην κατάσταση που ακολουθεί το έγγραφο του στρατηγού.
- 2. Το έγγραφο, βγήκε τις μέρες που ήταν βέβαιη η παραπομπή σε δίκη του πραξικοπηματία «προέδρου των οκτώ ημερών» Νίκου Σαμψών και πολλοί θα ανησυχούσαν για την έκβασή της... (Τώρα, το γιατί αναβλήθηκε και η δίκη του Σαμψών, είναι μια άλλη ιστορία).

Ας γυρίσουμε, όμως, στο έγγραφο: Αναφέρεται στίς εκθέσεις «επί της Κυπριακής Κρίσεως 1974» - όπως λέει. Ώστε έτσι, λοιπόν! Η κυπριακή τραγωδία έγινε ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ. Φραστική ανεπάρκεια ή ιδεολογική συνέπεια; Γιατί... δεν άντεξα στον πειρασμό και ξαναθυμήθηκα:
- Εκείνη την επιστολή του ΙΔΕΑτη Σόλωνα Γκίκα προς τον στρατηγό Βαρνάβα, που χαρακτήριζε τη σφαγή του Πολυτεχνείου «Θλιβερό περιστατικό του παρελθόντος».
- Εκείνο το έγγραφο του υπουργείου Εθνικής Αμύνης, με υπογραφή: Ε. Αβέρωφ - Τοσίτσας, που χαρακτήριζε τή δικτατορία «απαράδεκτον επταετή περιπέτειαν». (Το έγγραφο αυτό είχε σχέση με την αποκάλυψη των ενόχων της σφαγής του Πολυτεχνείου).
- Εκείνη την ημερήσια διαταγή του αρχιπραξικοπηματία της Κύπρου Μιχαήλ Γεωργίτση, την επόμενη του πραξικοπήματος, που έλεγε: «Από της χθες ανέλαβον την Διοίκησιν της Εθνικής Φρουράς κατόπιν διαταγής προϊσταμένου κλιμακίου. Παρακαλώ απάσας τας διοικήσεις vα συνεχίσουν εκτελούσαι το ΕΘΝΙΚΟΝ ΤΩΝ ΕΡΓΟΝ ΩΣ MEXPI TOYΔE». Λοιπόν, το πραξικόπημα στην Κύπρο έγινε... Εθνικό Έργο!

Και συνεχίζω: Λέει το έγγραφο ότι σημειώθηκαν διαρροές των εκθέσεων (προς τον τύπο) και εξακολουθεί να υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο. Γι’ αυτό, θα πρέπει τα τυχόν αντίγραφα να σταλούν αμέσως στο Επιτελείο ή να καταστραφούν «δια πυράς».

Να μην πληροφορηθεί, λοιπόν, η κοινή γνώμη τι γίνεται. Έτσι;

Τι να κάνω, που μου ξανάρχεται στο νου εκείνο το έγγραφο του κ. Ε. Αβέρωφ-Τοσίτσα, όταν η Δικαιοσύνη τού ζητούσε στοιχεία για τη σφαγή του Πολυτεχνείου και εκείνος απαντούσε: «Φρονούμεν, ότι ταύτα δεν πρέπει να ΔΙΑΡΡΕΥΣΟΥΝ προς τον τύπον». Oι φόβοι δηλαδή «περί διαρροών» για τα μεγάλα θέματα που ενδιαφέρουν άμεσα το λαό είναι παλιοί και πάντα... ίδιοι.

«Nα καταστραφούν», λοιπόν, «δια πυράς». Και αυτό, «προς το συμφέρον και την κατοχύρωσίν των». (Τι πάω να θυμηθώ πάλι, ξέρετε; Ότι για ένα μήνα δούλευαν οι φούρνοι του ΕΑΤ-ΕΣΑ, τον Αύγουστο του 1974, και έπεφταν «εις την πυρά» τα Αρχεία!)

Ποιούς, λοιπόν, θέλει να προστατεύσει ο στρατηγός Αρμπούζης; Μήπως αυτούς που έκαναν εκθέσεις για την κυπριακή τραγωδία, αλλά δεν είχαν καμιά ανάμειξη στο πραξικόπημα και στην εισβολή; Η κοινή λογική λέει όχι. Μόνο οι ένοχοι έχουν συμφέρον. Γιατί έτσι, αυτοί κατοχυρώνονται. Αυτοί έχουν συμφέρον να παραμένουν καλά ασφαλισμένα στά συρτάρια του Επιτελείου οι εκθέσεις και τα άλλα στοιχεία που υπάρχουν σε βάρος τους. Kαι οι διαρροές που έγιναν και για τις οποίες τιμωρήθηκαν αυστηρά, θα πρέπει να έγιναν από αξιωματικούς που ήθελαν:
- να ξεκαθαρίσει η κατάσταση και
- να διαλυθεί η σύγχυση που καλλιεργούσαν σκόπιμα οι ένοχοι, ότι δηλαδή όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που υπηρετούσαν στην Κύπρο ήταν υπεύθυνοι της συμφοράς.

O στρατηγός Αρμπούζης άλλωστε, για να διαψεύσει τις υποθέσεις μας, μπορεί να μας πληροφορήσει ποιοί είναι οι αξιωματικοί που τιμωρήθηκαν αυστηρά. Αλλά, από τη μελέτη της κατάστασης των αξιωματικών που επισυνάπτεται στο έγγραφο του στρατηγού Αρμπούζη και στους οποίους απευθύνεται, βγαίνει ότι πολλοί, από αυτούς που είχαν ανάμειξη στο πραξικόπημα παραμένουν στο στράτευμα. Η διαπίστωση αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αυτούς (ποιούς άλλους;) προστατεύει η διαταγή.

Ο Νίκος Κακαουνάκης την εποχή που αρθρογραφούσε στο "Αντί"

Και φτάνω στο τέλος του εγγράφου ή, ακριβέστερα, στο τέλος του καταλόγου των αξιωματικών: εκεί φιγουράρει και το όνομα του γνωστού μας αντισυνταγματάρχη Δημήτρη Λούκουτου, που υπηρετεί στη 12η Μεραρχία και που φέρεται να έχει κάνει και αυτός έκθεση.
- Ποιός του έδωσε εντολή να ασχοληθεί με το θέμα και γιατί, εφ' όσον δέν υπηρετούσε, τότε, στην Κύπρο;
- Άραγε ο αντισυνταγματάρχης νά 'στειλε στην πυρά ή στο Επιτελείο το αντίγραφο;

Όλα τα παραπάνω, που βγαίνουν από μια πρώτη προσεκτική μελέτη του εγγράφου, οδηγουν στο συμπέρασμα ότι η ταφόπετρα που λέγαμε πιο πριν, πέφτει... Ή κάνω λάθος;

-------------------------------------------------------
Σημείωση: Κατά την αναδημοσίευση έγινε μεταγραφή σε μονοτονικό αλλά τηρήθηκε πιστά η σύνταξη και η στίξη του πρωτοτύπου. Επιλογή φωτογραφιών: Cogito ergo sum.