Αμυντικά, συμμαχικά και άλλα τινά

Χτες αναφερθήκαμε σε "νατοϊκές εισφορές" και σημειώσαμε και ορισμένα ποσά, τα οποία φάνηκαν υπερβολικά σε κάποιους αναγνώστες. Δεν προτίθεμαι να ανασκευάσω το παραμικρό στο χτεσινό κείμενο αλλά πολύ ευχαρίστως να προσθέσω μερικά επί πλέον στοιχεία.

Κάθε χώρα πραγματοποιεί αμυντικές δαπάνες, ανάλογα με τις ανάγκες της. Έχει συμφωνηθεί ότι στις αμυντικές δαπάνες δεν περιλαμβάνονται μόνο οι προμήθειες οπλικών συστημάτων και οι εν γένει εξοπλισμοί αλλά και το κόστος κατασκευής και συντήρησης των υποδομών καθώς και οι αμοιβές του προσωπικού που εμπλέκεται στην άμυνα μιας χώρας. Συνεπώς, όταν αναφερόμαστε σε αμυντικές δαπάνες, προσμετρούμε και την μισθοδοσία των στρατιωτικών. Αυτός είναι ο λόγος που δεν υπολογίζουμε τους στρατιωτικούς όταν μετράμε τους δημοσίους υπαλλήλους προκειμένου να προσδιορίσουμε το δημοσιονομικό κόστος.

Αμυντικές δαπάνες χωρών-μελών του ΝΑΤΟ (ποσά σε εκατ. δολλαρίων ΗΠΑ).
Προσέξτε ότι οι ΗΠΑ δαπανούν 2,6 φορές όσα όλες οι άλλες χώρες μαζί.

Παρένθεση πρώτη . Αυτά που είπαμε στην προηγούμενη παράγραφο, δεν ισχύουν μόνο για την Ελλάδα. Έχουν συμφωνηθεί και γίνονται παραδεκτά από όλες τις χώρες, ώστε τα στατιστικά νούμερα να είναι συγκρίσιμα. Προσέξτε ότι στους παρατιθέμενους πίνακες η Βουλγαρία σημαδεύεται με αστερίσκο, επειδή στις αμυντικές της δαπάνες δεν προσμετρά τις συντάξεις των στρατιωτικών. Κλείνει η πρώτη παρένθεση.

Τώρα, κάθε χώρα είναι ελεύθερη -θεωρητικώς- να πραγματοποιεί όσες αμυντικές δαπάνες θέλει. Οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ πραγματοποιούν τέτοιες δαπάνες είτε κατ' επιλογή τους είτε εκπληρώνοντας υποχρεώσεις που απορρέουν από την σχέση τους με την συμμαχία. Για παράδειγμα, όταν η Ελλάδα συμμετείχε στις επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ σε Λιβύη, Αφγανιστάν κλπ, οι σχετικές δαπάνες θεωρούνταν νατοϊκές. Από την άλλη, οι ειρηνευτικές αποστολές (π.χ. Κόσσοβο) δεν θεωρούνται νατοϊκές γιατί γίνονται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Το θέμα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ειρηνευτικών αποστολών δεν θα χρειάζονταν αν πρώτα δεν είχαν βάλει το χεράκι τους οι ΗΠΑ, δηλαδή το ΝΑΤΟ.

Στην πραγματικότητα, οι μόνες αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας που δεν είναι νατοϊκές είναι οι αποζημιώσεις, τα επιδόματα, οι συντάξεις κλπ που καταβάλλονται σε θύματα πολέμου ή στους συγγενείς τους. Η κοινή γνώμη αντιλαμβάνεται ότι αγοράζουμε όπλα, τανκς, υποβρύχια και πολεμικά αεροπλάνα για να προστατευτούμε από τους τούρκους. Αν ήταν έτσι, οι σχετικές δαπάνες δεν θα θεωρούνταν νατοϊκές. Δυστυχώς, όμως, όλες αυτές οι προμήθειες εντάσσονται στα πλαίσια των νατοϊκών σχεδιασμών και γι' αυτό ο στρατός μας και τα οπλικά του συστήματα βρίσκονται ανά πάσα στιγμή στην διάθεση της συμμαχίας. Εξ άλλου, ο αμυντικός σχεδιασμός κάθε χώρας-μέλους του ΝΑΤΟ δεν γίνεται ποτέ ερήμην της συμμαχίας. Συνεπώς, νομιμοποιούμεθα να υποστηρίζουμε ότι το σύνολο σχεδόν των αμυντικών μας δαπανών είναι νατοϊκές.

Πάμε παρακάτω. Λέγαμε χτες ότι κάθε χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ είναι υποχρεωμένη να συνεισφέρει τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ της "για να μπορεί να είναι αποτελεσματική η βοήθεια που προσφέρει το ΝΑΤΟ". Με απλά λόγια, είναι υποχρεωμένη να ξοδεύει τουλάχιστον αυτά τα λεφτά σε αμυντικές δαπάνες. Αν σε κάποιους αυτό το ποσοστό φαίνεται υψηλό, ας έχουν υπ' όψη τους ότι η πρώτη φορά που το ΝΑΤΟ επέβαλε ελάχιστο όριο αμυντικών δαπανών ήταν επί προεδρίας Ρίτσαρντ Νίξον και υπουργίας Τζέημς Σλέσιντζερ, με το αντίστοιχο ποσοστό να ορίζεται στο 5% επί του ΑΕΠ κάθε χώρας. Επί προεδρίας Κλίντον, το 5% υποχώρησε πρώτα σε 4,4% το 1989 και κατόπιν σε 3,8% το 1993. Το 2% στο οποίο αναφερόμαστε, συμφωνήθηκε στην σύνοδο του ΝΑΤΟ που έγινε στο Κάρντιφ το 2014.

Παρένθεση δεύτερη. Υποθέτω ότι τώρα ο αναγνώστης βλέπει με άλλο μάτι την πληροφορία που παραθέσαμε χτες, ότι το 2009 οι νατοϊκές μας δαπάνες έφτασαν το 3,98% του ΑΕΠ. Με το όριο στο 3,8%, έπρεπε να ξοδέψουμε και κάτι παραπάνω λόγω... φιλότιμου. Κλείνει κι αυτή η παρένθεση.

Θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι ισχύει και στις αμυντικές δαπάνες ό,τι ισχύει και στον δημόσιο τομέα γενικά: είναι υψηλές επειδή έχουμε αχρείαστα πολύ προσωπικό, άρα γίνεται σπατάλη. Όμως και αυτή η παρατήρηση είναι εσφαλμένη, όπως και η άλλη για δήθεν υπερβολικά πολλούς δημοσίους υπαλλήλους. Και τα δυο δεν είναι παρατηρήσεις αλλά ψεύδη που χρησιμοποιούνται για φτηνή σπέκουλα. Οι ένστολοι στην χώρα μας είναι κάπου 150.000 άτομα (84.000 στον στρατό και 65.000 στα σώματα ασφαλείας) σε ένα σύνολο εργατικού δυναμικού 5,5 εκατομμυρίων, ήτοι μόλις 2,7% των εργαζομένων.

Προχωρούμε. Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο μερικές χώρες προσαρμόζουν τις αμυντικές τους δαπάνες με τρόπο ώστε και απέναντι στο ΝΑΤΟ να είναι συνεπείς και κάποια προβλήματά τους να λύνουν. Για παράδειγμα, στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας η Δανία μείωσε τον εξαιρετικά δαπανηρό υποβρύχιο στόλο της και διέθεσε τα περισσευούμενα κονδύλια στην αύξηση (μέχρι διπλασιασμού) του στρατού ξηράς, δημιουργώντας χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Τώρα, από ποιον κινδυνεύει η Δανία και όχι μόνο χρειάζεται στρατό ξηράς αλλά προέκυψε και ανάγκη διπλασιασμού του, λυπάμαι αλλά οι γνώσεις και η λογική μου δεν είναι ικανές για να σας δώσουν ικανοποιητική απάντηση. Εγώ το μόνο που ξέρω είναι πως όταν ο Χίτλερ ζήτησε τα κλειδιά της χώρας για να την χρησιμοποιήσει ως πάτημα προς την Νορβηγία, οι δανοί τον υποδέχθηκαν μετά βαΐων και κλάδων, μη ρίχνοντας έστω μια πιστολιά καθ' όλη την διάρκεια του πολέμου.

Αμυντικές δαπάνες χωρών-μελών του ΝΑΤΟ ως πσοοστό επί του ΑΕΠ.

Θα κλείσω το θέμα εδώ, χωρίς τσιτάτα και χωρίς να καταλήξω σε συμπεράσματα. Εκτιμώ την κριτική ικανότητα των αναγνωστών και, ως εκ τούτου, αρκούμαι στην παράθεση στοιχείων και λεπτομερειών, αφήνοντας τα συμπεράσματα σ' αυτούς. Προσθέτω μόνο μια τελευταία παρατήρηση:

Από τους παραπάνω πίνακες προκύπτει ότι το 2016 ξοδέψαμε για την άμυνα 4,635 δισ. δολλαρίων ή 2,38% του ΑΕΠ μας. Αν δεν υπερβαίναμε το όριο του 2% που βάζει το ΝΑΤΟ, θα εξοικονομούσαμε 740 εκατ. δολλαρίων. Δηλαδή, κάπου εκατόν είκοσι εκατομμύρια περισσότερα από όσα προβλέπεται να εξοικονομήσουμε κατά την διετία 2016-2017 λόγω περικοπής του ΕΚΑΣ σε 290.000 "πλούσιους" συνταξιούχους.

Καληνύχτα σας.

--------------------------------------------------------
Σημείωση: Οι πίνακες προέρχονται από την έκδοση του ΝΑΤΟ "Defence Expenditure of NATO Countries (2010-2017)", 29/6/2017.