Πολιτική ανθρωπογεωγραφία

Αν θέλαμε να σημειώσουμε την πλέον εντυπωσιακή εξέλιξη που σημειώθηκε στα πολιτικά πράγματα της χώρας κατά την τελευταία πενταετία, δεν θα αναφερόμασταν ούτε στην καταβαράθρωση του πάλαι ποτέ κραταιού ΠαΣοΚ ούτε στην ανάδειξη της ναζιστικής Χρυσής Αυγής σε κοινοβουλευτικό κόμμα. Δίχως πολλή σκέψη θα υπογραμμίζαμε την εξωπραγματική άνοδο του ΣυΡιζΑ, που βρέθηκε από το ταπεινό 3% του "μπαίνω - δεν μπαίνω στην βουλή" στους κυβερνητικούς θώκους.

Αλήθεια, πώς οι 315.000 ψηφοφόροι του 2009 έγιναν 1.061.000 τον Μάιο και 1.655.000 τον Ιούνιο του 2012, αναδεικνύνοντας τον ΣυΡιζΑ σε δεύτερη κοινοβουλευτική δύναμη; Και πού βρέθηκαν ακόμη 600.000 άνθρωποι, που έκαναν με το κουκί τους το 2015 πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα; Η πρόχειρη απάντηση, η οποία δίνεται συνήθως, είναι ότι μετακόμισαν στην Κουμουνδούρου οι οπαδοί -και πολλά στελέχη- του ΠαΣοΚ. Οπωσδήποτε, η εν λόγω άποψη δεν μπορεί να θεωρηθεί λαθεμένη, τουλάχιστον κατ' αρχήν. Όμως, από την μια ενέχει μεγάλο βαθμό αυθαιρεσίας περιορίζοντας την δεξαμενή 1.950.000 ψήφων κι από την άλλη δεν δείχνει το ποιοι είναι αυτοί που μεταστεγάστηκαν. Ποια είναι στ' αλήθεια η ανθρωπογεωγραφία εκείνων που στήριξαν με την ψήφο τους την ανάδειξη μιας "πρώτη φορά αριστερά" κυβέρνησης;

Αλέκος Αλαβάνος, Αλέξης Τσίπρας. Από το 5,04% του 2007 και το 4,60% του 2009...

Όλοι αυτοί οι ψηφοφόροι δεν γεννήθηκαν σε μια νύχτα. Κυοφορούνταν επί σειρά ετών σε διάφορες γαστέρες. Διάβαζαν κάθε Κυριακή σοβαρές μετριοπαθείς εφημερίδες, σαν την Καθημερινή και το Βήμα, εμβαθύνοντας στα άρθρα του Χρήστου Γιανναρά και του Μάριου Πλωρίτη, ενδεχομένως δε και αποδελτιώνοντάς τα. Τα ραδιόφωνά τους ήταν συντονισμένα στην συχνότητα σοβαρών ραδιοσταθμών, όπως ο Σκάι και ο Πλάνετ. Έτρεφαν συμπάθεια προς το δύσκολο έργο των σημιτικών εκσυγχρονιστών αλλά και αρκετή υποβόσκουσα εκτίμηση για τον σεμνό και ταπεινό Κώστα Καραμανλή. Περηφανευόντουσαν για τον κοσμοπολιτισμό τους και επιθυμούσαν διακαώς μια Ελλάδα ισότιμη με τους άλλους ευρωπαίους, μια επιθυμία που φρόντιζαν να την κρατούν ζωντανή κάνοντας μερικά ταξιδάκια σε ευρωπαϊκές χώρες, πάντα με οργανωμένα γκρουπ, χάρη στα οποία έμαθαν να θεωρούν ως δείκτη πολιτισμού τούς καθαρούς δρόμους ή τις πλατείες όπου όλες οι πλάκες ήσαν γερές και στην θέση τους.

Όλοι αυτοί είναι δημοκράτες. Απλά και χωρίς φιοριτούρες. Δεν είναι ανάγκη να ξέρουν περισσότερα ούτε θέλουν να ξέρουν περισσότερα. Τους αρκεί ότι μέσα σε καθεστώς δημοκρατίας έζησαν ημέρες ευημερίας. Δεν έχουν καμμιά σχέση με εθνικισμούς και ρατσισμούς, εκτός ίσως από κάποια ανέκδοτα με μαύρους, εβραίους, γύφτους ή πόντιους και πάντοτε με την προϋπόθεση ότι το βλαστάρι τους δεν θα έμπλεκε ποτέ με μαύρο ή γύφτο (οι πόντιοι συγχωρούνται πάντα και οι εβραίοι υπό προϋποθέσεις, κυρίως οικονομικές). Δεν είναι τεμπέληδες. Όχι μόνο δουλεύουν αλλά καμαρώνουν κιόλας ότι κάνουν καλά την δουλειά τους. Παρά ταύτα, δεν συγκινούνται από απεργίες, πορείες και διαδηλώσεις ούτε καταλαβαίνουν τι στο καλό ζητούν όσοι φωνάζουν για "εργατικά δικαιώματα", όχι επειδή δεν γνωρίζουν τι σημαίνει "δικαίωμα" αλλά επειδή δεν γνωρίζουν τι σημαίνει "εργάτης".

Φυσικά, ανάμεσα σε 1.950.000 ψηφοφόρους βρέθηκαν και κάποιοι λίγοι που ξεφεύγουν από το παραπάνω γενικό περίγραμμα, όντας η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Η μεγαλύτερη μερίδα αυτών των εξαιρούμενων είναι τιμωροί. Πρόκειται για ψηφοφόρους που έχασαν την βολή τους ή τα κεκτημένα τους και η επιθυμία τους ήταν περισσότερο να τιμωρήσουν εκείνους που τους τα στέρησαν παρά η προσδοκία πως ετούτοι θα τους τα ξαναδώσουν. Από πολιτικές θέσεις, δεν πολυνογάνε. Από εφημερίδες, ας είναι καλά η Άθενς Βόις και τα λοιπά φρη-πρες. Από ραδιόφωνο, ΕΡΑ-Σπορ και Ράδιο Μπλάκμαν. Από ενημέρωση, ας είναι καλά τα ιδιωτικά κανάλια με τους έγκυρους αναλυτές που τα εξηγούν όλα με τρόπο κατανοητό. Από κοσμοπολιτισμό... σιγά πια με τους ψωνισμένους που ταξιδεύουν στο εξωτερικό ενώ από Καρπενήσι και Ζαγοροχώρια δεν έχουν ιδέα. Ρατσισμοί κι εθνικισμοί δεν τους αφορούν, αλλά... (αυτό το αλλά που ακυρώνει όλα τα προηγούμενα). Το παν είναι να τιμωρηθούν εκείνοι που τους έβλαψαν με το χρηματιστήριο, με τα μνημόνια, με τις περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, με...

Ιδού η ανθρωπογεωγραφία των ψηφοφόρων που εκτόξευσαν τον μέχρι προ δεκαετίας ασθμαίνοντα εκλογικά ΣυΡιζΑ στην κορυφή της βουλής. Βέβαια, όλους αυτούς κάθε άλλο παρά ως αριστερούς -πολύ περισσότερο δε ως ριζοσπάστες- μπορεί να τους χαρακτηρίσει κανείς. Είπαμε, πρόκειται απλώς για δημοκράτες. Δεν νοιάζονται για πολιτικά συστήματα, νοιάζονται για το καλό του τόπου. Δεν οραματίζονται κάποια παγκόσμια επανάσταση αλλά μια απλή, καθημερινή ισονομία, βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνικής δικαιοσύνης. Και πάνω απ' όλα, επιμένουν να μη θεωρούν τον ξεσηκωμό ως διέξοδο, περιμένοντας υπομονετικά τον χαρισματικό ηγέτη που θα αλλάξει την μοίρα τους προς το καλύτερο.

Φυσικά, η συντριπτική πλειοψηφία όλων αυτών αισθάνεται ήδη απογοητευμένη. Όμως, ίσως κάπου εδώ, σ' αυτή την απογοήτευση, να βρίσκεται κρυμμένη και η ελπίδα πως οι απογοητευμένοι θα καταλάβουν ότι τίποτε δεν χαρίζεται, τίποτε δεν κερδίζεται δίχως μάχη. Πατήρ πάντων πόλεμος.

...στο 26,89% του 2012 και στο 36,34% του 2015.

Τελειώνω. Θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος ότι τα ανθρωπογεωγραφικά στοιχεία που παρέθεσα σε τούτο το κείμενο, χαρακτήριζαν και τους ψηφοφόρους του ΠαΣοΚ των προηγούμενων δεκαετιών. Θα αντιτείνω ότι πουθενά δεν ισχυρίστηκα κάτι διαφορετικό. Όσο "αριστεροί" είναι αυτοί που έστειλαν τον ΣυΡιζΑ στην εξουσία τώρα, τόσο "σοσιαλιστές" ήσαν κι εκείνοι που έκαναν το ίδιο με το ΠαΣοΚ τότε. Θα προσθέσω δε ότι τα ίδια στοιχεία χαρακτηρίζουν και πολλούς από τους ψηφοφόρους τής Νέας Δημοκρατίας. Η έλλειψη ταξικής συνείδησης δεν έχει στεγανά. Είναι διακομματική.

Υστερόγραφο: Επαναλαμβάνω, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ότι το κείμενο αναφέρεται όχι στο σύνολο των ψηφοφόρων του ΣυΡιζΑ αλλά σ' εκείνους που τον πρωτοψήφισαν το 2012. Έχω μερικούς φίλους ανάμεσα στους υπόλοιπους και δεν θέλω να τους πικράνω περισσότερο.