Ένας βρόμικος πόλεμος - 12. Ένας κομμουνιστής... μη κομμουνιστής

Καθώς μπαίνει η άνοιξη του 1975, ο Λον Νολ καταλαβαίνει ότι το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Η κυβέρνηση αποφασίζει να έλθει σε επαφή με τους αντάρτες για να συζητήσουν μια συμφωνία παράδοσης. Ο Πολ Ποτ απορρίπτει κάθε συζήτηση. Ο Νολ ξέρει ότι το όνομά του είναι πρώτο στον κατάλογο εκείνων που θα εκτελέσει ο Πολ Ποτ όταν πάρει την εξουσία, οπότε ανήμερα πρωταπριλιά παίρνει το αεροπλάνο και, μέσω Ινδονησίας, φτάνει στην Χαβάη (*). Στις 17 του μηνός, οι αντάρτες μπαίνουν στην Πνομ-Πενχ και μια καινούργια σελίδα στην ιστορία της Καμπότζης αρχίζει. Για τους Ερυθρούς Χμερ, είναι το έτος μηδέν.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αποδομήσουμε μερικούς μύθους και να βάλουμε τα πράγματα στην θέση τους, αποκαθιστώντας την ιστορική αλήθεια.

Πεκίνο, 1970: Ο Μάο Τσεντούγκ (αριστερά) χαιρετά τον Ιένγκ Σαρύ υπό το βλέμμα του Πολ Ποτ.

Πρώτος μύθος είναι ότι αμέσως οι Ερυθροί Χμερ επιδόθηκαν σε σφαγές. Η αλήθεια είναι ότι ναι μεν ο Πολ Ποτ ελέγχει το "Κομμουνιστικό" Κόμμα αλλά σ' αυτό δεν υπάρχουν μόνο Ερυθροί Χμερ. Το κυριώτερο είναι ότι ο ανταρτικός στρατός δεν αποτελείται μόνο από Ερυθρούς Χμερ. Υπάρχουν πολλές μονάδες από μέλη τού παλιού Κ.Κ.Ινδοκίνας, κυρίως στα βόρεια και βορειοανατολικά της χώρας, οι οποίες έχουν ιδεολογικές και ιστορικές συμπάθειες προς τους βορειοβιετναμέζους, δηλαδή προς τους άσπονδους εχθρούς του Πολ Ποτ. Όλοι αυτοί, μπορεί να συνεργάζονται με τους Ερυθρούς Χμερ για την ανατροπή τού Λον Νολ αλλά δεν ταυτίζονται ιδεολογικά με εκείνους. Ως και οι στολές που φορούν είναι διαφορετικές. Ως εκ τούτου, ο Πολ Ποτ θα ξοδέψει σχεδόν δυο χρόνια (μέχρι τις αρχές του 1977) ώσπου να ξεκαθαρίσει με τις εσωτερικές αντιπαλότητες και να παγιώσει την εξουσία του. Συνεπώς, οι σφαγές δεν ξεκίνησαν πριν από την άνοιξη του 1977.

Ένας δεύτερος μύθος έχει να κάνει με την μανία των Ερυθρών Χμερ να διώχνουν τον κόσμο από τις πόλεις. Και όμως, η αλήθεια είναι πως δεν υπήρχε άλλη λύση για να μη πεθάνει ο κόσμος από την πείνα. Όπως λέγαμε και τις προάλλες, οι ανηλεείς βομβαρδισμοί των ΗΠΑ είχαν καταστρέψει τις καλλιέργειες και οι τρομοκρατημένοι χωρικοί είχαν πλημμυρίσει τα αστικά κέντρα αφ' ενός μεν για να γλιτώσουν αφ' ετέρου δε για να βρουν κάποια δουλειά και να επιβιώσουν. Με κάθε είδους εξωτερική βοήθεια να έχει διακοπεί, ακόμη και πολιτειακοί αναλυτές συμφωνούν ότι η με κάθε τρόπο επιστροφή των αγροτών στα χωράφια τους ήταν η μόνη λύση για να μη πεθάνει ο κόσμος από την πείνα.

Όμως, ο μεγαλύτερος μύθος που συνοδεύει τον Πολ Ποτ και τους Ερυθρούς Χμερ του είναι ότι ήσαν κομμουνιστές. Δυστυχώς για τους αντικομμουνιστές όλου του κόσμου, τα στοιχεία αποδεικνύουν το αντίθετο: ο Πολ Ποτ και η παρέα του δεν είχαν καμμιά σχέση με τον κομμουνισμό (**):

• Ο ίδιος ο Ιένγκ Σαρύ, το Νο 2 του καθεστώτος διακήρυξε σε ομιλία του το 1977: "Δεν είμαστε κομμουνιστές... είμαστε επαναστάτες, οι οποίοι δεν ανήκουμε στην κοινά αποδεκτή ομάδα των κομμουνιστών τής Ινδοκίνας".
• Στις 18 Σεπτεμβρίου 1976, πραγματοποιήθηκε στην Πνομ Πενχ εκδήλωση στην μνήμη τού Μάο Τσεντούνγκ. Εκεί, για πρώτη φορά ειπώθηκε από επίσημα χείλη ότι η "επαναστατική οργάνωση" έχει μαρξιστικό-λενινιστικό προσανατολισμό αλλά ποτέ δεν ειπώθηκε ο,τιδήποτε για τα έργα ή τα κείμενα είτε του Μαρξ είτε του Λένιν. Περιττό, βέβαια, να σημειώσουμε ότι ποτέ δεν έγινε κομμουνιστική καθοδήγηση του λαού και ποτέ δεν διδάχτηκε η κομμουνιστική ιδεολογία σε οποιοδήποτε σχολείο.
• Λέγαμε τις προάλλες ότι ο Πολ Ποτ κράτησε κρυφό τον μετασχηματισμό τού Εργατικού Κόμματος σε Κομμουνιστικό. Η αποκάλυψη έγινε από τον ίδιο, σε ομιλία που εκφώνησε στις 27 Σεπτεμβρίου 1977, δυόμισυ χρόνια από τότε που πήρε την εξουσία στην χώρα! Πόσο κομμουνιστής μπορεί να είναι κάποιος που κρατάει κρυφή την ύπαρξη ενός κομμουνιστικού κόμματος;
• Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό τής επαναστατικής ιδέας των κομμουνιστών Χμερ ήταν ότι... δεν εκφραζόταν! Κατά την δεκαετία του '60, η επανάσταση αποτελούσε την πλατφόρμα τής αριστερής αντιπολίτευσης. Στην πράξη, η επανάσταση και η ύπαρξη ενός επαναστατικού κόμματος όχι μόνο υποβαθμίστηκαν στην προπαγάνδα αλλά κατέληξαν εντελώς κρυμμένες αλήθειες, οι οποίες αποκαλύπτονταν μόνο στους λίγους φωτισμένους που προορίζονταν για τις ανώτερες θέσεις στον μηχανισμό.
• Σε όλο τον κόσμο, ψυχή κάθε κομμουνιστικού κόμματος είναι η εργατική τάξη. Στην Καμπότζη υπήρχε μια -έστω μικρή- εργατική τάξη αλλά, αντί να την καλλιεργήσουν, οι κομμουνιστές Χμερ προχώρησαν στην εκκαθάρισή της, αντιμετωπίζοντάς την ως παρακμιακή κληρονομιά τού παρελθόντος.
• Ακόμη και οι μετρημένες στα δάχτυλα αναφορές τού καθεστώτος στον κομμουνισμό μεταξύ 1975 και 1977, γίνονταν με μοναδικό σκοπό να καλοπιάσουν τους κινέζους προκειμένου να πάρουν κάποιου είδους βοήθεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 29 Σεπτεμβρίου 1977 ο Πολ Ποτ εκφώνησε μια ομιλία στο Πεκίνο περί του κρίσιμου ρόλου που έπαιξε η σκέψη τού Μάο στην καμποτζιανή επανάσταση, η οποία μεταδόθηκε από το κινεζικό ραδιόφωνο αλλά δεν μεταδόθηκε ποτέ από το καμποτζιανό.

Μετά τον θάνατο τού Μάο, το κομμουνιστικό κόμμα τής Κίνας επιτάχυνε τον μετασχηματισμό του σε καπιταλιστικό. Κατ' επέκταση, οι διάδοχοι του "μεγάλου τιμονιέρη" ποσώς νοιάζονταν για τους ψεύτικους επαίνους τού Πολ Ποτ προς τον Μάο. Εκείνο που ενδιέφερε πρωτίστως τους κινέζους ήταν το αυθεντικό μίσος του προς τους βιετναμέζους, μιας και το Ανόι είχε εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή του στην στροφή που έκανε το Πεκίνο προς τον καπιταλισμό. Με τους κινέζους, βεβαίως, συμφωνούσαν και οι πολιτειακοί αλλά και οι άγγλοι. Κι έτσι, πέρα από κάθε λογική, ο -μισητός, ως κομμουνιστής- Πολ Ποτ βρέθηκε να στηρίζεται από Κίνα, ΗΠΑ και Αγγλία. Τώρα πλέον μπορούσε να ξεκινήσει το πογκρόμ του κατά των βιετναμέζων που ζούσαν στην χώρα του.

'Ετσι, το 1977 ξεκίνησαν εκτεταμένες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεων κατά των βιετναμέζων, κατά όσων έτρεφαν -ή έστω υπήρχαν υπόνοιες ότι μπορεί και να έτρεφαν- φιλοβιετναμεζικά αισθήματα αλλά και κατά όσων διαφωνούσαν -ή έστω υπήρχαν υπόνοιες ότι διαφωνούσαν- με το πρόγραμμα αγροτικής μεταρρύθμισης που ήθελε να εφαρμόσει το καθεστώς.

18/4/1975: Η Πνομ-Πενχ έχει πέσει και η ηγεσία των Ερυθρών Χμερ ποζάρει δίπλα σε μια Mercedes-600.
Από αριστερά: , Πολ Ποτ, Νουν Τσέα, Ιένγκ Σαρύ, Σον Σεν.

Πόσοι σκοτώθηκαν σ' αυτές τις εκκαθαρίσεις; Τα πολιτειακά μέσα ενημέρωσης (με πρώτους τους New York Times) κάνουν λόγο για 3.000.000, προφανώς επειδή οποιοσδήποτε αριθμός μικρότερος του εκατομμυρίου δεν θεωρείται ιδιαίτερα συγκινητικός. Ο Μάικλ Βίκερυ, ο οποίος εξετάζει με ψυχραιμία το θέμα, (α) σημειώνει ότι συχνά προσμετρώνται στα θύματα των εκκαθαρίσεων και τα θύματα των βιομβαρδισμών, τα οποία είχαν ταφεί σε ομαδικούς τάφους, (β) παρατηρεί ότι ακόμη και ένας αριθμός πάνω από 400.000 είναι υπερβολικός και (γ) καταλήγει: "Είναι απλώς αδύνατο να πάρεις τον γενικά αποδεκτό αριθμό για τον πληθυσμό τού Απριλίου του 1975, να προσθέσεις έναν αποδεκτό ρυθμό αύξησης του πληθυσμού λόγω γεννήσεων, να τον συγκρίνεις με τον αριθμό τού σημερινού πληθυσμού και να βγάλεις υπόλοιπο ένα ή δυο εκατομμύρια εκτελεσμένους".

Το 1978, οι φιλοβιετναμεζικές δυνάμεις που είχαν απομείνει στις ανατολικές περιοχές, ξεσηκώθηκαν αλλά το καθεστώς τις συνέτριψε, πνίγοντας την επανάστασή τους στο αίμα. Ο κόμπος έφτασε στο χτένι για το Ανόι, το οποίο αποφάσισε να επέμβει. Η αντίστροφη μέτρηση για τον Πολ Ποτ και το καθεστώς του άρχισε...


----------------------------------------------
(*) Το 1979 μετακόμισε στο Φούλλερτον της Καλιφόρνιας, όπου πέθανε από καρδιά το 1985.

(**) Όλα τα παρατιθέμενα στοιχεία προέρχονται από:
- David P. Chandler και Ben Kiernan, "Revolution and its aftermath inKampuchea: Eight essays"
- David P. Chandler, Ben Kiernan και Chanthou Boua, "Pol Pot plans the future" 
- Michael Vickery, "Cambodia: 1975-1982"