Η απειλή της CETA

Πιθανώς να διαβάσατε κάπου ότι αύριο το πρωί θα πραγματοποιηθεί στο ευρωκοινοβούλιο μια εκδήλωση, η οποία διοργανώνεται από τις τρεις πολιτικές ομάδες που αποτελούν την Προοδευτική Συμμαχία (αριστερά, σοσιαλιστές και πράσινοι) και έχει ως θέμα "CETA και ΤΤΙΡ: δυο όψεις του ίδιου νομίσματος". Για την ΤΤΙΡ (Transatlantic Trade and Investment Partnership), δηλαδή την Συνεργασία για το Διατλαντικό Εμπόριο και τις Επενδύσεις, η οποία συζητείται ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., έχουμε μιλήσει κατ' επανάληψη σε τούτο το ιστολόγιο ("Η εταιρική εισβολή" - 11/12/2013, "Οι απειλές της ΤΤΙΡ" - 15/10/2015 κλπ). Ας δούμε σήμερα, λοιπόν, τι πράγμα είναι αυτή η CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement), δηλαδή η Ολοκληρωμένη Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία, η οποία συζητιέται ανάμεσα σε Καναδά και Ε.Ε. αλλά παρακολουθείται με ξεχωριστό ενδιαφέρον και από τις ΗΠΑ.

"H TTIP και η CETA προστατεύουν τους επενδυτές! Τι προστατεύει εμάς;"

Αν γνωρίζετε ήδη λεπτομέρειες για την TTIP, μπορώ να σας πω επιγραμματικά (και με ελάχιστο ποσοστό αυθαιρεσίας) πως ό,τι μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε. λέγεται ΤΤΙΡ, μεταξύ Καναδά και Ε.Ε. λέγεται CETA. Πρόκειται για δυο συμφωνίες με πανομοιότυπο περιεχόμενο και -σχεδόν- ταυτόσημους σκοπούς. Άλλωστε, παρουσιάστηκαν και οι δυο από τις αμερικανικές χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως συμφωνίες που θα ωφελούσαν τα μέγιστα τις εκατέρωθεν εξαγωγές και επενδύσεις.

Όσα έχουμε πει για τις επιπτώσεις τής ΤΤΙΡ στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, ισχύουν και για την CETA. Σε περίπτωση που επικυρωθεί η συμφωνία, οι χαλαρές διατάξεις του Καναδά (π.χ. για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα ή για την περιβαλλοντική επιβάρυνση) θα αρχίσουν να ισχύουν αυτόματα και στην Ευρώπη. Και, βεβαίως, όπως και με την ΤΤΙΡ, η συμφωνία προβλέπει την λειτουργία συστήματος Επίλυσης Διαφορών Επενδυτή-Κράτους (Investor-State Dispute Settlement - ISDS). Δηλαδή, αν μια καναδική εταιρεία θεωρήσει ότι κάποια εθνική ρύθμιση ευρωπαϊκού κράτους θίγει τα συμφέροντά της (π.χ. επιβάλλοντας ακριβές διαδικασίες επεξεργασίας βιομηχανικών αποβλήτων), θα μπορεί να προσφεύγει σε ιδιωτικό διαιτητικό δικαστήριο, καταθέτοντας αγωγή κατά του συγκεκριμένου κράτους και διεκδικώντας αποζημίωση για τα διαφυγόντα κέρδη της. Από την κρίση αυτού του ιδιωτικού δικαστηρίου δεν θα ξεφεύγουν ούτε οι κεντρικές νομοθετικές ρυθμίσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Να σταθούμε λίγο σ' αυτό το τελευταίο και να θυμηθούμε ότι η "Ελληνικός Χρυσός" είναι θυγατρική τής κανaδικής Eldorado. Αν, λοιπόν, η εταιρεία θεωρήσει ότι η ελληνική περιβαλλοντική νομοθεσία περιορίζει τα δικαιώματά της και της δημιουργεί προβλήματα κερδοφορίας, μπορεί να προσφύγει σε ιδιωτικό δικαστήριο και να δικεδικήσει από το ελληνικό κράτος δυσθεώρητα ποσά αποζημιώσεων.

Παρένθεση. Το επίθετο "δυσθεώρητα" στην προηγούμενη πρόταση δεν είναι σχήμα λόγου, με δεδομένη την "περίεργη" αίσθηση περί δικαιωμάτων που έχουν τα μονοπώλια. Ιδού μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις: 

- (α) Η Airlines for America - A4A, o μεγαλύτερος σύνδεσμος των πολιτειακών εταιρειών αερομεταφορών, έχει ήδη ζητήσει να προβλεφθεί στην ΤΤΙΡ η κατάργηση του τέλους εκπομπής καυσαερίων που ισχύει στην Ε.Ε. αλλά όχι στις ΗΠΑ.
- (β) Ο σύνδεσμος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στην Αίγυπτο διεκδικεί αποζημιώσεις από το αιγυπτιακό κράτος επειδή αυξήθηκε ο κατώτατος μισθός (!).
- (γ) Η Ρένκο ζητάει αποζημίωση από την περουβιανή κυβέρνηση επειδή η αντιρρυπαντική νομοθεσία αυξάνει το κόστος τής εταιρείας για την διαχείριση των τοξικών της αποβλήτων.
- (δ) Ο Ισημερινός υποχρεώθηκε να καταβάλει στην Occidental Petroleum αποζημίωση 1,77 δισ. δολλαρίων επειδή τερμάτισε σύμβαση με την πετρελαϊκή εταιρεία όταν αυτή παραβίασε τους νόμους της χώρας.
- (ε) Η Philip Morris άσκησε αγωγή εναντίον της Ουρουγουάης για τα μέτρα κατά του καπνίσματος, σύμφωνα με τα οποία το 80% της επιφάνειας ενός πακέτου τσιγάρων πρέπει να καλύπτεται από φωτογραφίες που απεικονίζουν τις επιπτώσεις του καπνίσματος. Η αποζημίωση θα μπορούσε να φτάσει τα δύο δισ. δολλαρίων (δηλαδή το 1/6 του ΑΕΠ της χώρας) αλλά πριν δυο μήνες το δικαστήριο δικαίωσε την κυβέρνηση της χώρας. Για παρόμοιο λόγο η ίδια εταιρεία έχει ασκήσει αγωγή πολλών δισ. δολλαρίων και κατά της αυστραλιανής κυβέρνησης.
- (στ) Η Αργεντινή έχει υποχρεωθεί να καταβάλει πάνω από μισό δισ. δολλαρίων σε πέντε εταιρείες οι οποίες ζημιώθηκαν όταν η χώρα αποσύνδεσε το πέσο της από το πολιτειακό δολλάριο.

Κλείνει η ογκώδης παρένθεση και συνεχίζουμε.

Τα πακέττα που εξόργισαν την Philip Morris με 80% κάλυψη από φωτογραφίες. Αριστερά της Ουρουγουάης
 και δεξιά της Αυστραλίας (με την μάρκα γραμμένη με απλή γραμματοσειρά, δίχως λογότυπο)

Το σημαντικό σε όλη αυτή την ιστορία με την CETA είναι ότι η εν λόγω συμφωνία αποτελεί την κερκόπορτα που θα εκμεταλλευτούν οι ΗΠΑ σε περίπτωση που δεν εγκριθεί η ΤΤΙΡ. Για παράδειγμα, η Kellogg's επιζητεί διακαώς την ΤΤΙΡ ώστε να μπορεί πλέον να διαθέτει ελεύθερα στην ευρωπαϊκή αγορά τις νιφάδες της από γενετικά τροποποιημένα δημητριακά. Αν εγκριθεί η CETA, το πρόβλημά της λύνεται και δεν χρειάζεται να περιμένει την ΤΤΙΡ. Απλώς, ιδρύει μια θυγατρική κάπου στον Καναδά και στέλνει από εκεί τα προϊόντα της στην Ευρώπη.

Θα μπορούσε, μάλιστα, να ισχυριστεί κάποιος ότι τα πολιτειακά μονοπώλια έχουν μεγαλύτερο συμφέρον να ψηφιστεί η CETA και όχι η ΤΤΙΡ! Σας φαίνεται παράδοξο αυτό; Και όμως, δεν είναι! Με το τρυκ τής καναδικής θυγατρικής, τα μονοπώλια των ΗΠΑ θα έχουν όλα τα πλεονεκτήματα της ΤΤΙΡ χωρίς όμως τα μειονεκτήματά της. Με απλά λόγια: η Kellogg's θα μπορεί ανταγωνίζεται ανέλεγκτα την Νεστλέ επί ευρωπαϊκού εδάφους χωρίς η Νεστλέ να μπορεί να ανταποδώσει κατά τον ίδιο τρόπο στις ΗΠΑ. Κατ' αυτή την έννοια, ίσως δεν έχουν πολύ άδικο όσοι υποστηρίζουν πως οι ΗΠΑ ανακίνησαν το θέμα τής ΤΤΙΡ προκειμένου να αποσπάσουν την προσοχή των ευρωπαίων πολιτών ώστε να περάσει τελικά η CETA.

Θα κλείσω το σημερινό κείμενο εφιστώντας την προσοχή σας στους -φερόμενους ως- πολέμιους της CETA, επειδή δεν είναι αυτονόητο ότι τα κίνητρά τους είναι φιλολαϊκά. Σύμφωνα με κάποιους εξ αυτών και σε επίρρωση όσων αναφέραμε στην προηγούμενη παράγραφο, "η υπογραφή της CETA από την ΕΕ και τον Καναδά χωρίς την ΤΤΙΡ της ΕΕ με τις Η.Π.Α. θα ήταν καταστροφική". Γι' αυτούς, η CETA είναι καλή, αρκεί να συνδυαστεί με την ΤΤΙΡ. Με απλά λόγια: φοβού τους καπιταλιστάς και δώρα φέροντας.