Η πηγάδα - 8. Πηγές, βιβλιογραφία, εργογραφία

Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα βρισκόμουν κατηγορούμενος για "ακροδεξιό αναθεωρητισμό", επειδή είπα πως ο Μελιγαλάς δεν αλώθηκε αλλά παραδόθηκε. Για να κατευνάσω τους επικριτές μου, δέχομαι να πάρω πίσω το "παραδόθηκε", υπό την προϋπόθεση ότι κι αυτοί θα βρουν άλλη λέξη για το "αλώθηκε", εφ' όσον εκτιμώ πως δεν μπορούμε να μιλάμε για άλωση από την στιγμή που καμμιά διακοσαριά ταγματασφαλίτες έφυγαν και οι μισοί από τους υπόλοιπους έπαψαν να μάχονται και κλείστηκαν στα σπίτια. Εν πάση περιπτώσει, όμως, το αν μετά ακολούθησαν ή όχι σφαγές ή εκτελέσεις, από τους αντάρτες ή τους χωρικούς, κατ' εντολή ή μη του Άρη και με την παρότρυνση ή την δυσανασχέτηση των άγγλων είναι ολότελα άσχετο με το αν και κατά πόσο μπορούμε να μιλάμε για παράδοση.

Είναι άξιο απορίας το ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κειμένων στο διαδίκτυο αλλά και των βιβλίων (ή απλώς κεφαλαίων σε βιβλία) με λεπτομέρειες για την μάχη του Μελιγαλά, εμφορούνται από τόσο έκδηλο αντικομμουνισμό ώστε βρίθουν αναληθειών, ανακριβειών ή και εξόφθαλμων ψευδών. Για να καταλάβω τι πραγματικά έγινε εκείνες τις μέρες, χρειάστηκε (ή αναγκάστηκα) να διαβάσω, μεταξύ άλλων:

- Ηλία Θεοδωρόπουλου (συνταγματάρχου), "Η πηγάδα του Μελιγαλά", ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2001. Πρόκειται για το βιβλίο που μοιράζει δωρεάν στους "προσκυνητές" ο Σύλλογος Θυμάτων Πηγάδας, με καθαρά προπαγανδιστικό αντικομμουνιστικό περιεχόμενο, τα όποια ενδιαφέροντα σημεία τού οποίου πνίγονται σε αμέτρητα λάθη και ψεύδη.

- Σπύρου Ξιάρχου, "Η αλήθεια για τον Μελιγαλά", ιδιωτική έκδοση, Καλαμάτα 1982. Ο Ξιάρχος πήρε μέρος στην μάχη ως αντάρτης του ΕΛΑΣ αλλά θα προτιμούσα να μη περίμενε 38 ολόκληρα χρόνια για να μιλήσει. Έχω την ακαθόριστη εντύπωση ότι ο χρόνος έχει επιδράσει στις αναμνήσεις του. Αξίζει να σημειώσω και τον ισχυρισμό του ότι αυτά που γράφει "βασίζονται σε γραφτά ντοκουμέντα τα οποία ήρθαν στην κατοχή μου αλλά δεν υπάρχουν σήμερα", χωρίς να διευκρινίζει το γιατί δεν υπάρχουν.

- Ιωάννου Μπουγά, "Ματωμένες μνήμες 1940-1945", εκδόσεις Πελασγός, 2009. Βιβλίο με απροκάλυπτα αντικομμουνιστικό περιεχόμενο, τα "ντοκουμέντα" του οποίου είναι κυρίως προφορικές μαρτυρίες. Ο συγγραφέας προσπαθεί να φανεί αμερόληπτος αλλά το μόνο για το οποίο κατηγορεί την εθνικόφρονα πλευρά είναι η "επιπολαιότητα" που έδειξε μετά την αποχώρηση των γερμανών.

- Χάγκεν Φλάισερ, "Νέα στοιχεία για τη σχέση γερμανικών αρχών κατοχής και ταγμάτων ασφαλείας". Τεκμηριωμένη και αποκαλυπτική δουλειά τού γνωστού καθηγητή, δημοσιευμένη στον όγδοο τόμο (1980-1982) της περιοδικής έκδοσης "Μνήμων", της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού. Από εδώ αντλήθηκαν πολλά από τα στοιχεία περί Ταγμάτων Ασφαλείας τού πρώτου κεφαλαίου αυτής της σειράς.

- Γρηγόρη Κριμπά, "Η εθνική αντίσταση στη Μεσσηνία και τους γύρω νομούς", ιδιωτική έκδοση, Καλαμάτα, 2006. Πολύ σοβαρή προσπάθεια, παρά τις ατέλειές της.

- Τάσου Κωστόπουλου, "Η αυτολογοκριμένη μνήμη", εκδόσεις Φιλίστωρ, 2005. Μια ευσύνοπτη αλλά λίαν ενδιαφέρουσα ματιά στα Τάγματα Ασφαλείας.

- Παναγιώτη Τραϊανού, "Μελιγαλάς 1944... Το μεγάλο ταμπού της μεταπολεμικής μας ιστορίας". Εκτενής αναφορά στον ρόλο που έπαιξαν στον Μελιγαλά (και στον εμφύλιο αλλά και αργότερα) οι βρεττανοί, ο Γεώργιος Παπανδρέου και οι... βενιζελικοί, με έντονο αντιΚΚΕ (όχι όμως αντικομμουνιστικό) χρώμα και τάσεις προς συνωμοσιολογία.

- Ανωνύμου, "Κομμουνιστικά εγκλήματα στην Ελλάδα (ΚΚΕ, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΔΣΕ, ΟΠΛΑ, ΕΠΟΝ)". Εμετικά αντικομμουνιστικό μακροσκελέστατο κείμενο, με εξόφθαλμα κατασκευασμένα ντοκουμέντα των οποίων γίνεται χρήση και στην περίπτωση Μελιγαλά, είτε αυτούσιων είτε παραλλαγμένων. Προσέξτε με πόση άνεση "στελέχη του ΚΚΕ" ομολογούν απάνθρωπα εγκλήματα.

- Πέτρου Τυπάλδου (συνταγματάρχου), "Η απελευθέρωσις της Ελλάδος και τα μετά ταύτην γεγονότα (Ιούλιος 1944 - Δεκέμβριος 1945)", έκδοση Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, 1973. Στην σελίδα 63 γίνεται μνεία για 3.500 εκτελεσμένους και σφαγμένους στον Μελιγαλά, με πειστήριο αρχείο της ΔΙΣ.

- Κωνσταντίνου Αντωνίου (συνταγματάρχου χωροφυλακής), "Ιστορία Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής 1833-1967 - τόμος Γ", εκδόσεις Λαδιάς, 1967. Το "εθνοσωτήριο έργο" των Ταγμάτων Ασφαλείας και οι "κομμουνιστικές φρικαλεότητες" στον Μελιγαλά και αλλού, τεκμηριωμένα με "αδιάσειστα" ντοκουμέντα.

- Κώστα Ρουσίτη, "Καλαμάτα, Πύργος, Μελιγαλάς: Η πρώτη πράξη του ελληνικού εμφυλίου". Άλλη μια προσέγγιση στο θέμα, με σαφή αριστερή μεν αντιΚΚΕ δε τοποθέτηση. Ενδιαφέρουσα η μετατόπιση της έναρξης του εμφυλίου προς τα πίσω, κάτι που συνηθίζουν και οι "εθνικόφρονες" στις αναλύσεις τους.

- Χρήστου Τσιντζιλώνη, "Η αλήθεια για τον Μελιγαλά", Ριζοσπάστης, 11/9/2005 και  Τ.Κωστόπουλου - Δ.Τρίμμη ("Ιός"), "Η μαύρη εθνική πηγάδα", Ελευθεροτυπία, 11/9/2005. Δυο πολυδιαβασμένα κείμενα, δημοσιευμένα την ίδια μέρα σε διαφορετικές εφημερίδες, τα οποία αρκούν για να βάλουν κάποιον στο κλίμα.

- Ανωνύμου, "Τάγματα Ασφαλείας και ένοπλες ομάδες". Ιστολογική ανάρτηση, που συγκεντρώνει ενδιαφέροντα στοιχεία αντιγραμμένα από διάφορες πηγές. Μειονέκτημα, η άτακτη και χωρίς σειρά ή οργάνωση παράθεση αυτών των στοιχείων. Εδώ βρίσκεται δημοσιευμένη και η έκθεση "Περί ιστορίας Τάγματος Ασφαλείας Καλαμάτας (Μελιγαλά)", του υποδιοικητή του Τ.Α. Μελιγαλά Παναγιώτη Καζάκου, όπως δημοσιεύθηκε στα "Αρχεία" της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού.


Για να μη πνιγεί κάποιος στον κυκεώνα των παραπάνω πληροφοριών και "πληροφοριών", θα πρέπει να διαθέτει σοβαρό υπόβαθρο. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να έχει υπ' όψη του και μια πλειάδα άλλων βιβλίων, απαραίτητων για να διαμορφώσει σωστά γνώμη. Μεταξύ αυτών των βιβλίων που οπωσδήποτε με έχουν επηρεάσει, βρίσκονται ενδεικτικά:
- Χάγκεν Φλάισερ, "Στέμμα και σβάστικα: η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης", Παπαζήσης, 1986.
- Κρις Γουντχάουζ - Κρίστοφερ Μόνταγκιου, "Το μήλο της έριδος", Εξάντας, 1976.
- Μαρκ Μαζάουερ, "Στην Ελλάδα του Χίτλερ: Η εμπειρία της Κατοχής", Αλεξάνδρεια, 1994.
- Δέσποινας Παπαδημητρίου, "Από τον λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων", Σαββάλας, 2006.
- Διονύση Χαριτόπουλου, "Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων", Τόπος, 2009.


ΥΓ: Χρωστάω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους κατάλαβαν την πολύμηνη τεράστια προσπάθεια που κατέβαλα για να κολυμπήσω σ' όλο αυτό το πέλαγος των αλληλοσυγκρουόμενων και χαλκευμένων πληροφοριών και έδειξαν κατανόηση σε τυχόν λανθασμένα συμπεράσματά μου. Το ίδιο ευχαριστώ δικαιούνται οι δεκάδες σχολιογράφοι που έσπευσαν να συμπληρώσουν, να διορθώσουν ή και να επικρίνουν (γιατί όχι;) τα κείμενά μου.