Τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύς λόγος για τα περιβόητα "κόκκινα δάνεια", για την διαδικασία πώλησής τους σε ξένα κοράκια και για τον άμεσο κίνδυνο να χάσουν πολλοί απλοί άνθρωποι τα σπίτια τους. Απέναντι στην λαϊκή δυσαρέσκεια και την ανησυχία για τις μαύρες μέρες που έρχονται, εμφανίστηκαν οι γνωστοί τιμητές των πάντων για να μας υπενθυμίσουν πως, αν δεν πληρώσουν εκείνοι που χρωστάνε, οι τράπεζες θα έχουν σοβαρό πρόβλημα και θα κληθούμε πάλι όλοι εμείς να χρεωθούμε για να ανακεφαλαιοποιηθούν εκ νέου. Κάποιοι δε έσπευσαν να να δείξουν με το δάχτυλο τους κακοπληρωτές και να πουν με αυστηρό ύφος τις γνωστές κουταμάρες τού τύπου "ας πρόσεχαν" ή, επί το ευγενικώτερον, "ας μην έπαιρναν δάνεια πάνω από τις δυνάμεις τους". Εννοείται πως όλοι αυτοί οι τιμητές, στα πλαίσια είτε της ανοησίας που τους δέρνει είτε της διατεταγμένης υπηρεσίας που εκτελούν, ξεχνούν ή αποκρύπτουν δυο βασικές λεπτομέρειες:
Πρώτον, η συντριπτική πλειοψηφία των σημερινών "μπαταχτσήδων" δεν είχαν κατά νου να γίνουν μπαταχτσήδες όταν έπαιρναν τα δάνειά τους "για να αποκτήσουν το δικό τους κεραμίδι". Αντίθετα, πήραν χαρτί και μολύβι, λογάριασαν τους δυο μισθούς που έμπαιναν κάθε μήνα στο σπίτι τους, μέτρησαν, ξαναμέτρησαν κι ύστερα πήγαν στην τράπεζα. Το έγκλημά τους ήταν πως δεν είχαν υπολογίσει ότι θα ερχόταν κάποια στιγμή η εξουσία να τους περικόψει τους μισθούς, να τους κόψει τα δώρα και τα επιδόματα και, κυρίως, να τους στερήσει έναν από τους δυο μισθούς (συχνά δε και τους δυο) με τους οποίους ζούσαν αυτοί και τα παιδιά τους.
Δεύτερον, οι ίδιες οι τράπεζες είναι που κάποτε τσακώνονταν ποια θα πρωτοχορηγήσει στεγαστικό δάνειο, παραβιάζοντας όλες τις δικλείδες ασφαλείας. Σχεδόν παρακαλούσαν τον κόσμο να πάρει δάνειο. Μια κατάθεση της πλάκας πήγαινες να κάνεις και σε άρπαζε ο υπάλληλος από το χέρι για να σε ενημερώσει περί της μεγάλης ευκαιρίας να αποκτήσεις το δικό σου σπίτι δίχως να το καταλάβεις. Μήπως δεν ήταν οι ίδιες οι τράπεζες που υπερεκτιμούσαν την αξία του πωλούμενου ακινήτου ώστε να χορηγήσουν υψηλότερο δάνειο στον αγοραστή; Κι αν δεν ήταν αυτές που συνέστηναν στον δανειολήπτη να προτιμήσει δάνειο με ρήτρα ελβετικού φράγκου, ποιός ήταν; Ήξερε και στο χωριό της η θεια-Μαριγούλα το ελβετικό φράγκο;
Εν πάση περιπτώσει, αυτά είναι γνωστά και δεν θα επιμείνω περισσότερο. Προτιμώ να επικεντρωθώ σε κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό. Κι αυτό είναι το γεγονός ότι το εν λόγω φαινόμενο δεν έχει αποκλειστική σχέση με την "ψωνάρα τον έλληνα, που έχει μάθει να ζη με δανεικά" αλλά με όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο απειλεί να τινάξει στον αέρα ολόκληρο αυτό το σαθρό οικοδόμημα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού εξηγήσαμε αναλυτικά το πώς οι ΗΠΑ κόντεψαν να πνιγούν στο τσουνάμι που σηκώθηκε όταν έσπασε η φούσκα των στεγαστικών δανείων. Άλλωστε, χάρη στο σκάσιμο αυτής της φούσκας ξέσπασε το 2008 η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που δεν λέει με τίποτε να τελειώσει. Όταν τον Σεπτέμβρη εκείνης της χρονιάς κατέρρεε η Λέμαν Μπράδερς, τα στεγαστικά δάνεια των ΗΠΑ ξεπερνούσαν τα 20 τρισ. δολλάρια, ποσό που ανστιστοιχούσε στο 140% του ΑΕΠ της χώρας. Αν αυτοί οι αριθμοί σάς φαίνονται ιλιγγιώδεις, περιμένετε την συνέχεια.
Ενάμισυ χρόνο αργότερα, καθώς η κρίση έφτανε στην πόρτα μας και ο τότε πρωθυπουργός πήγαινε στο Καστελλόρριζο για το γνωστό διάγγελμά του, τα στεγαστικά δάνεια που είχαν χορηγήσει οι τράπεζές μας έφταναν το 109% του ΑΕΠ μας. Παρ' ότι το ποσοστό αυτό είναι πολύ καλύτερο από των ΗΠΑ, το πρόβλημα των απλήρωτων δανείων εξελίχθηκε σε θανατηφόρο καρκίνωμα επειδή εμείς δεν είχαμε την πολυτέλεια που είχε η Ουάσιγκτον να ενισχύει τις τράπεζές της εκδίδοντας φρέσκο χρήμα.
Πάμε παρακάτω. Αφού το δικό μας 109% έγινε θανατηφόρο, γιατί να μην γίνει εξ ίσου θανατηφόρο και το 105% της Γαλλίας; Μήπως έχετε την εντύπωση ότι τώρα που άρχισαν κι εκεί οι περικοπές κι οι απολύσεις, οι γάλλοι θα αποδειχτούν πιο καλοπληρωτές από μας; Και πόσο καλύτερο απ' αυτά τα ποσοστά είναι το 95% της αυστηρής Γερμανίας ή το 90% της γειτονικής μας Ιταλίας; Πόσο λιγώτερο "ψωνάρες" είναι δηλαδή οι ευρωπαίοι εταίροι μας σε σχέση μ' εμάς τους βλαχοβαλκάνιους;
Κι όμως, αυτά δεν είναι τα χειρότερα. Τί να πει και η Μεγάλη Βρεττανία, όπου τα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών της ξεπερνούν το 150% του ΑΕΠ, ποσοστό μεγαλύτερο κι από εκείνο των ΗΠΑ στις παραμονές τού ξεσπάσματος της κρίσης; Τί να πει κι η Σουηδία με 173%; Τί να πει κι η Ολλανδία, εκείνου του αχώνευτου του Ντάισενμπλουμ, με καμμιά εφτακοσαριά δισ. στεγαστικά στον δρόμο, ποσό που αντιστοιχεί στο 274% (ναι, ναι, σωστά διαβάζετε: 274%!) του ΑΕΠ της; Και τί να πει και η Δανία, που οι τράπεζές της έχουν χορηγήσει στεγαστικά δάνεια ύψους... 313% (!!) του ΑΕΠ της;
Παρένθεση. Όσοι επιμένουν να μιλούν για "ψωνάρες" και "ψωροφαντασμένους" έλληνες, ας μου επιτρέψουν να σημειώσω ότι δεν ήσαν οι έλληνες αλλά κάτι ιρλανδοί, κάτι πορτογάλοι, κάτι μαλτέζοι και κάτι κύπριοι που φορτώθηκαν με δάνεια προκειμένου να φτιάξουν εξοχικά σπίτια, τα οποία λογάριαζαν να μοσχοπουλήσουν σε άγγλους και γερμανούς, πλην όμως τους πρόλαβε η κρίση κι έμειναν να κοιτάζουν τα ντουβάρια και τους λογαριασμούς των τραπεζών τους. Κλείνει η παρένθεση.
Ήδη βλέπω κάποιους αναγνώστες έτοιμους να σχολιάσουν ότι κανένα χρέος δεν συνιστά πρόβλημα εφ' όσον εξυπηρετείται. Θεωρητικώς, αυτό είναι σωστό. Όμως, μια τέτοια απάντηση υπεννοεί ότι άγγλοι, σουηδοί, ολλανδοί, γερμανοί, δανοί κλπ δεν είναι μπαταχτσήδες σαν εμάς και θα συνεχίσουν να αποπληρώνουν κανονικά τα δάνειά τους. Συγγώμη αλλά επιτρέψτε μου να διατηρώ αμφιβολίες επ' αυτού. Σε ένα περιβάλλον όπου η ανάπτυξη δείχνει να μαραζώνει πριν ανθίσει, όπου η ελαστική εργασία επεκτείνεται κατατρώγοντας το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων και όπου το κοινωνικό κράτος παραδίδεται προς εκμετάλλευση στο κεφάλαιο, κάτι μου λέει ότι σύντομα πολλοί ευρωπαίοι θα μείνουν άστεγοι και πολλές τράπεζες θα χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση.
Είμαι σίγουρος ότι κανείς σας δεν σκέφτηκε "τί μας νοιάζει εμάς πόσα χρωστάνε από στεγαστικά δάνεια οι ολλανδοί;", ξεχνώντας ότι βράζουμε όλοι μαζί στο ίδιο ευρωενωσιακό καζάνι. Βλέπετε, έχω σε μεγάλη εκτίμηση το επίπεδο των αναγνωστών αυτού του ιστολογίου.
 |
| Όχι μόνο στεγαστικά αλλά και εορτοδάνεια, μετοχοδάνεια, διακοποδάνεια... Σε 20 λεπτά και με δώρα! Προσέξτε το "αποκτήστε 3.000". Η τράπεζα στηρίζει την επιλογή σου να πεταχτείς για καφέ στην Νέα Υόρκη. |
Δεύτερον, οι ίδιες οι τράπεζες είναι που κάποτε τσακώνονταν ποια θα πρωτοχορηγήσει στεγαστικό δάνειο, παραβιάζοντας όλες τις δικλείδες ασφαλείας. Σχεδόν παρακαλούσαν τον κόσμο να πάρει δάνειο. Μια κατάθεση της πλάκας πήγαινες να κάνεις και σε άρπαζε ο υπάλληλος από το χέρι για να σε ενημερώσει περί της μεγάλης ευκαιρίας να αποκτήσεις το δικό σου σπίτι δίχως να το καταλάβεις. Μήπως δεν ήταν οι ίδιες οι τράπεζες που υπερεκτιμούσαν την αξία του πωλούμενου ακινήτου ώστε να χορηγήσουν υψηλότερο δάνειο στον αγοραστή; Κι αν δεν ήταν αυτές που συνέστηναν στον δανειολήπτη να προτιμήσει δάνειο με ρήτρα ελβετικού φράγκου, ποιός ήταν; Ήξερε και στο χωριό της η θεια-Μαριγούλα το ελβετικό φράγκο;
Εν πάση περιπτώσει, αυτά είναι γνωστά και δεν θα επιμείνω περισσότερο. Προτιμώ να επικεντρωθώ σε κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό. Κι αυτό είναι το γεγονός ότι το εν λόγω φαινόμενο δεν έχει αποκλειστική σχέση με την "ψωνάρα τον έλληνα, που έχει μάθει να ζη με δανεικά" αλλά με όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο απειλεί να τινάξει στον αέρα ολόκληρο αυτό το σαθρό οικοδόμημα που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού εξηγήσαμε αναλυτικά το πώς οι ΗΠΑ κόντεψαν να πνιγούν στο τσουνάμι που σηκώθηκε όταν έσπασε η φούσκα των στεγαστικών δανείων. Άλλωστε, χάρη στο σκάσιμο αυτής της φούσκας ξέσπασε το 2008 η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση που δεν λέει με τίποτε να τελειώσει. Όταν τον Σεπτέμβρη εκείνης της χρονιάς κατέρρεε η Λέμαν Μπράδερς, τα στεγαστικά δάνεια των ΗΠΑ ξεπερνούσαν τα 20 τρισ. δολλάρια, ποσό που ανστιστοιχούσε στο 140% του ΑΕΠ της χώρας. Αν αυτοί οι αριθμοί σάς φαίνονται ιλιγγιώδεις, περιμένετε την συνέχεια.
Ενάμισυ χρόνο αργότερα, καθώς η κρίση έφτανε στην πόρτα μας και ο τότε πρωθυπουργός πήγαινε στο Καστελλόρριζο για το γνωστό διάγγελμά του, τα στεγαστικά δάνεια που είχαν χορηγήσει οι τράπεζές μας έφταναν το 109% του ΑΕΠ μας. Παρ' ότι το ποσοστό αυτό είναι πολύ καλύτερο από των ΗΠΑ, το πρόβλημα των απλήρωτων δανείων εξελίχθηκε σε θανατηφόρο καρκίνωμα επειδή εμείς δεν είχαμε την πολυτέλεια που είχε η Ουάσιγκτον να ενισχύει τις τράπεζές της εκδίδοντας φρέσκο χρήμα.
Πάμε παρακάτω. Αφού το δικό μας 109% έγινε θανατηφόρο, γιατί να μην γίνει εξ ίσου θανατηφόρο και το 105% της Γαλλίας; Μήπως έχετε την εντύπωση ότι τώρα που άρχισαν κι εκεί οι περικοπές κι οι απολύσεις, οι γάλλοι θα αποδειχτούν πιο καλοπληρωτές από μας; Και πόσο καλύτερο απ' αυτά τα ποσοστά είναι το 95% της αυστηρής Γερμανίας ή το 90% της γειτονικής μας Ιταλίας; Πόσο λιγώτερο "ψωνάρες" είναι δηλαδή οι ευρωπαίοι εταίροι μας σε σχέση μ' εμάς τους βλαχοβαλκάνιους;
Κι όμως, αυτά δεν είναι τα χειρότερα. Τί να πει και η Μεγάλη Βρεττανία, όπου τα στεγαστικά δάνεια των τραπεζών της ξεπερνούν το 150% του ΑΕΠ, ποσοστό μεγαλύτερο κι από εκείνο των ΗΠΑ στις παραμονές τού ξεσπάσματος της κρίσης; Τί να πει κι η Σουηδία με 173%; Τί να πει κι η Ολλανδία, εκείνου του αχώνευτου του Ντάισενμπλουμ, με καμμιά εφτακοσαριά δισ. στεγαστικά στον δρόμο, ποσό που αντιστοιχεί στο 274% (ναι, ναι, σωστά διαβάζετε: 274%!) του ΑΕΠ της; Και τί να πει και η Δανία, που οι τράπεζές της έχουν χορηγήσει στεγαστικά δάνεια ύψους... 313% (!!) του ΑΕΠ της;
Παρένθεση. Όσοι επιμένουν να μιλούν για "ψωνάρες" και "ψωροφαντασμένους" έλληνες, ας μου επιτρέψουν να σημειώσω ότι δεν ήσαν οι έλληνες αλλά κάτι ιρλανδοί, κάτι πορτογάλοι, κάτι μαλτέζοι και κάτι κύπριοι που φορτώθηκαν με δάνεια προκειμένου να φτιάξουν εξοχικά σπίτια, τα οποία λογάριαζαν να μοσχοπουλήσουν σε άγγλους και γερμανούς, πλην όμως τους πρόλαβε η κρίση κι έμειναν να κοιτάζουν τα ντουβάρια και τους λογαριασμούς των τραπεζών τους. Κλείνει η παρένθεση.
 |
| 2013, Ισπανία, Χέτε (κάτοικοι 768): 100 πολιτοφύλακες επιστρατεύονται για να κάνουν έξωση τριών οικογενειών. |
Ήδη βλέπω κάποιους αναγνώστες έτοιμους να σχολιάσουν ότι κανένα χρέος δεν συνιστά πρόβλημα εφ' όσον εξυπηρετείται. Θεωρητικώς, αυτό είναι σωστό. Όμως, μια τέτοια απάντηση υπεννοεί ότι άγγλοι, σουηδοί, ολλανδοί, γερμανοί, δανοί κλπ δεν είναι μπαταχτσήδες σαν εμάς και θα συνεχίσουν να αποπληρώνουν κανονικά τα δάνειά τους. Συγγώμη αλλά επιτρέψτε μου να διατηρώ αμφιβολίες επ' αυτού. Σε ένα περιβάλλον όπου η ανάπτυξη δείχνει να μαραζώνει πριν ανθίσει, όπου η ελαστική εργασία επεκτείνεται κατατρώγοντας το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων και όπου το κοινωνικό κράτος παραδίδεται προς εκμετάλλευση στο κεφάλαιο, κάτι μου λέει ότι σύντομα πολλοί ευρωπαίοι θα μείνουν άστεγοι και πολλές τράπεζες θα χρειαστούν ανακεφαλαιοποίηση.
Είμαι σίγουρος ότι κανείς σας δεν σκέφτηκε "τί μας νοιάζει εμάς πόσα χρωστάνε από στεγαστικά δάνεια οι ολλανδοί;", ξεχνώντας ότι βράζουμε όλοι μαζί στο ίδιο ευρωενωσιακό καζάνι. Βλέπετε, έχω σε μεγάλη εκτίμηση το επίπεδο των αναγνωστών αυτού του ιστολογίου.
Η Βρεττανία, την εποχή που η Ισπανία δανείζονταν με 7% επιτοκιο από τις "αγορές", είχε δάνεια επιχειρήσεων στο 400% του ΑΕΠ (και μάλιστα insolvent, κοινώς χρεοκοπημένα). Αυτό δεν την εμπόδισε όμως να δανείζεται με 3% από τις "αγορές" και λίγο μετά με 2,5%. Όλα έχουν να κάνουν με την Κεντρική Τράπεζα και κατά πόσο καλύπτει τα ελλείματα με έκδοση ομολόγων (σκουπίζοντάς τα μετά και ... όλα καλά). Κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά για το ρόλο της ΕΚΤ στο χάλι που έχουμε βρεθεί ως ε/ζ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτον καπιταλισμό είτε είσαι στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα δεν είναι σίγουρο ότι θα βγάζεις τα λεφτά που βγάζεις σήμερα και αύριο. Εφόσον ο κόσμος στη συντριπτική του πλειοψηφία θέλει να ζει με αυτό το σύστημα ας μάθει να ζει και με αυτό. Καπιταλισμός δεν είναι μόνο έχω 10000 προιόντα και ψωνίζω και είμαι άνετος, είναι και δεν έχω δουλειά, είναι και δεν έχω λεφτά, είναι και πόλεμος, συμφέροντα και άλλα. Το ότι τόσα χρόνια ζούσαμε στην καλή πλευρά δεν σημαίνει ότι αυτά δεν υπάρχουν. Και το δημόσιο προστατεύτηκε πολύ καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα. Μειώθηκαν οι μισθοί αλλά τουλάχιστον πληρώνονται κάθε μήνα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα μας επιτρέψετε να διαφωνήσουμε με την εισαγωγή σας,
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ανάγκη για στέγαση όσο κι αν ορισμένοι έφτασαν στην υπερβολή όντας μισθωτοί και αγοράζοντας μαιζονέτες των 200 και 300 χιλιάδων, ήταν προφανές πως δεν λυνόταν σε αυτό το σύστημα με τους μισθουλάκους(προ κρίσης το 2004 αν θυμάμαι καλά, στατιστικές της ΕΕ έδειχναν πως η αγοραστική δύναμη των εργαζόμενων ήταν στα επίπεδα του 1985).Οι εργαζόμενοι οδηγούνταν να πάρουν δάνειο.Μα αυτή ακριβώς είναι και η ευθύνη τους, δεν κατάλαβαν πως το οικονομικό σύστημα πρέπει να ανατραπεί γιατί τον πλούτο που παράγουν τον κλέβει μια δράκα εκμεταλλευτών ενώ θα μπορούσε να γίνει νοσοκομεία, σχολεία και σπίτια για το λαό.
Μετά το 2008 έχουμε χαμηλά επιτόκια γιά τους λόγους που είχαμε σκιαγραφήσει σε μιά προηγούμενη ανάρτηση. Τα χαμηλά επιτόκια στρέφουν ακριβώς το πιό συντηρητικό κομμάτι της κοινωνίας στα ακίνητα. Ο φοβισμένος μικροαστός δεν μπορεί πιά να αγοράσει κρατικά ομόλογα (επιτόκια που τείνουν στο μηδέν), ο χρυσός είναι ζόρικος και οι μετοχές δεν είναι σίγουρες στα μάτια του.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπομένουν τα ακίνητα, σαν μοναδική "σίγουρη" τοποθέτηση των χρημάτων του. Και αφού όλοι αγοράζουν σαν τρελοί ακίνητα, προφανώς οι τιμές τους - μαζι και ο τραπεζιτικός δανεισμός - θα ανέβουν.
Αυτό εξηγεί τα νούμερα στην Δανία, Σουηδία, Ολλανδία και Γερμανία. Μιλάω πάντα γιά τα νούμερα 2008 - 2016. Το Λονδίνο είναι ειδική περίπτωση φούσκας ακινήτων, μιας και στα ακίνητα του Λονδίνου ξεπλένεται πολύ ρώσικο μάυρο χρήμα, μαζί με το κατάμαυρο χρήμα ελλήνων, κυπρίων και ιταλών αστών. Στο Λονδίνο δεν χρωστάνε δλδ. οι γηγενείς αλλά οι αλλοδαποί μαυρολεφτάδες.
Γιά τα χρόνια πριν το 2008 πρέπει να διαχωρίσουμε τον ευρωπαϊκό Βορρά από τον Νότο. Οι αμερικάνοι είχαν μεν φούσκα ακινήτων και πριν το 2008 αλλά μόνο αυτοί. Ο ευρωπαϊκός Βορράς δεν αγόραζε ακίνητα. Η καμπύλη είχε πάρει βέβαια την ανηφόρα, μιάς και το χρήμα ήταν ήδη σχετικά φτηνό και μετά το σκάσιμο της φούσκας dotcom (2001) δεν υπήρχαν πολλές εναλλακτικές.
Η έκρηξη όμως των στεγαστικών δανείων σημειώθηκε στον ευρωπαϊκό Νότο. Κυρίως στην Ισπανία και μετά στην Ελλάδα. Το πρόβλημα ήταν ότι αυτές οι χώρες έπρεπε να παρουσιάσουν "ανάπτυξη" αλλά ο πρωτογενής τους τομέας ήταν/είναι εδώ και δεκαετίες καπούτ. Και από την στιγμή που Ισπανία + Ελλάδα δεν μπορούσαν να παράγουν ούτε την τροφή τους, η μοναδική "ανάπτυξη" που ήταν δυνατή, ήταν να πουλάει ο ένας στον άλλο ντουβάρια, κινητά και χρηματοπιστωτικά τζογο-προϊόντα.
Το συμπέρασμα μου είναι, ότι δεν έχει νόημα να ψάχνουμε γιά φταίχτες. Εννοείται ότι δεν φταίει η θεία Μαριγώ που πήρε στεγαστικό με ρήτρα ελβετικού φράγκου. Αλλά και οι τράπεζες δεν είχαν άλλες επιλογές (εκτός από το γκρέμισμα του καπιταλισμού, κάτι που μάλλον δεν ανήκει στους στόχους τους).
Ήταν μιά τρελή εποχή, όπου όλοι ένιωθαν ξαφνικά πολύ πλούσιοι και όλοι νόμιζαν ότι αυτό θα κρατήσει γιά πάντα. Μιλούσα γιά πρωτογενή παραγωγή το 2005 και άνθρωποι που μόλις είχαν βγάλει μισό εκατομμύριο από μεσιτείες ντουβαριών (αφορολόγητο λόγω των πλασματικών αντικειμενικών αξιών) με αντιμετώπιζαν σαν ούφο.
Πυροβολήσαμε μόνοι μας τα πόδια μας. Ο καπιταλισμός φταίει γιά πολλά πράγματα - αλλά όχι γιά την απύθμενη βλακεία που μας δέρνει σαν λαός. Ο καπιταλισμός καταρρέει μεν, αλλά είμαστε δυστυχώς οι πρώτοι που παίρνει μαζί του στον γκρεμό.
Όταν εκεί στο '70 "έσκασε" (για πολλοστή φορά) ο καπιταλισμός, οι κεϋνσιανοί που κλήθηκαν να μαζέψουν τα σπασμένα αποτύχανε. Γιατί ακόμα και προ παγκοσμιοποίησης δεν μπόρεσαν να απαντήσουν στα σύγχρονα πλέον ερωτήματα του τι κάνεις με την παγκόσμια υπερπαραγωγή και πως διαχειρίζεσαι την ανθρώπινη εργασία/βιοπορισμό μέσα σε ένα κύμα τεχνολογίας που έρχεται να την αντικαταστήσει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ απάντηση που δόθηκε τότε, ως τσιρότο και όχι ως λύση, ήταν η λεγόμενη "πιστωτική επέκταση", προκειμένου να αυξηθεί η ζήτηση και, κατ' επέκταση, η ανάπτυξη. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο αλλά επίσημη οικονομική πολιτική των καπιταλιστικών χωρών το ξεκίνημα του δανεισμού μέσω των Τραπεζών με σταδιακά μειούμενα επιτόκια, τόσο για τους πολίτες όσο και για τα κράτη. Οδηγήθηκαν οι πολίτες εκεί, δεν πήγαν μόνοι τους.
Ειδικά για τα κράτη, τότε παραχωρήθηκε και το δικαίωμα δημιουργίας χρήματος στις Κεντρικές Τράπεζες και τότε πρωτοβλέπουμε τον "εξωτερικό" δανεισμό (και τα χρέη) σε αντίθεση με τον μέχρι τότε κυρίαρχο "εσωτερικό" που δεν θεωρείται χρέος. Η αποτυχία αυτή των κεϋνσιανών έφερε στον αφρό τον κάθε Φρήντμαν και τη λογική της "απορρύθμισης της οικονομίας" με .. ανάπτυξη μέσω "υπηρεσιών", "τραπεζικών προϊόντων", αέρα κοπανιστό και θεωριών περί "αόρατου χεριού της αγοράς". Συνεχής ανάπτυξη νάναι κι ότι νάναι. Μέχρι τη Λήμαν, που έσκασε ενδόξως και τελείωσε κι αυτός ο κύκλος ... ανάπτυξης.
Τα απόνερα της, ουσιαστικά ανεπίλυτης, κρίσης του '70 ζούμε σήμερα, μόνο που αυτή τη φορά ως λύση προτάσεται η "πιστωτική συρίκνωση", με πολιτικές που σηματοδοτούν το τέλος της κοινωνικής συναίνεσης (σπάσιμο κοινωνικών συμβολαίων) προκειμένου αυτή να επιβληθεί. Το γεγονός όμως ότι από την Λημαν και μετά ούτε ένα μέτρο δεν έχει παρθεί για την πραγματική οικονομία, σε αντίθεση με τα χιλιάδες που έχουν παρθεί για τη σωτηρία των πλούσιων και των φίλων τους, κάτι έχει να πει για την προκοπή που θα δούμε.
Ο ανωνυμος δανειοληπτης ,ο μισθοσυντηριτος που πηγε και λογαριασε σε σχεση με το οικογενειακο του εισοδημα να αγορασει με δανειο ενα σπιτι , ηταν υποχρεωμενος να γνωριζει την γενικη οικονομικη κατασταση περισσοτερο απο τους τραπεζιτες που ειχαν ΟΛΑ τα δεδομενα ωστε να γνωριζουν την επερχομενη χρεωκοπια??Και να ηθελε ,δεν μπορουσε να εχει προσβαση σε τετοια πληροφορηση. Αυτοι που γνωριζαν γιατι εδωσαν τετοια και τοσα δανεια??? Ιδια ειναι η ευθυνη και για τους δυο???
ΑπάντησηΔιαγραφήClaus Stoertebecker, εσφαλμένα, κατά την άποψή μου πάντα, στο από 13 Ιουνίου 2016 - 11:06 μ.μ. σχόλιό σου συνυπάρχουν δύο αντιφατικά συμπεράσματα : ''Ο καπιταλισμός φταίει γιά πολλά πράγματα - αλλά όχι γιά την απύθμενη βλακεία που μας δέρνει σαν λαό.'' και ''Εννοείται ότι δεν φταίει η θεία Μαριγώ που πήρε στεγαστικό με ρήτρα ελβετικού φράγκου.''. Αναρωτήθηκες ποτέ μήπως η αυτοκαταστροφική απύθμενη λαϊκή βλακεία, ως χαρακτηριστικό γνώρισμα - ''κατάρα'' ενός λαού και η αυτοκαταστροφική απύθμενη λαϊκή άγνοια, αιχμή του δόρατος, εκ των ουκ άνευ, για την επιτυχία των εκάστοτε ''Στρατηγικών Σχεδιασμών'' του ''Συστήματος'', εξ ορισμού Επικυρίαρχου της ''ενημέρωσης'' και (συνακόλουθα) ''καθοδήγησης'' του λαού μέσω των Μ.Μ.Ε., εκ των πραγμάτων είναι δύο τελείως διαφορετικές έννοιες ;
ΑπάντησηΔιαγραφή