Χτες, σας είπα να σημειώσετε δυο ισότητες, σύμφωνα με τις οποίες το ΑΕΠ ισούται με το άθροισμα είτε (1) φορολογίας, κατανάλωσης και αποταμίευσης (Φ + Κ + Α) είτε (2) ιδιωτικών και δημοσίων δαπανών, κατανάλωσης και διαφοράς εξαγωγών-εισαγωγών (ΙΕ + ΔΕ + Κ + Ε). Φρεσκάρετέ τες και πάμε παρακάτω.
Αφού το πρώτο σκέλος των παραπάνω ισοτήτων είναι κοινό (ΑΕΠ), τα δεύτερα σκέλη είναι ίσα μεταξύ τους, άρα: Φ + Κ + Α = ΙΕ + ΔΕ + Κ + Ε. Απαλείφοντας δε το Κ, το οποίο είναι κοινό στα δυο σκέλη, καταλήγουμε στο: Φ + Α = ΙΕ + ΔΕ + Ε (3).
Δεν ξέρω πόσο "βαρειά μαθηματικά" σας φαίνονται όλα αυτά αλλά προσέξτε τα λίγο και θα δείτε ότι είναι απλούστατα. Τί λέει η ισότητα (3); Λέει ότι οι αποταμιεύσεις μας και οι φόροι που πληρώνουμε χρηματοδοτούν τις επενδύσεις και τις δαπάνες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καλύπτοντας παράλληλα το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Αυτό το λέει και η λογική. Δεν περιμέναμε την επιστήμη να μας το πει. Η επιστήμη απλώς το σχηματοποιεί.
Πάμε τώρα να δουλέψουμε λίγο την ισότητα (3), μεταφέροντας όλους τους συντελεστές της στο πρώτο σκέλος: Φ + Α = ΙΕ + ΔΕ + Ε => Φ + Α - ΙΕ - ΔΕ - Ε = 0. Και τώρα, με μια μικρή ομαδοποίηση, έχουμε την πλήρη εικόνα μπροστά μας, άσχετα σε ποιον θεό πιστεύει ο καθένας μας και ποια είναι η κοσμοθεωρία του: (Φ-ΔΕ) + (Α-ΙΕ) - Ε = 0 (4). Αυτή είναι η λογιστική απεικόνιση του εθνικού εισοδήματος και ισχύει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου ανά τους αιώνες. Ας την εξετάσουμε λίγο περισσότερο:
- Η πρώτη παρένθεση δείχνει τον δημόσιο τομέα. Αν τα έσοδα από φόρους (Φ) είναι περισσότερα από τις δημόσιες δαπάνες (ΔΕ), τότε έχουμε έναν πλεονασματικό δημόσιο τομέα.
- Η δεύτερη παρένθεση δείχνει τον ιδιωτικό τομέα. Αν οι αποταμιεύσεις υπερβαίνουν το σύνολο των δαπανών και των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει ανάγκη από δανεικά ώστε να απορροφήσει την διαθέσιμη αποταμίευση, αυτό σημαίνει ότι έχουμε πλεονασματικό ιδιωτικό τομέα, ο οποίος δεν κάνει επενδύσεις αλλά συσσωρεύει κεφάλαια.
- Τέλος, ενώ οι δυο παρενθέσεις δείχνουν τι κάνουμε στον τόπο μας, το Ε δείχνει την επίδραση του εξωτερικού πάνω μας, το εξωτερικό μας ισοζύγιο.
Προσέξτε πάλι την ισότητα (4) και σκεφτείτε τι θα συμβεί αν έχουμε πλεονασματικούς και τον δημόσιο και το ιδιωτικό τομέα. Για να διατηρηθεί η ισότητα, πρέπει το Ε να μηδενίσει τους δυο προηγούμενους όρους. Πρέπει, δηλαδή οι εξαγωγές μας να υπερβαίνουν τις εισαγωγές ακριβώς τόσο όσο είναι το άθροισμα των πλεονασμάτων. Με απλά λόγια: όσα μας περισσεύουν, πρέπει να τα εξάγουμε. Κατανοητό; Νομίζω, ναι.
Το ακατανόητο είναι αυτό που συμβαίνει στην ελληνική οικονομία, με την αγαστή συνεργασία κυβερνήσεων και "θεσμών". Η Ελλάδα ανήκει στην πλειοψηφία των χωρών των οποίων το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών είναι αρνητικό. Δεν είναι ούτε Γερμανία, ούτε Ιαπωνία, ούτε ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι το Ε είναι αρνητικό, άρα για να μείνει αδιατάρακτη η ισότητα (4) πρέπει να γίνει ελλειμματικός ένας από τους δυο άλλους όρους: είτε ο δημόσιος είτε ο ιδιωτικός τομέας.
Κι εδώ έρχεται ο παραλογισμός. Αντί να αυξήσουμε τις δημόσιες δαπάνες και επενδύσεις, ώστε να μεγαλώσει το έλλειμμα του δημόσιου τομέα και να επανέλθει η ισορροπία, καμαρώνουμε επειδή βγάζουμε "πρωτογενή πλεονάσματα" και προσπαθούμε να κάνουμε ελλειμματικό τον ιδιωτικό τομέα σπρώχνοντάς τον να κάνει εκείνος επενδύσεις. Μόνο που το κόλπο δεν περπατάει, διότι είπαμε ότι η βασική αρχή τού καπιταλισμού είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Άρα, σε συνθήκες παγκόσμιας ύφεσης, όπου υπάρχουν περιορισμένες ανοιχτές θέσεις υψηλής κερδοφορίας, ο ιδιωτικός τομέας ενδιαφέρεται πρωτίστως να αυξήσει το πλεόνασμά του. Κι αφού ούτε ο δημόσιος ούτε ο ιδιωτικός τομέας δέχονται να γίνουν ελλειμματικοί, αρνούμενοι να ξοδέψουν (δηλαδή, να επενδύσουν), πώς να αυξηθούν οι εξαγωγές ώστε να ισορροπήσει η ισότητα (4);
Κάπως έτσι, λοιπόν, το ΑΕΠ υποχωρεί (προσπαθώντας να ισορροπήσει σε χαμηλότερα επίπεδα) και η ύφεση βαθαίνει, οδηγώντας σε νέο κύκλο ανισορροπιών. Αυτό που στην οικονομία αποκαλείται σπειροειδής κύκλος του θανάτου (death spiral). Τα φυντάνια του νεοφιλελευθερισμού λένε πως η ενδεδειγμένη λύση δεν είναι άλλη από την πάση θυσία αύξηση των εξαγωγών, χωρίς να μας εξηγούν το πώς θα γίνει αυτό σε μια παγκόσμια οικονομία όπου όλες οι χώρες επιδιώκουν το ίδιο (μήπως να αρχίσουμε εξαγωγές στον Άρη;). Οι κλασσικοί κεϋνσιανιστές συνιστούν διέξοδο μέσω της αύξησης των ελλειμμάτων τού δημόσιου τομέα, παραβλέποντας πως αυτό εφαρμοζόταν επί δεκαετίες χωρίς να αποτρέψει την ανακυκλούμενη εμφάνιση διεθνών οικονομικών κρίσεων.
Εμείς λέμε πως όλα μπορούν να δουλέψουν άψογα, αρκεί να ξερριζωθεί από την μέση αυτό το παράσιτο που λέγεται "μεγιστοποίηση του κέρδους". Μόνον έτσι θα γίνονται δαπάνες και επενδύσεις για να καλύπτουν τις ανάγκες του κόσμου και όχι για να αβγαταίνουν τα κέρδη τους κάποιοι. Με άλλα λόγια, η λύση είναι να τελειώσουμε με τον καπιταλισμό. Θα μας πουν ονειροπαρμένους, όμως ας έρθουν αυτοί που -υποτίθεται πως- πατάνε και με τα δυο τους πόδια στην γη, να μας βαρέσουν με την σκούφια τους.
Αφού το πρώτο σκέλος των παραπάνω ισοτήτων είναι κοινό (ΑΕΠ), τα δεύτερα σκέλη είναι ίσα μεταξύ τους, άρα: Φ + Κ + Α = ΙΕ + ΔΕ + Κ + Ε. Απαλείφοντας δε το Κ, το οποίο είναι κοινό στα δυο σκέλη, καταλήγουμε στο: Φ + Α = ΙΕ + ΔΕ + Ε (3).
Δεν ξέρω πόσο "βαρειά μαθηματικά" σας φαίνονται όλα αυτά αλλά προσέξτε τα λίγο και θα δείτε ότι είναι απλούστατα. Τί λέει η ισότητα (3); Λέει ότι οι αποταμιεύσεις μας και οι φόροι που πληρώνουμε χρηματοδοτούν τις επενδύσεις και τις δαπάνες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καλύπτοντας παράλληλα το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών. Αυτό το λέει και η λογική. Δεν περιμέναμε την επιστήμη να μας το πει. Η επιστήμη απλώς το σχηματοποιεί.
Πάμε τώρα να δουλέψουμε λίγο την ισότητα (3), μεταφέροντας όλους τους συντελεστές της στο πρώτο σκέλος: Φ + Α = ΙΕ + ΔΕ + Ε => Φ + Α - ΙΕ - ΔΕ - Ε = 0. Και τώρα, με μια μικρή ομαδοποίηση, έχουμε την πλήρη εικόνα μπροστά μας, άσχετα σε ποιον θεό πιστεύει ο καθένας μας και ποια είναι η κοσμοθεωρία του: (Φ-ΔΕ) + (Α-ΙΕ) - Ε = 0 (4). Αυτή είναι η λογιστική απεικόνιση του εθνικού εισοδήματος και ισχύει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου ανά τους αιώνες. Ας την εξετάσουμε λίγο περισσότερο:
- Η πρώτη παρένθεση δείχνει τον δημόσιο τομέα. Αν τα έσοδα από φόρους (Φ) είναι περισσότερα από τις δημόσιες δαπάνες (ΔΕ), τότε έχουμε έναν πλεονασματικό δημόσιο τομέα.
- Η δεύτερη παρένθεση δείχνει τον ιδιωτικό τομέα. Αν οι αποταμιεύσεις υπερβαίνουν το σύνολο των δαπανών και των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει ανάγκη από δανεικά ώστε να απορροφήσει την διαθέσιμη αποταμίευση, αυτό σημαίνει ότι έχουμε πλεονασματικό ιδιωτικό τομέα, ο οποίος δεν κάνει επενδύσεις αλλά συσσωρεύει κεφάλαια.
- Τέλος, ενώ οι δυο παρενθέσεις δείχνουν τι κάνουμε στον τόπο μας, το Ε δείχνει την επίδραση του εξωτερικού πάνω μας, το εξωτερικό μας ισοζύγιο.
Προσέξτε πάλι την ισότητα (4) και σκεφτείτε τι θα συμβεί αν έχουμε πλεονασματικούς και τον δημόσιο και το ιδιωτικό τομέα. Για να διατηρηθεί η ισότητα, πρέπει το Ε να μηδενίσει τους δυο προηγούμενους όρους. Πρέπει, δηλαδή οι εξαγωγές μας να υπερβαίνουν τις εισαγωγές ακριβώς τόσο όσο είναι το άθροισμα των πλεονασμάτων. Με απλά λόγια: όσα μας περισσεύουν, πρέπει να τα εξάγουμε. Κατανοητό; Νομίζω, ναι.
Το ακατανόητο είναι αυτό που συμβαίνει στην ελληνική οικονομία, με την αγαστή συνεργασία κυβερνήσεων και "θεσμών". Η Ελλάδα ανήκει στην πλειοψηφία των χωρών των οποίων το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών είναι αρνητικό. Δεν είναι ούτε Γερμανία, ούτε Ιαπωνία, ούτε ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι το Ε είναι αρνητικό, άρα για να μείνει αδιατάρακτη η ισότητα (4) πρέπει να γίνει ελλειμματικός ένας από τους δυο άλλους όρους: είτε ο δημόσιος είτε ο ιδιωτικός τομέας.
Κι εδώ έρχεται ο παραλογισμός. Αντί να αυξήσουμε τις δημόσιες δαπάνες και επενδύσεις, ώστε να μεγαλώσει το έλλειμμα του δημόσιου τομέα και να επανέλθει η ισορροπία, καμαρώνουμε επειδή βγάζουμε "πρωτογενή πλεονάσματα" και προσπαθούμε να κάνουμε ελλειμματικό τον ιδιωτικό τομέα σπρώχνοντάς τον να κάνει εκείνος επενδύσεις. Μόνο που το κόλπο δεν περπατάει, διότι είπαμε ότι η βασική αρχή τού καπιταλισμού είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Άρα, σε συνθήκες παγκόσμιας ύφεσης, όπου υπάρχουν περιορισμένες ανοιχτές θέσεις υψηλής κερδοφορίας, ο ιδιωτικός τομέας ενδιαφέρεται πρωτίστως να αυξήσει το πλεόνασμά του. Κι αφού ούτε ο δημόσιος ούτε ο ιδιωτικός τομέας δέχονται να γίνουν ελλειμματικοί, αρνούμενοι να ξοδέψουν (δηλαδή, να επενδύσουν), πώς να αυξηθούν οι εξαγωγές ώστε να ισορροπήσει η ισότητα (4);
Λογιστικοποίηση εθνικού εισοδήματος 2009-2015, σύμφωνα με την ισότητα (4).
[Πίνακας: Cogito ergo sum - ποσά σε δισ. ευρώ]
|
Κάπως έτσι, λοιπόν, το ΑΕΠ υποχωρεί (προσπαθώντας να ισορροπήσει σε χαμηλότερα επίπεδα) και η ύφεση βαθαίνει, οδηγώντας σε νέο κύκλο ανισορροπιών. Αυτό που στην οικονομία αποκαλείται σπειροειδής κύκλος του θανάτου (death spiral). Τα φυντάνια του νεοφιλελευθερισμού λένε πως η ενδεδειγμένη λύση δεν είναι άλλη από την πάση θυσία αύξηση των εξαγωγών, χωρίς να μας εξηγούν το πώς θα γίνει αυτό σε μια παγκόσμια οικονομία όπου όλες οι χώρες επιδιώκουν το ίδιο (μήπως να αρχίσουμε εξαγωγές στον Άρη;). Οι κλασσικοί κεϋνσιανιστές συνιστούν διέξοδο μέσω της αύξησης των ελλειμμάτων τού δημόσιου τομέα, παραβλέποντας πως αυτό εφαρμοζόταν επί δεκαετίες χωρίς να αποτρέψει την ανακυκλούμενη εμφάνιση διεθνών οικονομικών κρίσεων.
Εμείς λέμε πως όλα μπορούν να δουλέψουν άψογα, αρκεί να ξερριζωθεί από την μέση αυτό το παράσιτο που λέγεται "μεγιστοποίηση του κέρδους". Μόνον έτσι θα γίνονται δαπάνες και επενδύσεις για να καλύπτουν τις ανάγκες του κόσμου και όχι για να αβγαταίνουν τα κέρδη τους κάποιοι. Με άλλα λόγια, η λύση είναι να τελειώσουμε με τον καπιταλισμό. Θα μας πουν ονειροπαρμένους, όμως ας έρθουν αυτοί που -υποτίθεται πως- πατάνε και με τα δυο τους πόδια στην γη, να μας βαρέσουν με την σκούφια τους.
Απλό και κατανοητό, πολύ καλό κείμενο, ειδικά για τρίψιμο σε μούρες που όλοι φανταζόμαστε!
ΑπάντησηΔιαγραφήΒέβαια υπάρχουν και πολλοί που νομίζουν ότι οι επενδύσεις γεννάν λεφτά από αέρα κοπανιστό, και ότι όλα αυτά είναι μπούρδες. Οι ίδιοι είναι και αυτοί που προσπαθούν να μας πείσουν ότι το άσπρο είναι μαύρο, και δυστυχώς το έχουν πετύχει σε μεγάλο βαθμό.
Πάντως θα είχε ενδιαφέρον, σε ένα άλλο άρθρο να εξηγούσες λίγο πώς ο κεντρικός σχεδιασμός και η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής (σοσιαλισμός), λύνει αυτή την αντίφαση, με τους ίδιους όρους εξισώσεων που χρησιμοποιείς και εδώ. Απλά πετάω μια ιδέα, καλό απόγευμα!
Κώστας
Στην περίπτωση του υπολογισμού του ΑΕΠ βάσει εσόδων μήπως πρέπει να συμπεριλαμβάνονται ετησίως τα πιστωτικά έσοδα, δηλαδή τα δάνεια του ελληνικού κράτους?
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολύ ωραίο άρθρο!
ΑπάντησηΔιαγραφή"Μόνο που το κόλπο δεν περπατάει, διότι είπαμε ότι η βασική αρχή τού καπιταλισμού είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους."
Πως πείθει κανείς αυτόν τον οποίο έχει εξουσία ότι πρέπει να χάσει για το καλό του συνόλου...
Δεν πάει καιρός όπου σε γνωστή εταιρεία τηλεφωνίας μια κυρία δυσανασχέτησε γιατί δεν έχουν βάλει ακόμη pos.
Και πάνω στην κουβέντα που άνοιξε ούτε λίγο ούτε πολύ υποστήριξε πως ο κόσμος έχει λεφτά και δεν πληρώνει τους φόρους του...!!!
Η ίδια και ο σύζυγος φαίνονταν ευκατάστατοι.
Πως πείθονται όλοι αυτοί που από ανάγκη πήγαν τις επιχειρήσεις τους στη Βουλγαρία για να σωθούν από τη φορολογική λαίλαπα...;
πως πείθει κανείς αυτούς που έβγαλαν τις αποταμιεύσεις(και "αποταμιεύσεις") τους έξω....;
Αν δεν αλλάξει με κάποιο τρόπο η (ληστρική) φορολογική πολιτική,πολιτική δήμευσης των περιουσιών (όπως έκαναν 1914-1922 οι Νεότουρκοι του Μουσταφά Κεμάλ) δεν θα μπορέσουμε να δούμε ανάκαμψη...
ΑπάντησηΔιαγραφήαρχικά έστω στα χαρτιά.