Ο Λένιν για τους μετανάστες εργάτες

Φαίνεται ότι το κείμενο του Μαρξ, με το οποίο ασχοληθήκαμε στο χτεσινό σημείωμα, δεν ήταν για κάποιους τόσο "κρυστάλλινο και πεντακάθαρο" όσο νόμιζα. Προφανώς, δεν έγινε αντιληπτό ότι, όπως ο εργάτης είναι εργάτης απ' όποια χώρα κι αν προέρχεται, το ίδιο συμβαίνει και με τον απεργοσπάστη ή το ενεργούμενο κάθε επιχειρηματία. Έτσι, λοιπόν, είναι λογικό να μένουν απομονωμένοι από τους υπόλοιπους εργάτες και αβοήθητοι οι απεργοσπάστες και τα ενεργούμενα των επιχειρηματιών άσχετα από το αν είναι ντόπιοι ή ξένοι. Θέλοντας να βοηθήσω την συζήτηση που αναπτύχθηκε μέσω σχολίων, σκέφτηκα να επιχειρήσω μια ανάλυση της "προειδοποίησης" του Μαρξ. Επειδή, όμως, δεν αισθάνομαι άνετα στην προοπτική να αναλύσω τον Μαρξ, αποφάσισα να αφήσω τον Λένιν να μιλήσει αντί για μένα. Άλλωστε, ο θείος Βλαδίμηρος ήξερε πολύ καλύτερα από μένα τον παππού Κάρολο (οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου):

Συνέδριο της Στουτγάρδης, 1907: Η Ρόζα Λούξεμπουργκ μιλάει στους συνέδρους.

 (α) Σε άρθρο με το οποίο παρουσίασε τις εργασίες τού 7ου συνεδρίου της Β' Διεθνούς (18-24/8/1907) στην Στουτγάρδη (Το διεθνές σοσιαλιστικό συνέδριο της Στουτγάρδης - Άπαντα, τόμος 16, σελ. 77), ο Λένιν κατακεραυνώνει όσους τάσσονται υπέρ της λήψης μέτρων για περιορισμό της μετανάστευσης (*):

Θα πούμε λίγα λόγια σχετικά με την απόφαση για τον εκπατρισμό και τη μετανάστευση. Και στο ζήτημα αυτό στην επιτροπή έγινε προσπάθεια να υποστηριχθούν οι στενές συντεχνιακές απόψεις και ν’ απαγορευτεί η μετανάστευση εργατών από τις καθυστερημένες χώρες (των κούληδων από την Κίνα κλπ.) Είναι ακριβώς το ίδιο πνεύμα του αριστοκρατισμού μέσα στους προλετάριους μερικών "πολιτισμένων" χωρών, που βγάζουν ορισμένα κέρδη από την προνομιακή θέση τους και γι’ αυτό έχουν την τάση να ξεχνάνε τις απαιτήσεις της διεθνούς ταξικής αλληλεγγύης. Μέσα στο ίδιο συνέδριο δεν βρέθηκαν υπερασπιστές αυτής της συντεχνιακής και μικροαστικής στενότητας αντιλήψεων. Η απόφαση ανταποκρίνεται απόλυτα στις απαιτήσεις της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας. 


(β) Ο Λένιν επανέρχεται στις αποφάσεις του συνεδρίου της Στουτγάρδης με μεταγενέστερο άρθρο του υπό τον ίδιο τίτλο (Το διεθνές σοσιαλιστικό συνέδριο της Στουτγάρδης - Άπαντα, τόμος 16, σελ. 87), κάνοντας απόλυτα ξεκάθαρο ότι δεν έχει σημασία αν ένας εργάτης είναι μετανάστης ή ντόπιος αλλά αν είναι ταξικά συνειδητοποιημένος και ενταγμένος στο εργατικό κίνημα:

Σε συνέχεια, πάνω στο ζήτημα του εκπατρισμού και της μετανάστευσης, στην επιτροπή του συνεδρίου της Στουτγάρδης εκδηλώθηκε πολύ καθαρά η διαφωνία ανάμεσα στους οπορτουνιστές και τους επαναστάτες. Τους πρώτους τους τραβούσε η σκέψη ότι πρέπει να περιοριστεί το δικαίωμα της μετανάστευσης για τους καθυστερημένους, μη αναπτυγμένους εργάτες, ιδιαίτερα για τους Ιάπωνες και τους Κινέζους. Το στενό, κλειστό συντεχνιακό πνεύμα, το πνεύμα της τρεϊντγιουνιονίστικης αποκλειστικότητας (σ.σ.: της αποκλειστικότητας των συνδικάτων) υπερίσχυσε σ' αυτούς τους ανθρώπους απέναντι στην συνείδηση των σοσιαλιστικών καθηκόντων τους, δηλαδή απέναντι στο καθήκον να δουλέψουν για να διαφωτίσουν και να οργανώσουν τα στρώματα του προλεταριάτου που δεν έχουν τραβηχτεί ακόμη στο εργατικό κίνημα. Το συνέδριο απόκρουσε όλες τις απόπειρες που έγιναν μ' αυτό το πνεύμα. Ακόμη και στην επιτροπή οι ψήφοι υπέρ του περιορισμού της ελευθερίας της μετανάστευσης έμειναν μετρημένοι στα δάχτυλα, και η απόφαση του διεθνούς συνεδρίου είναι διαποτισμένη με το πνεύμα που παραδέχεται ότι χρειάζεται εδώ η αλληλέγγυα ταξική πάλη των εργατών όλων των χωρών.


(γ)  Τον Οκτώβριο του 1913, ο Λένιν ξαναπιάνει το θέμα, γράφοντας το άρθρο Ο καπιταλισμός και η μετανάστευση των εργατών (Άπαντα, τόμος 24, σελ. 90). Από τις πρώτες κιόλας γραμμές, η θέση του είναι ξεκάθαρη: 

Εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες φεύγουν έτσι και πηγαίνουν εκατοντάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Ο αναπτυγμένος καπιταλισμός τούς παρασύρει βίαια στη δίνη του, τους αποσπά από τις απόμερες γωνιές, τους υποχρεώνει να συμμετέχουν σ' ένα κοσμοϊστορικό κίνημα, τους φέρνει αντιμέτωπους με την ισχυρή, ενωμένη, διεθνή τάξη των βιομηχάνων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μόνο η εξαιρετική φτώχια αναγκάζει τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν την πατρίδα, ότι οι καπιταλιστές εκμεταλλεύονται με τη μεγαλύτερη ασυνειδησία τους εργάτες-μετανάστες. Αλλά μόνο αντιδραστικοί μπορούν να κλείνουν τα μάτια στην προοδευτική σημασία της σύγχρονης αυτής μετανάστευσης των λαών.

Αμέσως μετά, ο Λένιν επισημαίνει τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο που έχουν οι μετανάστες εργάτες στην ταξική πάλη:

Λυτρωμός από το ζυγό του κεφαλαίου δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει, χωρίς την ταξική πάλη στη βάση τού καπιταλισμού. Και σ' αυτήν ακριβώς την πάλη τραβάει ο καπιταλισμός τις εργαζόμενες μάζες όλου του κόσμου, αναταράζοντας τη μουχλιασμένη και απονεκρωμένη τοπική ζωή, εξαλείφοντας τους εθνικούς φραγμούς και προλήψες, συνενώνοντας τους εργάτες όλων των χωρών σε τεράστιες φάμπρικες και μεταλλεία (...). Η αστική τάξη διεγείρει τους εργάτες ενός έθνους ενάντια στους εργάτες του άλλου έθνους, προσπαθώντας να τους διαιρέσει. Οι συνειδητοί εργάτες, κατανοώντας ότι είναι αναπόφευκτο και προοδευτικό το σπάσιμο όλων των εθνικών φραγμών που βάζει ο καπιταλισμός, προσπαθούν να βοηθήσουν τη διαφώτιση και την οργάνωση των συντρόφων τους που προέρχονται από τις καθυστερημένες χώρες.


(δ) Το ίδιο ξεκάθαρος είναι ο Λένιν και στην επιστολή του Προς τον γραμματέα τού "Συνδέσμου Σοσιαλιστικής Προπαγάνδας" (Άπαντα, τόμος 27, σελ. 73) των ΗΠΑ:

Στον αγώνα μας για τον αληθινό διεθνισμό και ενάντια στον "ντζίνγκο-σοσιαλισμό" (**) εμείς επισημαίνουμε πάντα στον τύπο μας το ρόλο των οπορτουνιστών ηγετών του ΣΚ (σ.σ.: σοσιαλιστικού κόμματος) της Αμερικής που είναι υπέρ του περιορισμού της μετανάστευσης των κινέζων και ιαπώνων εργατών (ιδιαίτερα μετά το συνέδριο της Στουτγάρδης του 1907 και παρά τις αποφάσεις του). Έχουμε τη γνώμη ότι δεν μπορεί να είναι κανείς διεθνιστής και ταυτόχρονα να είναι υπέρ αυτών των περιορισμών. Υποστηρίζουμε ότι, αν οι αμερικανοί σοσιαλιστές, και ιδιαίτερα οι άγγλοι σοσιαλιστές, που ανήκουν σ' ένα έθνος, το οποίο κυβερνά και καταπιέζει άλλα έθνη, δεν είναι ενάντια σε οποιουσδήποτε περιορισμούς της μετανάστευσης και ενάντια στην κατοχή αποικιών (νησιά Χαβάι), αν δεν υποστηρίζουν την πλήρη ανεξαρτησία των αποικιών, αυτοί οι σοσιαλιστές είναι στην πραγματικότητα "ντζίνγκο".

18/9/1915: Η Διάσκεψη του Τσίμμερβαλντ πρωτοσέλιδο στην ελβετική Berner Tagwacht

Θα μπορούσα να αναφέρω πολύ περισσότερα αποσπάσματα όπου ο Λένιν υποστηρίζει απόλυτα και δίχως αστερίσκους τους μετανάστες εργάτες αλλά νομίζω ότι τα παραπάνω αρκούν για να πείσουν και τον πιο δύσπιστο. Τώρα, μετά από όλα αυτά, αν κάποιοι ανεγκέφαλοι εξακολουθούν να επιμένουν στην ασυναρτησία τους, πάει καλά. Μυαλό με το ζόρι δεν μπορείς να βάλεις σε κανέναν.

Ας κλείσουμε τούτο το σημείωμα με μια ακόμη ξεκάθαρη φράση τού θείου Βλαδίμηρου, από το μακροσκελές άρθρο του Το στρατιωτικό πρόγραμμα της προλεταριακής επανάστασης (Άπαντα, τόμος 30, σελ. 131): Μπορούμε ν' απαιτούμε (...) εξίσωση δικαιωμάτων ξένων και ντόπιων εργατών (ιδιαίτερα σπουδαίο σημείο για εκείνα τα ιμπεριαλιστικά κράτη που όλο και σε μεγαλύτερο αριθμό και όλο και πιο ξετσίπωτα εκμεταλλεύονται τους ξένους εργάτες, αφήνοντάς τους χωρίς δικαιώματα).

Σαφές; Case closed.


--------------------------------------------------------
(*) Οι διαφωνίες των συνέδρων πάνω σ' αυτό το θέμα ήταν έντονες και έγιναν ακόμη εντονώτερες στην Διάσκεψη του Τσίμμερβαλντ (5-8/9/1915), όπου οι αντιτιθέμενοι στους μετανάστες αντιτέθηκαν και στην ολοκληρωτική καταδίκη τού Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Τελικά, χάρη στον Λένιν και την αριστερή πτέρυγα των συνέδρων, το ψήφισμα που εκδόθηκε από εκείνη την Διάσκεψη χαρακτήριζε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ως ιμπεριαλιστικό και καταδίκαζε την ιδέα τής "υπεράσπισης της πατρίδας" στον πόλεμο αυτό ως αστικό ψέμα.

(**) "Ντζίνγκο-σοσιαλιστές": υποτιμητικός χαρακτηρισμός των οπορτουνιστικών σοσιαλιστικών κομμάτων που, αντί για ξεκάθαρη αντιπολεμική στάση (σ.σ.: η επιστολή γράφτηκε το 1915, ενώ έχει ήδη ξεσπάσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος) προτίμησαν να ταχθούν υπέρ του αμυντικού πολέμου, θέση την οποία στήριξαν και στην πράξη (π.χ. το γερμανικό κόμμα υπεψήφισε τις πολεμικές δαπάνες, το βελγικό και το γαλλικό μπήκαν σε κυβερνήσεις εθνικής ενότητας κλπ) αλλά και στην Διάσκεψη του Τσίμμερβαλντ.