To 1958, o διάσημος καναδοπολιτειακός οικονομολόγος Τζον Κέννεθ Γκαλμπραίηθ (1908-2006) δημοσίευσε το δεύτερο μέρος τής σπουδαίας τριλογίας του περί της οικονομίας. Επρόκειτο για το all time classic βιβλίο "Η Κοινωνία της Αφθονίας" (στα ελληνικά: εκδόσεις Παπαζήση). Σ' αυτό το βιβλίο, ο Γκαλμπραίηθ πήρε τις ιδέες που είχε διατυπώσει το 1899 ο φιλόσοφος Θορνστάιν Βέμπλεν ("Η θεωρία της αργόσχολης τάξης", εκδόσεις Κάλβος) και τις πήγε ένα βήμα πιο πέρα.
Ας βάλουμε λίγο τα πράγματα στην σειρά. Ο Βέμπλεν ήταν από τους πρώτους που μίλησαν για "τεχνητές ανάγκες" και πρόβλεψε ότι η ανάπτυξη του καπιταλισμού θα στηριζόταν σε μια "βιομηχανία μη ικανοποιήσιμων αναγκών" (όπως την χαρακτήρισε), η οποία θα δημιουργούσε μια ακατάσχετη ροπή προς κατανάλωση. Η πρόβλεψη του Βέμπλεν επαληθεύτηκε απολύτως, παρ' ότι μεσολάβησαν δυο παγκόσμιοι πόλεμοι και η μεγάλη οικονομική κρίση τού 1929. Εξήντα χρόνια μετά τον Βέμπλεν, στην "Κοινωνία της Αφθονίας" ο Γκαλμπραίηθ παρομοίασε τους ανθρώπους με χάμστερ που έχουν μπλέξει στον τροχό τής καταναλωτικής μανίας και τρέχουν διαρκώς χωρίς να φτάνουν πουθενά, χωρίς να ικανοποιούνται. Ποιό είναι το παραπάνω βήμα τού Γκαλμπραίηθ; Ως φανατικός κεϋνσιανιστής, ο καναδοπολιτειακός οικονομολόγος απέδειξε ότι η αύξηση της κατανάλωσης βρίσκεται σε ευθέως ανάλογη σχέση με την μείωση των δημόσιων παροχών. Συνεπώς, κατά τον Γκαλμπραίηθ, αν θέλουμε δημόσιες κοινωνικές παροχές πρέπει να μειώσουμε τον άκρατο καταναλωτισμό μας. Άρα... ζήτω η λιτότητα!
Και τώρα, προσοχή! Η κατά Γκαλμπραίηθ λιτότητα και η λιτότητα με την οποία βομβαρδίζουν τα μυαλά μας οι σύγχρονοι πολιτικοί και αναλυτές δεν έχουν την παραμικρή σχέση μεταξύ τους. Ο μεν μιλάει για την ανάγκη αποδέσμευσής μας από τον άκρατο και άχρηστο καταναλωτισμό, οι δε αναφέρονται στην μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων (μέσω περιστολής κοινωνικών παροχών, αύξησης φορολογιών κλπ) και την μέσω αυτής μείωση του δημόσιου χρέους.. Ενώ, δηλαδή, ο Γκαλμπραίηθ απευθύνεται στον απλό καταναλωτή (έστω και ιδωμένο συνολικά ως κοινωνία), οι σύγχρονοι πολιτικοί και αναλυτές θεωρούν την λιτότητα ως μονόδρομο αποκλειστικά για τον δημόσιο τομέα.
Αν η τελευταία φράση ηχεί παράξενα στ' αφτιά σας, προσέξτε λίγο παραπάνω και θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω. Έχουμε πει ότι το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) ισούται προς το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ). Κατ' επέκταση, για να υπάρχει ισο-ζύγιο, το ΑΕΠ ισούται και προς την Ακαθάριστη Εθνική Δαπάνη (ΑΕΔ), δηλαδή προς όσα ξοδεύουν οι πάντες σ' αυτόν τον τόπο, ιδιώτες και δημόσιο μαζί. Η απλή απορία πώς γίνεται να ισούται το Εισόδημα με την Δαπάνη, απαντάται εύκολα: ό,τι αποτελεί εισόδημα για κάποιον, αποτελεί δαπάνη για κάποιον άλλο.
Πάμε τώρα ανάποδα: αν μειωθεί η δημόσια δαπάνη, μειώνεται η συνολική ΑΕΔ άρα μειώνεται το ΑΕΠ. Κι αφού μειώνεται το ΑΕΠ, μειώνονται τα έσοδα του κράτους από φορολογία. Έχουμε, δηλαδή, την περίφημη "υστέρηση εσόδων", η οποία κάθε άλλο παρά οδηγεί στον απώτερο στόχο τής μείωσης του δημόσιου χρέους. Επομένως, για να φτάσει στο ποθητό αποτέλεσμα η μείωση των δημοσίων δαπανών, πρέπει να αυξηθεί ισόποσα η ιδιωτική δαπάνη, ώστε να μη μειωθεί η συνολική ΑΕΔ, δηλαδή το ΑΕΠ. Έτσι, λοιπόν, εμφανίζεται το εξής παράδοξο: οι υποστηρικτές των πολιτικών λιτότητας που έχουν επικρατήσει σήμερα, θεωρούν την λιτότητά τους ως ευλογία για τον δημόσιο τομέα αλλά ως κατάρα για τον ιδιωτικό!
Παρένθεση. Τα παραπάνω καθιστούν σαφές ότι ο όρος "λιτότητα" χρησιμοποιείται εσφαλμένα. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, θα ήταν ορθότερη η επιλογή τού όρου "αυστηρότητα". Άλλωστε αυτή την ελληνική λέξη έχουν επιλέξει και οι ξένοι: austerity, austérité, austeridad... Υπ' αυτή την έννοια, μάλλον είχε δίκιο ο Βαρουφάκης όταν τάχθηκε κατά της "λιτότητας" (του δημοσίου) αλλά υπέρ του "λιτού βίου" (των πολιτών) κι ας τον πήραν όλοι στο ψιλό. Κλείνει η παρένθεση.
Εξ αιτίας αυτού του παραδόξου, υπάρχουν δυο αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τις επιπτώσεις της μείωσης των δημοσίων δαπανών. Η πρώτη άποψη υποστηρίζει ότι, σε συνδυασμό με διαρθρωτικές αλλαγές και μείωση μισθών στον ιδιωτικό τομέα, θα ενθαρρυνθούν οι επιχειρηματίες να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις, οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της απασχόλησης (έστω με χαμηλότερους μισθούς) και, κατ' επέκταση αύξηση της κατανάλωσης, δηλαδή της ιδιωτικής δαπάνης. Η δεύτερη άποψη επιμένει ότι η αυξανόμενη μείωση των δημοσίων δαπανών και η παράλληλη μείωση των μισθών που οδηγεί σε αύξηση της φτώχειας, επιδρούν αρνητικά στο επιχειρηματικό πνεύμα (ιδίως σε καθεστώς κρίσης) και λειτουργούν κατασταλτικά σε κάθε διάθεση για νέες επενδύσεις. Ποιά άποψη είναι σωστή; Σε επίπεδο θεωρίας και οι δυο, σε επίπεδο πράξης η δεύτερη. Το γιατί σήμερα έχει επικρατήσει η πρώτη είναι ένα άλλο, μεγάλο θέμα, για άλλη συζήτηση.
Μέσα στα πλαίσια ενός απλού ιστολογικού σημειώματος, νομίζω ότι καταστήσαμε προφανές ότι κανείς δεν θέλει πραγματική λιτότητα, ούτε καν οι διαπρύσιοι κήρυκές της εφ' όσον εύχονται να αυξήσουν την δαπάνη τους επιχειρηματίες και καταναλωτές. Ας το έχουμε αυτό υπ' όψη μας την επόμενη φορά που θα δούμε στην οθόνη μας κάποιον Άρη ή κάποιον Μπάμπη να προσπαθούν να μας πείσουν ότι "η λιτότητα (σ.σ.: όπως την εννοούν αυτοί) είναι μονόδρομος". Μονόδρομος, ναι. Αλλά προς το αδιέξοδο.
Ας βάλουμε λίγο τα πράγματα στην σειρά. Ο Βέμπλεν ήταν από τους πρώτους που μίλησαν για "τεχνητές ανάγκες" και πρόβλεψε ότι η ανάπτυξη του καπιταλισμού θα στηριζόταν σε μια "βιομηχανία μη ικανοποιήσιμων αναγκών" (όπως την χαρακτήρισε), η οποία θα δημιουργούσε μια ακατάσχετη ροπή προς κατανάλωση. Η πρόβλεψη του Βέμπλεν επαληθεύτηκε απολύτως, παρ' ότι μεσολάβησαν δυο παγκόσμιοι πόλεμοι και η μεγάλη οικονομική κρίση τού 1929. Εξήντα χρόνια μετά τον Βέμπλεν, στην "Κοινωνία της Αφθονίας" ο Γκαλμπραίηθ παρομοίασε τους ανθρώπους με χάμστερ που έχουν μπλέξει στον τροχό τής καταναλωτικής μανίας και τρέχουν διαρκώς χωρίς να φτάνουν πουθενά, χωρίς να ικανοποιούνται. Ποιό είναι το παραπάνω βήμα τού Γκαλμπραίηθ; Ως φανατικός κεϋνσιανιστής, ο καναδοπολιτειακός οικονομολόγος απέδειξε ότι η αύξηση της κατανάλωσης βρίσκεται σε ευθέως ανάλογη σχέση με την μείωση των δημόσιων παροχών. Συνεπώς, κατά τον Γκαλμπραίηθ, αν θέλουμε δημόσιες κοινωνικές παροχές πρέπει να μειώσουμε τον άκρατο καταναλωτισμό μας. Άρα... ζήτω η λιτότητα!
 |
| 1966: Ο Τζον Κέννεθ Γκαλμπραίηθ συνομιλεί με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον. |
Και τώρα, προσοχή! Η κατά Γκαλμπραίηθ λιτότητα και η λιτότητα με την οποία βομβαρδίζουν τα μυαλά μας οι σύγχρονοι πολιτικοί και αναλυτές δεν έχουν την παραμικρή σχέση μεταξύ τους. Ο μεν μιλάει για την ανάγκη αποδέσμευσής μας από τον άκρατο και άχρηστο καταναλωτισμό, οι δε αναφέρονται στην μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων (μέσω περιστολής κοινωνικών παροχών, αύξησης φορολογιών κλπ) και την μέσω αυτής μείωση του δημόσιου χρέους.. Ενώ, δηλαδή, ο Γκαλμπραίηθ απευθύνεται στον απλό καταναλωτή (έστω και ιδωμένο συνολικά ως κοινωνία), οι σύγχρονοι πολιτικοί και αναλυτές θεωρούν την λιτότητα ως μονόδρομο αποκλειστικά για τον δημόσιο τομέα.
Αν η τελευταία φράση ηχεί παράξενα στ' αφτιά σας, προσέξτε λίγο παραπάνω και θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω. Έχουμε πει ότι το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) ισούται προς το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ). Κατ' επέκταση, για να υπάρχει ισο-ζύγιο, το ΑΕΠ ισούται και προς την Ακαθάριστη Εθνική Δαπάνη (ΑΕΔ), δηλαδή προς όσα ξοδεύουν οι πάντες σ' αυτόν τον τόπο, ιδιώτες και δημόσιο μαζί. Η απλή απορία πώς γίνεται να ισούται το Εισόδημα με την Δαπάνη, απαντάται εύκολα: ό,τι αποτελεί εισόδημα για κάποιον, αποτελεί δαπάνη για κάποιον άλλο.
Πάμε τώρα ανάποδα: αν μειωθεί η δημόσια δαπάνη, μειώνεται η συνολική ΑΕΔ άρα μειώνεται το ΑΕΠ. Κι αφού μειώνεται το ΑΕΠ, μειώνονται τα έσοδα του κράτους από φορολογία. Έχουμε, δηλαδή, την περίφημη "υστέρηση εσόδων", η οποία κάθε άλλο παρά οδηγεί στον απώτερο στόχο τής μείωσης του δημόσιου χρέους. Επομένως, για να φτάσει στο ποθητό αποτέλεσμα η μείωση των δημοσίων δαπανών, πρέπει να αυξηθεί ισόποσα η ιδιωτική δαπάνη, ώστε να μη μειωθεί η συνολική ΑΕΔ, δηλαδή το ΑΕΠ. Έτσι, λοιπόν, εμφανίζεται το εξής παράδοξο: οι υποστηρικτές των πολιτικών λιτότητας που έχουν επικρατήσει σήμερα, θεωρούν την λιτότητά τους ως ευλογία για τον δημόσιο τομέα αλλά ως κατάρα για τον ιδιωτικό!
Παρένθεση. Τα παραπάνω καθιστούν σαφές ότι ο όρος "λιτότητα" χρησιμοποιείται εσφαλμένα. Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, θα ήταν ορθότερη η επιλογή τού όρου "αυστηρότητα". Άλλωστε αυτή την ελληνική λέξη έχουν επιλέξει και οι ξένοι: austerity, austérité, austeridad... Υπ' αυτή την έννοια, μάλλον είχε δίκιο ο Βαρουφάκης όταν τάχθηκε κατά της "λιτότητας" (του δημοσίου) αλλά υπέρ του "λιτού βίου" (των πολιτών) κι ας τον πήραν όλοι στο ψιλό. Κλείνει η παρένθεση.
Εξ αιτίας αυτού του παραδόξου, υπάρχουν δυο αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τις επιπτώσεις της μείωσης των δημοσίων δαπανών. Η πρώτη άποψη υποστηρίζει ότι, σε συνδυασμό με διαρθρωτικές αλλαγές και μείωση μισθών στον ιδιωτικό τομέα, θα ενθαρρυνθούν οι επιχειρηματίες να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις, οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της απασχόλησης (έστω με χαμηλότερους μισθούς) και, κατ' επέκταση αύξηση της κατανάλωσης, δηλαδή της ιδιωτικής δαπάνης. Η δεύτερη άποψη επιμένει ότι η αυξανόμενη μείωση των δημοσίων δαπανών και η παράλληλη μείωση των μισθών που οδηγεί σε αύξηση της φτώχειας, επιδρούν αρνητικά στο επιχειρηματικό πνεύμα (ιδίως σε καθεστώς κρίσης) και λειτουργούν κατασταλτικά σε κάθε διάθεση για νέες επενδύσεις. Ποιά άποψη είναι σωστή; Σε επίπεδο θεωρίας και οι δυο, σε επίπεδο πράξης η δεύτερη. Το γιατί σήμερα έχει επικρατήσει η πρώτη είναι ένα άλλο, μεγάλο θέμα, για άλλη συζήτηση.
 |
| Ο "πάπας" του νεοφιλελευθερισμού Μίλτον Φρήντμαν απολαμβάνει το "ύψος" του ανάμεσα στον Τζον Κέννεθ Γκαλμπραίηθ (δεξιά) και στο δικό του "παιδί του Σικάγου" Τζωρτζ Στίγκλερ. |
"Εξ αιτίας αυτού του παραδόξου, υπάρχουν δυο αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τις επιπτώσεις της μείωσης των δημοσίων δαπανών. Η πρώτη άποψη υποστηρίζει ότι, σε συνδυασμό με διαρθρωτικές αλλαγές και μείωση μισθών στον ιδιωτικό τομέα, θα ενθαρρυνθούν οι επιχειρηματίες να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις, οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της απασχόλησης (έστω με χαμηλότερους μισθούς) και, κατ' επέκταση αύξηση της κατανάλωσης, δηλαδή της ιδιωτικής δαπάνης. Η δεύτερη άποψη επιμένει ότι η αυξανόμενη μείωση των δημοσίων δαπανών και η παράλληλη μείωση των μισθών που οδηγεί σε αύξηση της φτώχειας, επιδρούν αρνητικά στο επιχειρηματικό πνεύμα (ιδίως σε καθεστώς κρίσης) και λειτουργούν κατασταλτικά σε κάθε διάθεση για νέες επενδύσεις. Ποιά άποψη είναι σωστή; Σε επίπεδο θεωρίας και οι δυο, σε επίπεδο πράξης η δεύτερη. Το γιατί σήμερα έχει επικρατήσει η πρώτη είναι ένα άλλο, μεγάλο θέμα, για άλλη συζήτηση."
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια το τελευταιο ερωτημα, σαμπως δεν τους συμφερει ενεκα και της κρισης, να υποχωρησει το εγχωριο κεφαλαιο υπερ του διεθνους κεφαλαιου που θα εισχωρησει στην ελλαδα και θα επενδυσει πολυ φτηνα; Δηλαδη τα μετρα αυτα αποτελουν και τροπους αποδυναμωσεις των εγχωριων εργολαβοτετοιων, έτσι ώστε μεγαλυτερα μονοπωλια να παρου στο χερι τους τα λιμανια, την εκμεταλλευση της ενεργειας και της ελλαδας ως ενεργειακου και διαμετακομιστικου εμπορικου κομβου κλπκλπ. Να μην παρεξηγηθω, δεν ειμαι υπερ του εγχωριου κεφαλαιου, απλα εννοω οτι τα μετρα αυτα οδηγουν προς την καταστροφη των πιο αδυναμων κεφαλαιοκρατων και την παιρετερω συγκεντροποιηση της παραγωγης σε διεθνη κλιμακα που θα ενσωματωσει και θα αναπτυξει τις οποιες παραγωγικες δυνατοτητες της χωρας με τις οποιες συννεπειες για την εργατικη της ταξη. Και βεβαια αυτο δεν θα γινει "αναιμακτα" μιας και τα διεθνη συμφεροντα θα συγκρουστουν και συγκρουωνται για το ποιος θα παρει τι απο το μεγαλο παζαρι που θα ακολουθησει.
Εσενα ποια ειναι ηαποψη σου;
@ Poe
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ εκτίμησή σου είναι σωστή, υπό την προϋπόθεση ότι περιορίζουμε την συζήτηση ανάμεσα π.χ. στην Ελλάδα και την Γερμανία. Αν, όμως, την γενικεύσουμε (πάντα σε θεωρητικό επίπεδο), το ότι οι ισχυροί "εργολαβοτέτοιοι" της χώρας Α' επιτίθενται στους αδύναμους της χώρας Β', δεν σημαίνει πως δεν θα δεχτούν επίθεση από κάποιους άλλους της χώρας Γ', ακόμη πιο ισχυρούς.
Κατά την άποψή μου, λοιπόν, τα απλοποιημένα θεωρητικά σχήματα που ίσχυσαν ως το τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα, είναι πλέον ανεδαφικά. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, με τον καπιταλισμό να αγγίζει πια τον κολοφώνα τής ιμπεριαλιστικότητάς του, είναι απαράδεκτα ρομαντικό να βάζουμε στην κουβέντα όρους όπως "χώρα", "κουλτούρα", "παράδοση" κλπ.
Ήδη, το κεφάλαιο φαίνεται πως έχει ασπαστεί την άποψη αυτή. Απόδειξη, οι διεθνείς οργανισμοί και συμβάσεις, τύπου Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διατλαντικού Εμπορίου (ΤΤΙΡ), με τις κρατικές κυβερνήσεις να σκύβουν το κεφάλι στην βούληση κάποιων τεχνοκρατών των Βρυξελλών (Ε.Ε.) ή κάποιων μονοπωλίων (ΤΤΙΡ).
"Η εκτίμησή σου είναι σωστή, υπό την προϋπόθεση ότι περιορίζουμε την συζήτηση ανάμεσα π.χ. στην Ελλάδα και την Γερμανία. Αν, όμως, την γενικεύσουμε (πάντα σε θεωρητικό επίπεδο), το ότι οι ισχυροί "εργολαβοτέτοιοι" της χώρας Α' επιτίθενται στους αδύναμους της χώρας Β', δεν σημαίνει πως δεν θα δεχτούν επίθεση από κάποιους άλλους της χώρας Γ', ακόμη πιο ισχυρούς. "
ΑπάντησηΔιαγραφήΜα δεν το αμφισβητω αυτο, το γραφω στο τελος του σχολιου μου αν ειδες
"Κατά την άποψή μου, λοιπόν, τα απλοποιημένα θεωρητικά σχήματα που ίσχυσαν ως το τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα, είναι πλέον ανεδαφικά. Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, με τον καπιταλισμό να αγγίζει πια τον κολοφώνα τής ιμπεριαλιστικότητάς του, είναι απαράδεκτα ρομαντικό να βάζουμε στην κουβέντα όρους όπως "χώρα", "κουλτούρα", "παράδοση" κλπ. "
Για την κουλτουρα και την παραδοση το δεχομαι, χρησιμοποιουνται πλεον μονο ως προς το πως θα πουλησουν την α η τη β πολιτικη τους επιλογη στον λαο οι κεφαλαιοκρατες, για τους ιδιους τους σοβαρους καπιταλιστες και τους συνειδητοποιημενους αστους πολιτικους αυτα ειναι εννοες ξεπερασμενες εδω και δεκαετιες. Παρολα αυτα η οργανωση των κεφαλαιων σε επιπεδο εθνους δεν θεωρω οτι εχει ξεπεραστει παντελως, δηλαδη για παραδειγμα τα γερμανικα κεφαλαια-και διορθωσε με αν κανω λαθος γιατι δεν ειμαι και ειδικος- μοιαζουν να ειναι αλληλενδετα με το γερμανικο κρατος και το γερμανικο κρατος μοιαζει συνειδητα και απροκαλυπτα να τα εξυπηρετει ως πολιτικος τους εκπροσωπος και μεσα και εξω απο την ευρωζωνη. Υπαρχει δηλαδη ενας "πατριωτισμος" του κεφαλαιου στη γερμανια, που εχει διαμορφωθει ετσι φανταζομαι για ιστορικους λογους, αλλα υπαρχει.
Σε μικροτερο η μεγαλυτερο βαθμο-η οργανωση των καπιταλιστικων συμφεροντων γυρω απο μια εθνικη οντοτητα- δεν εχει ξεπεραστει πληρως σε καμια χωρα, βεβαια με τις διεθνεις επενδυσεις και την οργανωση της παραγωγης πια σε παγκοσμιο επιπεδο τα πραγματα εχουν γινει ιδιαιτερως πολλυπλοκα-ας παρουμε πχ για παραδειγμα την αμερικη.
Φυσικα δεν βρισκομαστε ουτε στις αρχες του 20ου αιωνα, την "εποχη των αυτοκρατοριων" οπς την ελεγε ο χομπσμπαουμ, να ειναι οι πολιτικες των εθνικων κεφαλαιων ταυτοσημες με τις πολιτικες των εθνικων τους οντοτητων, αλλα επιμενω οτι δεν μπορουμε να πουμε οτι η ζωτικης σημασιας σχεση εθνικου κρατους και "εθνικου κεφαλαιου"(να μου πεις τι ειναι αυτο) ειναι εκτος κουβεντας και εκτος πραγματικοτητας.
Ξαναλεω, δεν ειναι τα πραγματα οπως απο τον δευτερο παγκοσμιο πολεμο και πισω, τα πολυεθνικα συμφεροντα με την ωριμανση την "εκπληρωση" και το σαπισμα του ιμπεριαλισμου εχουν ξεπερασει προ-πολου τους παραδοσιακους τροπους οργανωσης του κεφαλαιου και τα εθνικα συνορα δεν ταυτιζονται με κανενα τροπο με τα συνορα των οργανωμενων κεφαλαιοκρατικων συμφεροτων.
Δεν ξερω βεβαια αν με τη λεξη "χωρα" που γραφεις ποιο πανω δεν αναφερεσαι στην πολιτικη της εκφραση που ειναι το "κρατος" αλλα στην πιο αφηρημμενη της...
Και κατι ακομα...
ΑπάντησηΔιαγραφήακομα και οι ιμπεριαλιστικοι υπερκρατικοι μηχανισμοι, εχουν μεταξυ τους συγκρουωμενα συμφεροντα, για να μην αναφερουμε και τις συγκρουσεις στο εσωτερικο τους. Τωρα αν η ΕΕ ή η ισχυρη γερμανια μεσα στην ΕΕ θελει να κρατησει την ελλαδα για τον εαυτο της, να ξεπουληθουν τα παντα σε γερμανους η γαλλους η άγγλους ιμπεριαλιστες και να εμποδισει πιθανες "επιθεσεις" απο κινεζους, αμερικανους κλπ, αυτο δεν αναιρει το οτι θελουν να αφησουν/βοηθησουν να παρακμασουν οι ντοπιοι κεφαλαιοκρατες(αλλα να χτυπηθει παραλληλα και το φαινομενο της εκτεταμενης μικροιδιοκτησιας στην ελλαδα) για να μπορουν μετα να εισχωρησουν ευκολοτερα και σε τιμη ευκαιριας.