Μιχάλης Σάλλας - 1. Η αρχή

Η ιστορία, την οποία θ' αρχίσουμε να διηγούμαστε σήμερα, αρχίζει πριν ένα τέταρτο του αιώνα. Στο τιμόνι της χώρας βρίσκεται ο "αρχάγγελος της κάθαρσης", ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, γεγονός που αν τολμούσες να το προβλέψεις άλλο ένα τέταρτο του αιώνα νωρίτερα, θα σε παίρνανε για μουρλό.

Ο Μητσοτάκης εμφορείται από νεοφιλελεύθερες ιδέες, με τις οποίες ονειρεύεται ν' αλλάξει την χώρα. Έτσι, επιλέγει ως στενούς συνεργάτες του δυο μεγάλους θιασώτες τού νεοφιλελευθερισμού και θαυμαστές τού Φρήντμαν, τον Στέφανο Μάνο και τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο, στους οποίους εμπιστεύεται βασικά υπουργεία-φορείς των σχεδιαζόμενων μεταρρυθμίσεων (δημοσίων έργων αρχικά και κατόπιν οικονομίας-οικονομικών στον πρώτο, εμπορίου και βιομηχανίας-ενέργειας στον δεύτερο). Αυτή η τριανδρία (στην αρχή συμμετείχε και ο Ιωάννης Παλαιοκρασσάς) σχεδίασε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο περιλάμβανε σχεδόν τα πάντα, από τις δημόσιες συγκοινωνίες μέχρι την ΑΓΕΤ Ηρακλής. Παράλληλα δε, προώθησε την "απελευθέρωση" της αγοράς μέσω της κατάλυσης κάθε κρατικού ελέγχου, από την τιμή του ψωμιού μέχρι την εκτέλεση μεγάλων τεχνικών έργων. Το ότι σε όλους αυτούς τους τομείς τα έκανε ρόιδο, δεν θα μας απασχολήσει εδώ. Εκείνο που θα μας απασχολήσει είναι ότι ανάμεσα σε όσα έβγαλε στο σφυρί εκείνη η κυβέρνηση, ήταν και μια μικρή τράπεζα στα πρόθυρα της πτώχευσης: η Τράπεζα Πειραιώς.

11 Νοεμβρίου 2008: Μιχάλης Σάλλας και Γιώργος Παπανδρέου συσκέπτονται στην Χαριλάου Τρικούπη.

Πρώτη παρένθεση. Για την ακρίβεια, η Τράπεζα Πειραιώς πουλιόταν από την Εμπορική Τράπεζα, της οποίας ήταν θυγατρική. Της Εμπορικής Τράπεζας ήταν ιδιοκτήτης το ελληνικό δημόσιο, το οποίο την είχε πάρει από τον Στρατή Ανδρεάδη το 1975, επί ημερών Κωνσταντίνου Καραμανλή, για να την εξυγιάνει (με λεφτά τού ελληνικού λαού, φυσικά). Επί ημερών Μητσοτάκη, η Εμπορική Τράπεζα "ξεφορτώθηκε" επτά θυγατρικές της. Η τελευταία θυγατρική της, η Ιονική Τράπεζα, πουλήθηκε το 1999 στην Alpha Bank. Το 2006, η Εμπορική αγοράστηκε από την γαλλική Credit Agricole, απ' όπου την πήρε και την απορρόφησε το 2013 η Alpha Bank. Ωραίο παράδειγμα για το πώς κάποιοι πλουτίζουν απ' αυτά που φτιάχνει (ή εξυγιαίνει) ο λαός με τους φόρους του. Κλείνει η παρένθεση.

Λένε πως η ιστορία της ανθρωπότητας γράφεται από την τύχη. Και μάλλον είναι αλήθεια το ότι πολλά μεγάλα ιστορικά γεγονότα οφείλονται σε τυχαίες συμπτώσεις. Πάντως, την εποχή που η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσιζε να πουλήσει την Τράπεζα Πειραιώς, η τύχη τό 'φερε να μένουν στην ίδια πολυκατοικία και, ως εκ τούτου, να έχουν γνωριστεί και να έχουν αναπτύξει φιλική σχέση, ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Επενδυτών Χρηματιστηρίου Αθηνών (ΠαΣΕΧΑ) Γιώργος Αλβανός και ένας σαραντάχρονος καθηγητής οικονομετρίας τού Παντείου Πανεπιστημίου, ο οποίος άκουγε στο όνομα Μιχάλης Σάλλας.

Ο Σάλλας δεν ήταν ένας απλός καθηγητής. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε διαβλέψει νωρίς το δαιμόνιο μυαλό αυτού του λιγομίλητου ηρακλειώτη, ο οποίος στα 24 χρόνια του ήταν ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη τού ΠαΣοΚ που συνυπέγραψαν την Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν ο ορισμός του ως καθηγητού στο Πάντειο οφείλεται στην στενή σχέση του με τον Ανδρέα, όμως το σίγουρο είναι ότι κατά την πρώτη οκταετία του ΠαΣοΚ ο Μιχάλης Σάλλας διετέλεσε γενικός γραμματέας τού υπουργείου εμπορίου και διοικητής τής Ελληνικής Τράπεζας Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ). Σημειώστε κάπου αυτό το περί ΕΤΒΑ πριν συνεχίσουμε.

Δεύτερη παρένθεση. Στο βιογραφικό του, ο Μιχάλης Σάλλας υποστηρίζει ότι  "από το 1984 έως το 1991... διετέλεσε πρόεδρος της επιτροπής κεφαλαιαγοράς". Δεδομένου ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ιδρύθηκε με τον Ν.1969/1991 και πρώτος πρόεδρός της ήταν ο καθηγητής Αυγουστίνος Βιντζηλαίος, προφανώς ο Σάλλας εννοεί ότι διετέλεσε πρόεδρος στο όργανο που προϋπήρχε της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Κλείνει η παρένθεση.

Εκείνη την εποχή, ο Αλβανός συνέλαβε μια εντυπωσιακή ιδέα: αφού οι διάφοροι μικρομεσαίοι επαγγελματίες, προκειμένου να εξυπηρετηθούν καλύτερα, μπορούν να φτιάξουν μια συνεταιριστική τράπεζα, γιατί να μη μπορούν να κάνουν το ίδιο και οι μεγάλοι επιχειρηματίες; Την ιδέα αυτή την εκμυστηρεύτηκε στον Μιχάλη Σάλλα για να δουλέψουν μαζί τις λεπτομέρειές της. Ο Σάλλας την βρήκε εξαιρετική. Κι όταν βγήκε για πούλημα η Πειραιώς, δεν υπήρχε λόγος να στηθεί τράπεζα από την αρχή. Το όχημα ήταν έτοιμο και σε καλή τιμή. Τώρα έπρεπε να βρεθούν και οι επιβάτες.

10 Ιουλίου 2008:  Ο Μιχάλης Σάλλας (κέντρο) παραδίδει στο Πυροσβεστικό σώμα 30 καινούργια οχήματα,
ως δωρεά της Τράπεζας Πειραιώς, παρουσία του τότε υπουργού εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλου.

Αυτό ήταν εύκολο. Χάρη στην πειθώ τού Σάλλα, τα "μεγάλα κεφάλια" άρχισαν να επιβιβάζονται το ένα μετά το άλλο: ο Ηλιάδης της Σέλμαν, ο Βασιλάκης της Autohellas και κατόπιν της Aegean, ο Φουρλής των ΙΚΕΑ και της Intersport, ο Παπαγεωργίου της Σάνυο, ο Μπήτρος της ομώνυμης βιομηχανίας, ο Δασκαλόπουλος της Δέλτα, ο Δασκαλαντωνάκης με τα ξενοδοχεία Grecotel, ο Ηλιάδης της Ηλτέξ... (αργότερα, στην ομάδα προστέθηκαν ο Αγγελόπουλος της Χαλυβουργικής και ο Βαρδινογιάννης μέσω της Xios Bank). Ο Σάλλας έφτιαξε την "Ιδιωτική Επενδυτική", τους έβαλε όλους μέσα και τον Δεκέμβριο του 1991 παρουσιάστηκε στον Μητσοτάκη ως αγοραστής τής Πειραιώς. Κι επειδή μπορεί ο Σάλλας να ήταν πασόκος αλλά το κεφάλαιο δεν καταλαβαίνει από κόμματα, η δουλειά έκλεισε. Στα 3 δισ. δραχμές, σκάρτα 9 εκατομμύρια ευρώ. Δώρο.

Τρίτη παρένθεση. Αντίπαλος του Σάλλα στην εξαγορά της Πειραιώς ήταν ένας πανίσχυρος όμιλος εφοπλιστών με επί κεφαλής τον Σταύρο Νταϊφά. Ο Σάλλας κατάπιε τον Νταϊφά με μια μπουκιά. Κλείνει η παρένθεση.

Από την επόμενη μέρα, η πτωχευμένη τράπεζα άρχισε να βελτιώνεται θεαματικά, κάτι που είναι απολύτως φυσιολογικό αφού όλοι όσοι συμμετείχαν στον "όμιλο επενδυτών" που την αγόρασε, μετέφεραν όλες τις δουλειές τους στο νέο τους απόκτημα. Μέσα σε λιγώτερο από έναν χρόνο, η Τράπεζα Πειραιώς θα γινόταν η τέταρτη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας.