Τα ψέμματα μιας διάσωσης (2)

Στον επίσημο ιστοτόπο τής Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει αναρτημένο ένα πολύ ενδιαφέρον φύλλο υπολογισμού (ένα excelάκι, όπως το λέμε στην καθομιλουμένη), το οποίο απεικονίζει με αναλυτικό τρόπο την βοήθεια που πρόσφεραν οι 27 χώρες τής Ένωσης στις τράπεζές τους κατά την περίοδο 1/1/2008 - 30/9/2012. Ιδού μερικοί από τους ανατριχιαστικούς αριθμούς (τα ποσά σε δισ. ευρώ, τα ποσοστά αντιστοιχούν στο ΑΕΠ 2011 κάθε χώρας):

Ηνωμένο Βασίλειο: 873,35 (50%) - Γερμανία: 646,05 (25,1%) - Δανία: 612,63 (256,1%!) - Ισπανία: 575,25 (53,6%) - Ιρλανδία (η χώρα που προβάλλεται ως υπόδειγμα συμμόρφωσης προς τους όρους των μνημονίων): 571,34 (365,2%!!) - Βέλγιο: 358,62 (97,4%) κλπ. Η Ελλάδα "περιορίστηκε" σε 128,75 δισ., ποσό ίσο προς το 59,9% του ΑΕΠ 2011. Συνολικά δε, η Ε.Ε. των 27 διέθεσε για την στήριξη των τραπεζών της πάνω από πέντε τρισεκατομμύρια ευρώ (για την ακρίβεια: 5,086 τρισ.), ποσό που αντιστοιχεί στο 40,3% του ΑΕΠ της για το 2011!

Ίσως στ' αφτιά ενός αμύητου να ακούγεται δυσνόητο αλλά τα παραπάνω νούμερα εξηγούν τους λόγους για τους οποίους οι ισχυροί τής Ευρώπης επιβάλλουν -ή, τουλάχιστον, πιέζουν απαιτώντας- μέτρα "διάσωσης" στους ασθενέστερους. Όπως δηλώνει κατηγορηματικά η Στέφανι Κρετζ (στέλεχος της ελβετικής τράπεζας Λομπάρντ Οντιέ, υπεύθυνη επενδυτικής στρατηγικής σε θέματα ιδιωτικής τραπεζικής): "Η Γερμανία, δανείζοντας χρήματα στις χώρες της περιφέρειας, προσπαθεί να αποτρέψει τις δικές της τράπεζες, οι οποίες είναι εύθραυστες και έχουν υψηλή μόχλευση, από το να δεχτούν μοιραίο χτύπημα, ενορχηστρώνοντας αποτελεσματικά μια ανακεφαλαιοποίηση του δικού της τραπεζικού συστήματος από την πίσω πόρτα" (Gareth Gore και Sudip Roy, "German banks win big from Spain bailout", International Financing Review / Reuters, 28/6/2012).

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο οικονομικός σύμβουλος της γερμανικής κυβέρνησης Πέτερ Μπόφινγκερ παραπονιέται για την στάση πολλών συμπατριωτών του, οι οποίοι αντιτίθενται στις επιχειρήσεις διάσωσης των περιφερειακών ευρωπαϊκών χωρών: "Το να πούμε ότι είμαστε εναντίον της διάσωσης επειδή εκατομμύρια γερμανοί είναι, αποτελεί την χειρότερη δυνατή επιλογή. Θα ήταν καλύτερα να εξηγήσουμε στους πολίτες γιατί η βοήθεια δισεκατομμυρίων είναι αναπόφευκτη. Δεν αφορά κατά κύριο λόγο τις προβληματικές χώρες αλλά τις δικές μας τράπεζες που έχουν εκτεθεί σε μεγάλο βαθμό με τα δάνεια που έχουν χορηγήσει σ' αυτές" (Stefan Schultz και Philipp Wittrock, "Bedrohte Wirtschaftsunion: Aufmarsch der Ego-Europäer", Spiegel Online, 12/5/2011).

(Διάγραμμα: Reuters - Προσαρμογή στα ελληνικά: Cogito ergo sum)

Παρ' ότι, λοιπόν, αυτοί που ξέρουν τα πώς και τα γιατί, μιλούν μ' αυτόν τον τρόπο έξω από τα δόντια, πολιτικοί και δημοσιογράφοι επιμένουν να αναμασούν χιλιοειπωμένα παραμύθια, υιοθετώντας την άποψη Γιουνκέρ περί της ανάγκης να λέγονται ψέμματα όταν δυσκολεύουν τα πράγματα. Τα πέντε και πλέον τρισεκατομμύρια που, όπως είπαμε πιο πάνω, διοχετεύτηκαν στο τραπεζικό σύστημα, δεν αποδεικνύουν απλώς μια προσπάθεια να κουκουλωθούν ιστορίες τραπεζικής ντροπής (π.χ. Dexia στο Βέλγιο, Landesbanken στην Γερμανία κλπ) αλλά και να αποτραπεί ο κίνδυνος κατάρρευσης του καπιταλιστικού οικοδομήματος λόγω της υπερβολικής τραπεζικής έκθεσης σε τοξικά ομόλογα. Όπως εξηγεί ο Γιόζεφ Άκερμαν (πρώην διοικητής της Ντώυτσε Μπανκ και νυν πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας Κύπρου): "Είναι κοινό μυστικό ότι πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες δεν θα επιβίωναν αν αναγκάζονταν να αποτιμήσουν τα κρατικά ομόλογα που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους σε τρέχουσες τιμές αγοράς" (ρεπορτάζ της Courtney Comstock στο Business Insider, 5/9/2011).

Το ψέμα κατέρρευσε. Καμμιά αλληλεγγύη δεν ενέπνευσε τους μεγάλους να σώσουν την χώρα μας. Σιγά που θα νοιάζονταν για κάποιους ψωροέλληνες, για κάποιους παλιοπορτογάλους ή για κάποιους κωλοϊρλανδούς. Τις τράπεζές τους ήθελαν να διασώσουν. Από την στιγμή που η έξοδος από την κρίση απαιτεί καταστροφή κεφαλαίων, είναι λογικό να φροντίζει ο καθένας να σώσει τα δικά του κεφάλαια και να καταστρέψει τα ξένα. Κι αφού κάποιοι έπρεπε να πληρώσουν την ζημιά, αυτοί δεν θα μπορούσε να είναι οι ισχυροί.

Πώς δούλεψε, όμως, το μεγάλο κόλπο; Αν η Ελλάδα, για παράδειγμα, αποφάσιζε κάποια στιγμή να μη πληρώσει ένα ομόλογο, η τράπεζα που θα το είχε δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτε. Παράλληλα, είναι απόλυτα βέβαιο ότι θα ξεκινούσε ένα ντόμινο εξελίξεων, το οποίο θα αποκάλυπτε ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός: αν το ελληνικό ομόλογο γινόταν και επίσημα παλιόχαρτο, θα παράσερνε και άλλα ομόλογα (π.χ. το πορτογαλικό ή το ισπανικό) και το σύστημα θα κατέρρεε.

Έτσι άρχισε η φάμπρικα της "διάσωσης": η τρόικα (ΔΝΤ, Ε.Ε. και ΕΚΤ) φροντίζουν να δανείζουν στην Ελλάδα τα χρήματα που απαιτούνται για την κάλυψη των υποχρεώσεών της. Μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής, η Ελλάδα έχει ξοφλήσει τα ομόλογα που είχαν οι διάφορες τράπεζες αλλά τώρα πια χρωστάει τα ίδια και περισσότερα στην τρόικα. Μόνο που τώρα δεν μπορεί να πει "δεν πληρώνω", αφού αφ' ενός μεν δεν έχει να κάνει με κάποιον ιδιώτη αλλά με κολοσσούς και με κράτη αφ' ετέρου δε η τρόικα έχει φροντίσει (μέσω των μνημονίων) να εξασφαλίσει ότι θα πάρει πίσω τα δανεικά.  Να, λοιπόν, γιατί είπα πρωτύτερα ότι οι αριθμοί, τους οποίους παρέθεσα στην αρχή, πιστοποιούν το ελατήριο του μηχανισμού "διάσωσής" μας.

Το εκδρομικό λεωφορείο της ευρωπαϊκής "Διάσωση Tours" ταξιδεύει: "Αν είναι Δευτέρα,
αυτή πρέπει να είναι η Ιρλανδία... Εννοώ η Ελλάδα... Όχι, περίμενε... Η Ισπανία... Α, η Πορτογαλία"

Αρκετά είπαμε σήμερα. Όσο κι αν όλα αυτά έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, δεν παύουν να είναι κουραστικά. Αύριο θα ολοκληρώσουμε με μερικά ακόμη ενδιαφέροντα πραγματάκια. Κι αν έχουμε χρόνο και διάθεση, θα σας εξηγήσω γιατί όλη αυτή η παραφιλολογία των ημερών περί στάσης πληρωμών, διπλού νομίσματος, εξόδου από το ευρώ αλλά με παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση κλπ με αφήνει αδιάφορο.