Deloitte: επενδύστε στην... φοροαποφυγή!

Καθώς περιπλανιόμουν στο διαδίκτυο, έπεσε το μάτι μου σε μια περίεργη δημοσίευση της ActionAid, με τίτλο "Η Deloitte συμβούλευσε μεγάλες επιχειρήσεις για το πώς να αποφύγουν την φορολόγηση σε κάποιες από τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής". Επειδή ξέρω τι σημαίνει Deloitte, στάθηκα, διάβασα και άρχισα να ψάχνω.

Το πρώτο που βρήκα είναι μια παρουσίαση της εταιρείας, με τίτλο "Επενδύοντας στην Αφρική μέσω Μαυρικίου", από τον Ιούνιο του 2013. Σ' αυτή την παρουσίαση, οι σύμβουλοι της Deloitte όχι μόνο εξηγούν με πολύ απλά λόγια και διαγράμματα το φορολογικό σύστημα του Μαυρικίου αλλά αναλύουν και τον τρόπο με τον οποίο μια εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήσει τον Μαυρίκιο για να κάνει επενδύσεις στην γειτονική Μοζαμβίκη. Η Deloitte έκανε την συγκεκριμένη παρουσίαση σε μια διάσκεψη για τις διεθνείς επιχειρήσεις, η οποία πραγματοποιήθηκε δυο βδομάδες πριν την σύνοδο των G8 εκείνης της χρονιάς στο Λοχ Ερν. Το οξύμωρο είναι ότι εκείνη η σύνοδος των G8 είχε ως θέμα την δέσμευση των πλούσιων χωρών να βοηθήσουν τις φτωχές, βελτιώνοντας τα φορολογικά τους συστήματα! Εννοείται ότι η παρουσίαση της Deloitte προκάλεσε αμηχανία στους συνέδρους, σε σημείο που ο Ντέηβιντ Κάμερον αναγκάστηκε να δηλώσει ότι "η επιθετική φοροαποφυγή είναι λανθασμένη ηθικά".

Η δημοσίευση της ActionAid προβλήθηκε και από τον βρεττανικό Observer, σηκώνοντας θύελλα διαμαρτυριών, οι οποίες ανάγκασαν την Deloitte να απαντήσει. Μόνο που η απάντησή της θύμισε την βουλγαράκειο αποστροφή "ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό":

 Είναι λάθος να περιγράφουμε την σύμβαση αποφυγής διπλής φορολογίας, όπως η συνθήκη μεταξύ του Μαυρίκιου και της Μοζαμβίκης, ως φοροαποφυγή. Τέτοιες συμβάσεις είναι αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης μεταξύ των κυβερνήσεων των χωρών που συμμετέχουν. Υπάρχουν για αποφυγή διπλής φορολογίας ώστε να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να επιτυγχάνουν μια ισορροπία μεταξύ της ανάγκης να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών επενδύσεων, της αύξησης των φορολογικών εσόδων και της συνεργασίας με άλλες χώρες που έχουν τις ίδιες θεμιτές ανησυχίες για την αύξηση των εσόδων και την προώθηση της επιχειρηματικότητας.Η απουσία αυτών των συμβάσεων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση των επενδύσεων καθώς και μείωση των επιχειρηματικών κερδών που υπόκεινται σε κανονικό φόρο στις ενδιαφερόμενες χώρες. Οποιαδήποτε συζήτηση περί φορολογικών συμβάσεων πρέπει να γίνεται γύρω από τις τεχνικές και διοικητικές πτυχές των συμβάσεων και όχι υπέρ οποιασδήποτε συγκεκριμένης χώρας εις βάρος κάποιας άλλης.

Το θέμα μου φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρον και συνέχισα το ψάξιμο. Φαίνεται, όμως, ότι το ίδιο θέμα φάνηκε εξ ίσου ενδιαφέρον και στoυς πολυπράγμονες συμβούλους, οι οποίοι δεν πολυασχολήθηκαν με όσα είπε ο Κάμερον περί ηθικής. Έτσι, στα τέλη του 2013, η Deloitte έξέδωσε έναν ογκώδη οδηγό 395 σελίδων με τίτλο "Οδηγός Φορολογικών Πληροφοριών" και υπότιτλο "Οικονομίες-κλειδιά στην Αφρική". Ο εν λόγω οδηγός αποτελεί έναν λίαν κατατοπιστικό μπούσουλα για όποιον κεφαλαιούχο ενδιαφέρεται να επενδύσει σε οποιαδήποτε χώρα τής Αφρικής, καταβάλλοντας όσο το δυνατόν λιγώτερους -ή και καθόλου- φόρους. Εννοείται ότι οι προτεινόμενες στρατηγικές είναι καθ' όλα νόμιμες.

Τα γραφεία της Deloitte σε Ντάλλας, Σίδνεϋ, Βανκούβερ και Ντύσσελντορφ

Είπα στον πρόλογο ότι ξέρω ποια είναι η Deloitte. Αν ο αναγνώστης δεν την ξέρει, ας πάμε να την δούμε μαζί και να γελάσουμε και λίγο παρέα.

Η Deloitte, λοιπόν, είναι η μεγαλύτερη εταιρεία επαγγελματικών υπηρεσιών του κόσμου, με έσοδα που το 2013 έφτασαν τα 32,4 και το 2014 τα 34.2 δισ. δολλάρια. Δραστηριοποιείται σε πάνω από 150 χώρες και απασχολεί συνολικά περισσότερους από 210.000 εργαζόμενους. Κολοσσός. Καλά ως εδώ; Πάμε παρακάτω.

Φαίνεται πως η "ειδικότητα" που έχει η Deloitte στις χώρες του τρίτου κόσμου, ενέπνευσε την σοσιαλιστική κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου, η οποία της ανέθεσε να υλοποιήσει μια "Οριζόντια Μελέτη Σκοπιμότητας συγχωνεύσεων/καταργήσεων φορέων του Δημοσίου". Η μελέτη αφορούσε καμμιά εκατοστή δημόσιους φορείς, κόστισε 120.000 ευρώ και επιδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ. Το όλο θέμα χειρίστηκε ο τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος.

Όταν τον Μάρτιο του 2012 η Deloitte υπέβαλε την μελέτη της ολοκληρωμένη, πολλοί ήταν αυτοί που έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Μεταξύ μερικών απλών υποδείξεων (π.χ. την συγχώνευση των διοικήσεων του ΟΑΚΑ και του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας), η Deloitte έκανε αρκετές προτάσεις που μπορούν να χαρακτηριστούν ως επικίνδυνες. Όπως π.χ. την κατάργηση του ιδιαίτερα σημαντικού Ελληνικού Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών (ΕΚΕΜ), την σπουδαιότητα του οποίου αναγνωρίζει μεν η μελέτη αλλά προτείνει την υποκατάστασή του από ΜΚΟ, ανεξάρτητα think-tank κλπ. Με δεδομένο ότι το ΕΚΕΜ αποτελούσε βασικό συμβουλευτικό βραχίονα του υπουργείου εξωτερικών, η υποκατάστασή του από κάποιους εξωθεσμικούς φορείς δεν μπορεί παρά να είναι επικίνδυνη.

Επικίνδυνη αλλά και ύποπτη είναι και η πρόταση για κατάργηση του φορέα Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων & Αναπλάσεις (ΕΑΧΑ), έργο του οποίου είναι η ενοποίηση όλων των αρχαιολογικών χώρων της χώρας. Προφανώς, η ενοποίηση την οποία υλοποιούσε η ΕΑΧΑ, δυσκολεύει οποιαδήποτε σκέψη για παραχώρηση συγκεκριμένων αρχαιολογικών χώρων σε ιδιώτες προς εκμετάλλευση.

Παρένθεση. Αξίζει τον κόπο να ρίξει κανείς μια ματιά σ' αυτή την μελέτη. Έτσι θα διαπιστώσει ότι, κατά κανόνα, η Deloitte προτείνει την κατάργηση όσων φορέων έχουν αντικείμενο που μπορεί να αναληφθεί από ιδιωτική πρωτοβουλία και την συγχώνευση όσων φορέων δεν έχουν αντικείμενο που να ενδιαφέρει ιδιώτη επενδυτή. Φυσικά, υπάρχουν και κάποιες λογικές προτάσεις (π.χ. κατάργηση του Ινστιτούτου Κρητικού Δικαίου[!] ή συγχώνευση του Οργανισμου Εξωτερικού Εμπορίου με τον Οργανισμό Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων) , για τις οποίες όμως κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα πλήρωνε για να του τις κάνουν. Κλείνει η παρένθεση.

Και τώρα, πάμε να γελάσουμε λίγο, όπως σας υποσχέθηκα. Μεταξύ άλλων, η Deloitte προτείνει την συγχώνευση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και, αντίστοιχα, την συγχώνευση του Εθνικού Θεάτρου της Αθήνας με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος της Θεσσαλονίκης. Η ιδέα είναι ότι με την συγχώνευση θα επιτευχθεί "μείωση της ανάγκης και του κόστους ελέγχου και συντονισμού των εποπτευόμενων φορέων". Μόνο που οι ευφυείς σύμβουλοι δεν υπολόγισαν ότι αυτή η συγχώνευση θα απαιτούσε την διαρκή μεταφορά από την Αθήνα στην Θεσσαλονίκη και πάλι πίσω σκηνικών, προβολέων και λοιπών εγκαταστάσεων ενώ και το προσωπικό θα έπρεπε να μετακινείται διαρκώς, με αποτέλεσμα όχι απλώς να μην επιτυγχάνεται οικονομία αλλά να αυξάνεται το τελικό κόστος λειτουργίας των φορέων.

Αν δεν γελάσατε επαρκώς με αυτό, σας έχω το καλύτερο για το τέλος. Η Deloitte έχει αναλάβει σύμβουλος (και) της κυπριακής κυβέρνησης. Σε μια χώρα, λοιπόν, που πριν δυο χρόνια είχε το θλιβερό προνόμιο να κουρευτούν οι καταθέσεις των πολιτών της, η Deloitte πρότεινε -και η κυπριακή κυβέρνηση αποδέχτηκε- ως δρόμο προς την ανάπτυξη, την κατασκευή ενός... casino resort. Δηλαδή, για να προοδεύσουν οι κύπριοι, πρέπει να φτιάξουν ένα θέρετρο όπου θα πηγαίνουν να ξεσκάνε οι εθισμένοι στον τζόγο. Πρωτοποριακή ανάπτυξη! Φυσικά, η Deloitte ανέλαβε ρόλο κυβερνητικού συμβούλου για την κατασκευή αυτού του θερέτρου.