Βαρδινογιάννηδες - 14. Τα πρόστιμα της Μότορ Όιλ

Επειδή, ως αναγνώστες, έχετε την ατυχία ο συντάκτης αυτού του ιστολογίου να είναι οικονομολόγος (τρομάρα του!), θα μου επιτρέψετε να αρχίσω το σημερινό σημείωμα με έναν μάλλον κουραστικό αλλά άκρως απαραίτητο πρόλογο.

Το 1994, ψηφίστηκε στην βουλή ο περίφημος νόμος 2238/1994, γνωστότερος σε φοροτεχνικούς και λογιστές ως Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ). Ο ΚΦΕ, λοιπόν, είχε μια πολύ ενδιαφέρουσα διάταξη, σύμφωνα με την οποία "οι δαπάνες της περίπτωσης αυτής δεν αναγνωρίζονται όταν καταβάλλονται ή οφείλονται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα με κατοικία, έδρα ή εγκατάσταση σε μη συνεργάσιμα κράτη ή σε κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, των οποίων η δραστηριότητα στην συγκεκριμένη συναλλαγή εξαντλήθηκε στην τιμολόγησή της και η παράδοση των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών διενεργήθηκε από τρίτο πρόσωπο" (ν.2238/1994, άρθρο 31, παράγραφος 1, περίπτωση γ, εδάφιο τελευταίο).

Κινέζικα; Ας τα μεταφράσουμε. Ας πούμε ότι έχω εργοστάσιο συσκευασίας χουρμάδων. Παραγγέλνω χουρμάδες από μια εταιρεία που εδρεύει στην Νήσο Τζέρσεϋ (παραδείγματος χάριν, λέμε!). Επειδή η Νήσος Τζέρσεϋ δεν βγάζει χουρμάδες, η εταιρεία μεταβιβάζει την παραγγελία μου στην Τυνησία. Ο τυνήσιος πωλητής φορτώνει το εμπόρευμα για Ελλάδα αλλά το τιμολόγιο μου το κόβει η εταιρεία στην Νήσο Τζέρσεϋ. Πρόκειται για κλασσικό παράδειγμα τριγωνικής συναλλαγής.

Ενετελώς συμπτωματικά, βέβαια, η εταιρεία στην Νήσο Τζέρσεϋ είναι κι αυτή δική μου (κλασσικό παράδειγμα εξωχώριας [οφσόρ] εταιρείας) και το τιμολόγιο που μου κόβει είναι τόσο φουσκωμένο ώστε το εργοστάσιό μου στην Ελλάδα να δείξει στα βιβλία του ζημιές ή, έστω, μερικές πενταροδεκάρες ως κέρδη. Έτσι πετυχαίνω δυο πράγματα. Πρώτον, βγάζω νόμιμα τα κέρδη μου σε έναν φορολογικό παράδεισο, γλιτώνοντας την φορολογία στην Ελλάδα. Δεύτερον, έχω σοβαρές ελπίδες να πετύχω στην Ελλάδα κάποιες κρατικές επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις ή φοροαπαλλαγές, ώστε να μη κλείσω το ζημιάρικο εργοστάσιο και πετάξω τους εργάτες στην ανεργία.

Ε, λοιπόν, αυτές τις τριγωνικές συναλλαγές, όπου η μια κορυφή τού τριγώνου είναι οφσόρ σε "κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς" είχε βάλει στο μάτι ο νομοθέτης, ορίζοντας ότι δαπάνες που πληρώνονται σε τέτοιες εταιρείες δεν αναγνωρίζονται στην Ελλάδα, άρα δεν μειώνουν τα φορολογητέα κέρδη. Υποθέτω ότι έγινα αρκούντως σαφής, οπότε ας τελειώνουμε μ' αυτόν τον κουραστικό πρόλογο κι ας πάμε παρακάτω.

Φωτογραφία από την εποχή που Γιώργος Παπανδρέου και Βαρδής Βαρδινογιάννης ανακαλύπτουν ότι
ο Γιάννης Β. Βαρδινογιάννης (Τζίγγερ) ήταν συμμαθητής τού υπουργού οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου.

Το 2013, οι αρμόδιες φορολογικές αρχές πραγματοποίησαν έλεγχο στην Μότορ Όιλ, για τις χρήσεις 2010 και 2011. Με βάση την διάταξη που αναλύσαμε παραπάνω, άρχισαν να κόβουν, να κόβουν, να κόβουν... πιάστηκε το χέρι τους να κόβουν δαπάνες από τριγωνικές συναλλαγές με εξωχώριες εταιρείες φορολογικών παραδείσων. Ώσπου στο τέλος αυτού του κόψε-κόψε, έρραψαν και το κοστούμι: διαφορές φορολογητέων κερδών συν προσαυξήσεις και πρόστιμα, το όλον οχτακόσια. Εκατομμύρια. Ευρώ. Με προσφορά συμβιβασμό στο 60% του ποσού, όπερ σημαίνει τετρακόσια ογδόντα εκατομμύρια ευρώ παγκουέ.

Ο Βαρδής έβγαλε αφρούς. Ποιος είδε τον θεό και δεν τον φοβήθηκε. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια που η εφορία τολμούσε να του βάλει πρόστιμο. Είχε προηγηθεί άλλη μια διακοσάρα (εκατομμύρια ευρώ, πάντοτε) επειδή το 2010 είχε αγοράσει κάμποσους τόννους πετρελαίου από κυπριακή εταιρεία, δίχως να αποδώσει "τους αναλογούντες φόρους στο ελληνικό δημόσιο". Δυο φορές έλεγχος και δυο φορές πρόστιμα στον Βαρδή; Μα τι ήθελαν, επί τέλους; Να βάλει λουκέτο;

Φυσικά, εκείνοι που δέχτηκαν το πρώτο κύμα της βαρδινογιάννειας οργής ήταν ο ίδιος ο Σαμαράς και ο Γιάννης Στουρνάρας, τότε υπουργός οικονομικών. Η απειλή του Βαρδή ήταν σαφής: ή παίρνετε πίσω τα πρόστιμα ή μέχρι τον Σεπτέμβρη σας ρίχνω. Φυσικά, κανείς δεν ξέρει αν αυτή η φράση ξεστομίστηκε ακριβώς ή περίπου έτσι αλλά οι εξελίξεις δείχνουν ότι αυτό ήταν το νόημά της.

Από την άλλη κιόλας μέρα, ο Βαρδινογιάννης άρχισε να κάνει σαφές ότι αυτό που είπε, το εννοούσε. Ο τύπος γέμισε με δημοσιεύματα, τα οποία είχαν ως κοινό θέμα τους ότι "το Σταρ αλλάζει". Κάποια απ' αυτά τα δημοσιεύματα, μάλιστα, σημείωναν ότι ο Βαρδινογιάννης θα κάνει το Σταρ αντιμνημονιακό κανάλι, μπαίνοντας απέναντι στα άλλα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια που ήσαν μνημονιακά (Μέγκα, Σκάι, Αντέννα). Το ανάλαφρο δελτίο ειδήσεων του καναλιού (ο θεός να το κάνει δελτίο ειδήσεων, δηλαδή), αναβαθμίστηκε με την πρόσληψη "έγκριτων" και "σοβαρών" δημοσιογράφων, όπως η Μάρα Ζαχαρέα, ο Νίκος Χατζηνικολάου κλπ. Φυσικά, όλες αυτές οι κινήσεις είχαν κάλυψη από όλα τα μέσα ενημέρωσης (πλην, βεβαίως, των τριών καναλιών που αναφέραμε) αλλά και από το διαδίκτυο. Τίτλοι όπως "Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης κάνει “δώρο” στον Τσίπρα το Star, που θα διευθύνει ο Χατζηνικολάου" και "Star Channel: Καληνύχτα Lifestyle, καλημέρα αντιμνημόνιο" είναι ενδεικτικοί. Κι όλα αυτά συνοδεύτηκαν από την παραίτηση Βαρδινογιάννη από το διοικητικό συμβούλιο του Μέγκα, κάτι που ερμηνεύτηκε ως απόδειξη της διάθεσης των Βαρδινογιάννηδων να πάνε κόντρα στην φιλοκυβερνητική στάση τού "μεγάλου καναλιού".

Φαίνεται ότι ο Σαμαράς και η κουστωδία του ανησύχησαν. Με την κατακόρυφη πτώση που κατέγραφε στις δημοσκοπήσεις, το μόνο που δεν ήθελε με τίποτε η κυβέρνηση ήταν ένα τηλεοπτικό κανάλι που θα αβαντάριζε την αντιπολίτευση. Κάτι έπρεπε να γίνει και, μάλιστα, πολύ γρήγορα....

27/5/2011: "Πατριωτικό" προσκλητήριο Βαρδή από το δελτίο ειδήσεων του Μέγκα.

Στο μεταξύ, η Μότορ Όιλ προλαβαίνει την τελευταία στιγμή να κάνει προσφυγή στην Επιτροπή Διοικητικής Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών (ΕΔΕΦΔ). Η επιτροπή αυτή είχε συσταθεί στις 31/5/2012 και εξέταζε τις φορολογικές διαφορές που ήσαν μεγαλύτερες από 50.000 ευρώ. Μάλιστα δε, αυτή η επιτροπή ήταν η μόνη αρμόδια για διαφορές που ξεπερνούσαν τις 300.000 ευρώ.

Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι η ΕΔΕΦΔ ήταν φτιαγμένη στα μέτρα των μεγάλων. Αν εγώ αμφισβητήσω μια χρέωση της εφορίας 500 ευρώ και κάνω προσφυγή, πρέπει να πληρώσω μπροστά τα μισά για να συζητηθεί και, αν δικαιωθώ, θα τα πάρω πίσω. Οι προσφυγές στην ΕΔΕΦΔ συζητιούνταν δίχως να απαιτείται μπροστάντζα. Επίσης, για όσο καιρό εκκρεμούσε μια προσφυγή στην ΕΔΕΦΔ, οι αρχές δεν είχαν δικαίωμα να κάνουν καινούργιο έλεγχο.

Με αυτά τα δεδομένα, η ΕΔΕΦΔ αναδείχτηκε σε μεγάλη "πλάτη" των ισχυρών και οι διαγραφές φόρων στις οποίες προέβαινε ήσαν τόσο εξώφθαλμα προκλητικές ώστε η κυβέρνηση αναγκάστηκε να την καταργήσει από 31/7/2013 (δηλαδή, μόλις 14 μήνες από την σύστασή της!), επιτρέποντάς της ωστόσο να ασχοληθεί μέχρι τέλους της χρονιάς με όσες προσφυγές είχαν ήδη κατατεθεί μέχρι εκείνη την ημέρα. Η Μότορ Όιλ καταθέτει την προσφυγή της ακριβώς στην εκπνοή: στις 31 Ιουλίου 2013.

Η ΕΔΕΦΔ παρέλαβε την προσφυγή και την έβαλε στην άκρη. Κανείς δεν επρόκειτο να πιάσει αναμμένα κάρβουνα με τα χέρια του. Το πρόβλημα έπρεπε να βρει πολιτική λύση...