Έρχονται τα Zero Hour Contracts

Αν δεν έχετε ακούσει ως τώρα τον όρο "Συμβόλαιο Μηδενικών Ωρών Εργασίας - Zero Hour Contract" (ΣΜΩΕ), είναι καιρός να τον μάθετε μιας και δεν είναι μακρυά η μέρα που θα μπει στην ζωή μας. Ήδη, εδώ και αρκετό καιρό, έχει μπει στην ζωή των βρεττανών και τους την έχει κάνει εφιάλτη. Με τέτοια συμβόλαια δουλεύουν σήμερα τα φαστφουντάδικα της McDonald's, τα σούπερ-μάρκετ τής αλυσίδας Tesco, οι πολυκινηματογράφοι Cineworld, τα καταστήματα SportDirect κλπ. Αλλά και σε πολλά σχολεία, πανεπιστήμια, ξενοδοχεία, μέσα ενημέρωσης κλπ οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται πλέον με zero hour contract. Πλέον, ελάχιστοι εργασιακοί χώροι στην Βρεττανία έχουν μείνει απρόσβλητοι από αυτή την πρόσφατη "εφεύρεση" του καπιταλισμού, η οποία προσδίδει στην έννοια "ελαστική απασχόληση" την πιο αποκρουστική της πλευρά.

Διαδήλωση κατά των ΣΜΩΕ
έξω από κατάστημα SportsDirect

Τί σημαίνει, όμως, να εργάζεται κάποιος με ΣΜΩΕ; Σημαίνει ότι δουλεύει για μια επιχείρηση με μια σύμβαση η οποία όχι μόνο δεν περιλαμβάνει στους όρους της μηνιαία ή ημερήσια αμοιβή αλλά ούτε καν ωράριο εργασίας. Μόνο ωρομίσθιο περιλαμβάνει. Υπογράφοντας το ΣΜΩΕ, ο εργαζόμενος απλώς υποχρεούται να βρίσκεται στην διάθεση της επιχείρησης όταν -και αν- η επιχείρηση τον χρειαστεί. Πέφτει, ας πούμε, δουλειά στο McDonald's της γειτονιάς; Τηλεφωνεί ο διευθυντής σε 2-3 ΣΜΩΕίτες και τους καλεί να προσέλθουν στην εργασία τους. Μια ή δυο ώρες αργότερα, όταν ο φόρτος τής δουλειάς κοπάσει, τους δίνει 5-6 λίρες για κάθε ώρα που δούλεψαν και τους διώχνει. Μπορεί να τους ξανακαλέσει αργότερα... ή το ίδιο βράδυ... ή σε δυο μέρες... ή την επόμενη εβδομάδα... ή τον άλλο μήνα... όποτε, τέλος πάντων, εκείνος θεωρήσει απαραίτητο. Το πώς θα ζήσουν οι εργαζόμενοι στο μεσοδιάστημα δεν τον ενδιαφέρει, δεν είναι δική του έγνοια.

Αυτό το πρόστυχο κόλπο δεν επιβλήθηκε στην Βρεττανία από καμμιά τρόικα. Βλέπετε, η Βρεττανία δεν έχει ούτε τρόικα ούτε ευρώ. Όμως, οι αστικές κυβερνήσεις των Συντηρητικών και των Εργατικών (οι οποίες εναλλάσσονται στην εξουσία, εκπροσωπώντας επάξια κι οι δυο τα συμφέροντα του εγχώριου κεφαλαίου) είχαν φροντίσει από παλιά να τσακίσουν τα εργασιακά δικαιώματα των πολιτών τους. Από το 1998 κιόλας (επί πρωθυπουργίας τού "αριστερού" Μπλαιρ, για να μη ξεχνιόμαστε), δηλαδή μία ολόκληρη δεκαετία πριν το ξέσπασμα της κρίσης, θέσπισαν τα ΣΜΩΕ. Τότε τα είχαν λανσάρει ως "ευέλικτο" σχήμα που τάχα θα διευκόλυνε ειδικές κατηγορίες του εργατικού δυναμικού, όπως οι νεοεισερχόμενοι στην παραγωγική διαδικασία, οι μητέρες, οι συνταξιούχοι, οι φοιτητές κλπ. Τώρα τα προβάλλουν ως την ιδανική επιλογή για "ανεξάρτητους" εργάτες ή "αυτοαπασχολούμενους", που μπορούν να διαθέσουν "ελεύθερα" την εργατική τους δύναμη, δίχως οι εργοδότες να "περιορίζονται" από "σοβιετικά" εργασιακά δικαιώματα όπως οκτάωρο, βασικός μισθός, επιδόματα, άδειες με αποδοχές κλπ. Πάντοτε, βέβαια, στο όνομα της... ανταγωνιστικότητας.

Φυσικά, η αποδοχή των ΣΜΩΕ από τις επιχειρήσεις έγινε με χαρές και πανηγύρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία τής βρεττανικής στατιστικής υπηρεσίας, το 2008 είχαν υπογράψει συμβόλαια τέτοιου είδους περίπου 143.000 εργαζόμενοι, το 2012 έγιναν 208.000 και στις αρχές τού 2014 ξεπέρασαν επίσημα τους 1.400.000 (περίπου το 5% του εργατικού δυναμικού), ενώ η εργατική συνομοσπονδία ισχυρίζεται πως σήμερα φτάνουν τα 5.500.000! Μιλάμε, δηλαδή, για πραγματική έκρηξη των ΣΜΩΕ, σε μια χρονική περίοδο όπου η Βρεττανία έχει ξεφύγει από την ύφεση και εμφανίζει κάποιον ρυθμό ανάπτυξης (έστω, αναιμικής).

Ωστόσο ο εφιάλτης για τους βρεττανούς εργαζόμενους δεν σταματά εδώ. Η ανακοίνωση των τελευταίων στατιστικών στοιχείων για την τεράστια αύξηση των ΣΜΩΕ όχι μόνον δεν έκανε το αφτί τής δεξιάς κυβέρνησης Κάμερον να ιδρώσει αλλά έδωσε αέρα στα πανιά της. Σάλο προκάλεσε η αποκάλυψη της εφημερίδας Γκάρντιαν ("Jobseekers being forced into zero-hours roles") για μια επιστολή τής υφυπουργού εργασίας και συντάξεων Εσθήρ ΜακΒέυ προς την βουλευτίνα των Εργατικών Σήλα Γκίλμορ, όπου αναφερόταν ότι το σχεδιαζόμενο νέο εθνικό σύστημα επιδομάτων ανεργίας θα προβλέπει τη διακοπή όλων των κοινωνικών επιδομάτων (ακόμη και του κατώτατου επιδόματος των 57,35 στερλίνων εβδομαδιαίως) σε περίπτωση που ένας άνεργος αρνηθεί θέση εργασίας με ΣΜΩΕ. Γιατί; Για να "τονωθεί το πνεύμα επιχειρηματικότητας"! Είναι προφανές ότι, αν εφαρμοστεί αυτό το σχέδιο, πολλοί άνεργοι θα καταδικαστούν σε αγώνα για επιβίωση με όρους εξαθλίωσης.