Ολοκληρώνουμε σήμερα μια τελείως "αντιεμπορική" και αρκετά κουραστική σειρά κειμένων, με μερικές σκέψεις και εκτιμήσεις σχετικές με το θέμα των -πρωτογενών ή μη- πλεονασμάτων.
Λέγαμε τις προάλλες ότι, αν ματώσαμε για να πετύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα 0,4% του ΑΕΠ μέσα στο 2013, μάλλον πρέπει να ανατριχιάσουμε στην σκέψη τού τι μας περιμένει μέχρι το 2016, οπότε -σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Σταθερότητας- πρέπει να καταγράψουμε ένα δυσθεώρητο πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ, δηλαδή πάνω από 8 δισεκατομμύρια.
Βέβαια, άσχετα με το τι ακούγεται και με το τι γράφεται, ελάχιστοι είναι εκείνοι που όντως θεωρούν εφικτό αυτόν τον στόχο. Δυστυχώς, είναι ελάχιστοι κι εκείνοι που εκτιμούν πως οι εταίροι μας θα δείξουν κατανόηση, θα ρίξουν νερό στο κρασί τους και θα δεχτούν την προς τα κάτω αναπροσαρμογή του. Η συντριπτική πλειοψηφία των -εντός ή εκτός Ελλάδος- αναλυτών θεωρεί σίγουρη και αναγκαία την λήψη περαιτέρω μέτρων μέσα στην επόμενη διετία.
Από πλευράς κυβέρνησης, πάντως, υπάρχει αισιοδοξία για την υλοποίηση των στόχων τού ΜΠΔΣ. Η αισιοδοξία αυτή βασίζεται σε δυο δεδομένα: (α) έχει ήδη καθιερωθεί ένα σκληρό φορολογικό καθεστώς, το οποίο, μόλις αρχίσει η ανάπτυξη, θα αποδώσει φορολογικά έσοδα πολύ πάνω από τα αναμενόμενα (*) και (β) αφού η δεκαετία Σημίτη κατέγραψε πρωτογενές πλεόνασμα 3% με τους καταβαλλόμενους τόκους να ξεπερνούν το 8% του ΑΕΠ, σήμερα που οι τόκοι φτάνουν μόλις το 4,5% πρέπει να είναι εφικτό το πλεόνασμα που προβλέπεται στο ΜΠΔΣ.
Δυστυχώς, δεν μπορώ να συμμεριστώ την παραπάνω αισιοδοξία. Κατ' αρχάς, οποιαδήποτε σύγκριση της περιόδου Σημίτη με την σημερινή είναι εκτός λογικής. Τότε η χώρα είχε δικό της νόμισμα, το οποίο και υποτιμούσε συνεχώς (μέχρι το 1999), ενισχύοντας έτσι τις αναπτυξιακές διαδικασίες. Τότε, επίσης, η οικονομία είχε μπει σε ρυθμούς ανάπτυξης τόσο λόγω της αναμενόμενης εισόδου μας στην Ευρωζώνη όσο και λόγω των ολυμπιακών αγώνων τής Αθήνας. Κυρίως, όμως, τότε ο καπιταλισμός δεν βίωνε παγκόσμια κρίση και δεν ζούσαμε σε συνθήκες παγκόσμιας ύφεσης.
Επί πλέον, δεν μπορώ να δεχτώ ως λογική την αναμενόμενη αναπτυξιακή έκρηξη, η οποία μάλλον υπάρχει μόνο στα κυβερνητικά όνειρα. Με καταβαραθρωμένη την ιδιωτική κατανάλωση και με τις δημόσιες επενδύσεις να μειώνονται συνεχώς, για να δούμε ανάπτυξη θα πρέπει να αυξηθούν γρήγορα και κατακόρυφα τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισροές ξένων κεφαλαίων. Λυπάμαι αλλά δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο ικανό να με πείσει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί.
Τέλος, ο συσχετισμός καταβαλλόμενων τόκων και πλεονάσματος είναι απολύτως λανθασμένος. Αν και είναι σωστό ότι επί εποχής Σημίτη πληρώναμε σχεδόν διπλάσιους -σε ποσοστό επί του ΑΕΠ- τόκους, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τότε ανάμεσα σ' εκείνους που αγόραζαν ελληνικά ομόλογα βρίσκονταν και έλληνες "ραντιέρηδες" (όπως π.χ. οι ελληνικές τράπεζες). Αυτό σημαίνει ότι τότε ένα μεγάλο κομμάτι από την πίττα των τόκων πήγαινε σε ελληνικές τσέπες, δηλαδή έμενε στην χώρα και επέστρεφε στην ντόπια οικονομία προωθώντας την ανάπτυξη. Αντίθετα, σήμερα το σύνολο των καταβαλλόμενων τόκων κατευθύνεται στο εξωτερικό (ΕΚΤ, ΕΕ, ΔΝΤ κλπ).
Κάπου εδώ πρέπει να ολοκληρώσω, διατυπώνοντας μερικά συμπεράσματα από όσα είπαμε σε τούτα τα σημειώματα. Πρώτον, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι το 2013 καταγράψαμε όντως πρωτογενές πλεόνασμα. Δεύτερον, ακόμη κι αν είναι έτσι, δεν βλέπω πουθενά κάποιον λόγο για πανηγύρια. Τρίτον, αυτή η ιστορία με τα κατά καιρούς πλεονάσματα και ελλείμματα έχει καταντήσει κουραστική και χρησιμοποιείται από το σύστημα και τους υπηρέτες του αποκλειστικά για την χειραγώγηση των λαϊκών στρωμάτων. Τέταρτον, λυπάμαι που θα απογοητεύσω όσους κοιμούνται κι ονειρεύονται "καλύτερες μέρες" σε μια "νέα Ελλάδα", προειδοποιώντας τους πως, αν και όταν ξυπνήσουν, οι μέρες θα είναι πολύ χειρότερες.
Όχι, δεν είμαι απαισιόδοξος. Απλώς, δεν πιστεύω ότι τα πράγματα είναι δυνατόν να καλυτερέψουν όσο εμείς κοιμόμαστε. Ο καπιταλισμός μπορεί να ψυχομαχάει αλλά δεν θα πεθάνει από μόνος του...
(*) Η κυβέρνηση έχει εν γνώσει της επιλέξει την πολιτική τής υπερφορολόγησης, στρώνοντας τον δρόμο για τις "καλύτερες μέρες" (στις οποίες ελπίζει) και αδιαφορεί αν σήμερα οι πολίτες έχουν ήδη εξαντλήσει την φοροδοτική τους ικανότητα. Για παράδειγμα, ας θυμηθούμε τον πρόσφατο Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων: η κυβέρνηση τον σχεδίασε έτσι ώστε να βεβαιωθούν 3,2 δισ. αλλά το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι θα εισπραχθούν τελικά 2,65 δισ. (αν και πολλοί χαρακτηρίζουν αυτή την εκτίμηση υπερβολικά αισιόδοξη).
---------------------------------
Διαβάστε:
- "Γιατί δεν έπρεπε οι ΔΕΚΟ να ενταχθούν στην Γενική Κυβέρνηση" (άρθρο της Ζωής Γεωργαντά, καθηγήτριας Εφαρμοσμένης Οικονομετρίας στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας)
- "Τί κρύβεται πίσω από το πρωτογενές πλεόνασμα" (άρθρο του Φραγκίσκου Κουτεντάκη, καθηγητή τού οικονομικού τμήματος του πανεπιστημίου Κρήτης)
Λέγαμε τις προάλλες ότι, αν ματώσαμε για να πετύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα 0,4% του ΑΕΠ μέσα στο 2013, μάλλον πρέπει να ανατριχιάσουμε στην σκέψη τού τι μας περιμένει μέχρι το 2016, οπότε -σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Σταθερότητας- πρέπει να καταγράψουμε ένα δυσθεώρητο πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ, δηλαδή πάνω από 8 δισεκατομμύρια.
Βέβαια, άσχετα με το τι ακούγεται και με το τι γράφεται, ελάχιστοι είναι εκείνοι που όντως θεωρούν εφικτό αυτόν τον στόχο. Δυστυχώς, είναι ελάχιστοι κι εκείνοι που εκτιμούν πως οι εταίροι μας θα δείξουν κατανόηση, θα ρίξουν νερό στο κρασί τους και θα δεχτούν την προς τα κάτω αναπροσαρμογή του. Η συντριπτική πλειοψηφία των -εντός ή εκτός Ελλάδος- αναλυτών θεωρεί σίγουρη και αναγκαία την λήψη περαιτέρω μέτρων μέσα στην επόμενη διετία.
Από πλευράς κυβέρνησης, πάντως, υπάρχει αισιοδοξία για την υλοποίηση των στόχων τού ΜΠΔΣ. Η αισιοδοξία αυτή βασίζεται σε δυο δεδομένα: (α) έχει ήδη καθιερωθεί ένα σκληρό φορολογικό καθεστώς, το οποίο, μόλις αρχίσει η ανάπτυξη, θα αποδώσει φορολογικά έσοδα πολύ πάνω από τα αναμενόμενα (*) και (β) αφού η δεκαετία Σημίτη κατέγραψε πρωτογενές πλεόνασμα 3% με τους καταβαλλόμενους τόκους να ξεπερνούν το 8% του ΑΕΠ, σήμερα που οι τόκοι φτάνουν μόλις το 4,5% πρέπει να είναι εφικτό το πλεόνασμα που προβλέπεται στο ΜΠΔΣ.
Δυστυχώς, δεν μπορώ να συμμεριστώ την παραπάνω αισιοδοξία. Κατ' αρχάς, οποιαδήποτε σύγκριση της περιόδου Σημίτη με την σημερινή είναι εκτός λογικής. Τότε η χώρα είχε δικό της νόμισμα, το οποίο και υποτιμούσε συνεχώς (μέχρι το 1999), ενισχύοντας έτσι τις αναπτυξιακές διαδικασίες. Τότε, επίσης, η οικονομία είχε μπει σε ρυθμούς ανάπτυξης τόσο λόγω της αναμενόμενης εισόδου μας στην Ευρωζώνη όσο και λόγω των ολυμπιακών αγώνων τής Αθήνας. Κυρίως, όμως, τότε ο καπιταλισμός δεν βίωνε παγκόσμια κρίση και δεν ζούσαμε σε συνθήκες παγκόσμιας ύφεσης.
Επί πλέον, δεν μπορώ να δεχτώ ως λογική την αναμενόμενη αναπτυξιακή έκρηξη, η οποία μάλλον υπάρχει μόνο στα κυβερνητικά όνειρα. Με καταβαραθρωμένη την ιδιωτική κατανάλωση και με τις δημόσιες επενδύσεις να μειώνονται συνεχώς, για να δούμε ανάπτυξη θα πρέπει να αυξηθούν γρήγορα και κατακόρυφα τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισροές ξένων κεφαλαίων. Λυπάμαι αλλά δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο ικανό να με πείσει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί.
Τέλος, ο συσχετισμός καταβαλλόμενων τόκων και πλεονάσματος είναι απολύτως λανθασμένος. Αν και είναι σωστό ότι επί εποχής Σημίτη πληρώναμε σχεδόν διπλάσιους -σε ποσοστό επί του ΑΕΠ- τόκους, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τότε ανάμεσα σ' εκείνους που αγόραζαν ελληνικά ομόλογα βρίσκονταν και έλληνες "ραντιέρηδες" (όπως π.χ. οι ελληνικές τράπεζες). Αυτό σημαίνει ότι τότε ένα μεγάλο κομμάτι από την πίττα των τόκων πήγαινε σε ελληνικές τσέπες, δηλαδή έμενε στην χώρα και επέστρεφε στην ντόπια οικονομία προωθώντας την ανάπτυξη. Αντίθετα, σήμερα το σύνολο των καταβαλλόμενων τόκων κατευθύνεται στο εξωτερικό (ΕΚΤ, ΕΕ, ΔΝΤ κλπ).
Κάπου εδώ πρέπει να ολοκληρώσω, διατυπώνοντας μερικά συμπεράσματα από όσα είπαμε σε τούτα τα σημειώματα. Πρώτον, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι το 2013 καταγράψαμε όντως πρωτογενές πλεόνασμα. Δεύτερον, ακόμη κι αν είναι έτσι, δεν βλέπω πουθενά κάποιον λόγο για πανηγύρια. Τρίτον, αυτή η ιστορία με τα κατά καιρούς πλεονάσματα και ελλείμματα έχει καταντήσει κουραστική και χρησιμοποιείται από το σύστημα και τους υπηρέτες του αποκλειστικά για την χειραγώγηση των λαϊκών στρωμάτων. Τέταρτον, λυπάμαι που θα απογοητεύσω όσους κοιμούνται κι ονειρεύονται "καλύτερες μέρες" σε μια "νέα Ελλάδα", προειδοποιώντας τους πως, αν και όταν ξυπνήσουν, οι μέρες θα είναι πολύ χειρότερες.
Όχι, δεν είμαι απαισιόδοξος. Απλώς, δεν πιστεύω ότι τα πράγματα είναι δυνατόν να καλυτερέψουν όσο εμείς κοιμόμαστε. Ο καπιταλισμός μπορεί να ψυχομαχάει αλλά δεν θα πεθάνει από μόνος του...
(*) Η κυβέρνηση έχει εν γνώσει της επιλέξει την πολιτική τής υπερφορολόγησης, στρώνοντας τον δρόμο για τις "καλύτερες μέρες" (στις οποίες ελπίζει) και αδιαφορεί αν σήμερα οι πολίτες έχουν ήδη εξαντλήσει την φοροδοτική τους ικανότητα. Για παράδειγμα, ας θυμηθούμε τον πρόσφατο Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων: η κυβέρνηση τον σχεδίασε έτσι ώστε να βεβαιωθούν 3,2 δισ. αλλά το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ότι θα εισπραχθούν τελικά 2,65 δισ. (αν και πολλοί χαρακτηρίζουν αυτή την εκτίμηση υπερβολικά αισιόδοξη).
---------------------------------
Διαβάστε:
- "Γιατί δεν έπρεπε οι ΔΕΚΟ να ενταχθούν στην Γενική Κυβέρνηση" (άρθρο της Ζωής Γεωργαντά, καθηγήτριας Εφαρμοσμένης Οικονομετρίας στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας)
- "Τί κρύβεται πίσω από το πρωτογενές πλεόνασμα" (άρθρο του Φραγκίσκου Κουτεντάκη, καθηγητή τού οικονομικού τμήματος του πανεπιστημίου Κρήτης)
Γεια σου Θόδωρε,
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα μας γράψεις κάτι για το bitcoin?
Έχεις ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ?
Γιάννης Μαντζουράνης
redmantzou@yahoo.gr