Πλεονάσματα κι ελλείμματα - 1. Η παράλογη "λογιστική"

Με αφορμή μια πολύ λογική και ενδιαφέρουσα απορία, η οποία διατυπώθηκε με αφορμή το χτεσινό σημείωμα, θα επιχειρήσω μια εκλαϊκευμένη αναφορά στο πιο πολυδιαφημισμένο τσιτάτο των τελευταίων ημερών (για να μη πω μηνών): το περίφημο πρωτογενές πλεόνασμα.

Πριν αρχίσουμε, ας κάνουμε μια παρατήρηση. Εφ' όσον υπάρχει ο όρος "πρωτογενές πλεόνασμα", θα πρέπει, κατ' αντίστιξη, να υπάρχουν και κάποιοι άλλοι όροι, π.χ. "πρωτογενές έλλειμμα" και "δευτερογενές πλεόνασμα". Έχοντας αυτή την παρατήρηση κατά νου, πάμε παρακάτω.

Ο δημόσιος τομέας μιας χώρας αποτελείται από δυο μεγάλους βραχίονες: (Α) Γενική Κυβέρνηση και (Β) Δημόσιες Επιχειρήσεις & Οργανισμοί. Ως Γενική Κυβέρνηση νοούμε αυτό που στην καθημερινότητα αποκαλούμε συμβατικά "στενό δημόσιο τομέα". Η Γενική Κυβέρνηση, λοιπόν, αποτελείται από τρεις μεγάλους υποτομείς:
- (1) Κεντρική Κυβέρνηση (19 Υπουργεία, 13 Περιφέρειες, 385 Ν.Π.Δ.Δ.)
- (2) Τοπική Αυτοδιοίκηση (1.034 Δήμοι, 57 Περιφερειακές ενότητες-Νομαρχίες)
- (3) Κοινωνική Ασφάλιση (15 Ασφαλιστικά Ταμεία, 134 Νοσοκομεία).

Κάθε υποτομέας τής Γενικής Κυβέρνησης έχει το δικό του ισοζύγιο εσόδων και εξόδων. Σε περίπτωση που σε κάποιο χρονικό διάστημα τα έσοδα είναι περισσότερα από τα έξοδα, λέμε ότι το ισοζύγιο είναι πλεονασματικό ενώ στην αντίθετη περίπτωση είναι ελλειμματικό. Με την απλοποιημένη λογιστική τού δημοσίου, λέμε πως έχουμε πλεόνασμα όταν οι εισπράξεις είναι περισσότερες από τις πληρωμές. Το άθροισμα όλων αυτών των ισοζυγίων συνιστά το ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης. Και τώρα, παρακαλώ την προσοχή σας!

Ας υποθέσουμε ότι μια ιδιωτική εταιρεία προμηθεύεται επί πιστώσει εμπορεύματα αξίας 10.000 ευρώ παραμονές Χριστουγέννων, τα οποία θα πληρώσει του αγίου Βαλεντίνου. Στις 31/12 συντάσσει ισοζύγιο ίσα βάρκα - ίσα νερά: από την μια έχει 10.000 σε εμπόρευμα, από την άλλη χρωστάει 10.000 σε μετρητά. Ομως, με το δημόσιο δεν γίνεται έτσι. Πέρα από κάθε λογική, η δημόσια λογιστική θεωρεί ότι τούτη την χρονιά υπάρχει μόνο έσοδο (τα εμπορεύματα που μπήκαν στην αποθήκη) ενώ το έξοδο αφορά την επόμενη χρονιά επειδή τότε θα πληρωθεί! Για το δημόσιο, λοιπόν, η εφετεινή χρονιά εμφανίζει ισοζύγιο πλεονασματικό κατά 10.000, δηλαδή μια εικόνα εντελώς εσφαλμένη.

Μη χαλαρώνετε, παρακαλώ! Την προσοχή σας αμείωτη!

Μπορεί όλο αυτό το τερτίπι, το οποίο αποκαλείται "δημόσια λογιστική", να συνιστά επιστημονικό παραλογισμό και όχι "λογιστική" αλλά δεν αποτελεί ελληνική ευρεσιτεχνία. Τις ίδιες "λογιστικές αρχές"(το "λογιστικές" κατ' ευφημισμόν) ακολουθούν όλες οι -δημοκρατικές, τουλάχιστον- χώρες. Ειδικά οι χώρες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης ακολουθούν λογιστικά την μεθοδολογία τής Eurostat (ESA95 - European System of Accounts), η οποία ισχύει ίδια κι απαράλλαχτη από το 2000 οπότε και πρωτοεφαρμόστηκε. Και γιατί όχι, δηλαδή; Εφ' όσον με τέτοιες λογιστικές -ο θεός να τις κάνει- μεθόδους μπορούν να βγάζουν όποιο αποτέλεσμα τις βολεύει, γιατί όχι;

Προχωρούμε. Ας υποθέσουμε (υπόθεση κάνουμε!) ότι ο Αντώνιος ο Α' ο μικρός με την συμμωρία του ήθελαν (για τους δικούς τους μικροπολιτικούς λόγους) να δείξουν τέλος τού 2013 πλεονασματικό ισοζύγιο. Πόσο εύκολο θα ήταν να κάνουν κάτι τέτοιο; Απάντηση: πανεύκολο! A piece of cake, που λένε και τα αμερικανάκια! Ιδού μερικές ιδέες για το πως εσύ ο βλαξ μπορείς εύκολα να βγάλεις πλεόνασμα:
- (Ι) Ισχυρίζεσαι ότι χιλιάδες συνταξιούχοι-μαϊμού λυμαίνονται τα ασφαλιστικά ταμεία (εδώ είναι απαραίτητη η βοήθεια των Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης με μερικά "αποκαλυπτικά" ρεπορτάζ) και καλείς όλους τους συνταξιούχους να ξαναμανααπογραφούν, αναστέλλοντας την καταβολή των συντάξεων σε όσους δεν πρόλαβαν να απογραφούν εντός της προθεσμίας. Αν μάλιστα είσαι τυχερός και πάθει ζημιά ο σέρβερ τού υπουργείου, θα καθυστερήσει η πληρωμή 100.000 συνταξιούχων και, επί 500 ευρώ μέσος όρος σύνταξη, θα σου μείνουν στο συρτάρι 50 εκατομμυριάκια.
- (ΙΙ) Καθυστερείς όσο μπορείς την πληρωμή των φαρμακοποιών. Όταν οι άνθρωποι φτάσουν στο αμήν και κλείσουν τα φαρμακεία τους, ενεργοποιείς τον κοινωνικό αυτοματισμό (πάλι με την βοήθεια των ΜουΜουΕ) και στρέφεις την κοινωνία εναντίον τους. Μόλις ο κόμπος φτάσει στο χτένι, τους καλείς σε διάλογο και, τελικά, δέχεσαι μεγαλόθυμα να τους δώσεις κάτι έναντι όσων τους χρωστάς από...πέρυσι. Με 11.500 φαρμακεία που υπάρχουν σε όλη την χώρα, αν χρωστάς σε κάθε ένα από 20.000 (αστείο ποσό), νάσου αμέσως-αμέσως άλλα 230 εκατομμυριάκια στο συρτάρι.
- (ΙΙΙ) Ό,τι έκανες με τους φαρμακοποιούς, το εφαρμόζεις και στις εξαγωγικές επιχειρήσεις, οι οποίες δικαιούνται επιστροφή ΦΠΑ. Εδώ φροντίζεις (πάντα με την αρωγή των ΜουΜουΕ) να φορτώσεις την ευθύνη τής όποιας καθυστέρησης στην ανεπάρκεια των υπαλλήλων, τους οποίους δεν διστάζεις να κατηγορήσεις ανοιχτά για "συνδικαλιστικές αγκυλώσεις" (μπόνους: έτσι διευκολύνεις και τον Κυριάκουλα να βγάλει μερικές χιλιάδες ακόμη σε διαθεσιμότητα). Αν τα πράγματα πάνε καλά, πάνω από 1.000 επιχειρήσεις θα αφήσουν στο συρτάρι σου από 100 χιλάρικα η κάθε μία, κατά μέσον όρο. Ήτοι, άλλα 100 εκατομμυριάκια.
- (ΙV) Λιγώτερα μεν διόλου ευκαταφρόνητα δε ποσά μπορείς να εξοικονομήσεις με πολλούς τρόπους. Ευστροφία χρειάζεται. Π.χ. καθυστερείς τις εκταμιεύσεις των επιχορηγήσεων, καθυστερείς τους διορισμούς εκπαιδευτικών στα ΑΕΙ, καθυστερείς τις πληρωμές των διαφόρων προμηθευτών κλπ. Λίγο από την μαμή, λίγο από την λεχώνα, θα μείνουν κάμποσα εκατομμυριάκια αδιάθετα στο συρτάρι.

Ελπίζω ότι έγιναν κατανοητά όσα είπαμε περί πλεονασμάτων. Βέβαια, ακόμη δεν είπαμε τίποτε για τα πρωτογενή πλεονάσματα αλλά...υπομονή μέχρι το επόμενο σημείωμα.