Με την ευκαιρία τής εκ μέρους τού ΣυΡιζΑ κατάθεσης πρότασης δυσπιστίας (κακώς έχει επικρατήσει ο όρος "πρόταση μομφής"), ας δούμε την ιστορία των σχετικών προτάσεων που έχουν κατατεθεί στην βουλή κατά την μεταπολίτευση. Έτσι θα καταλάβουμε και τι σόι πράγμα είναι τούτο αλλά και για ποιον λόγο κατέθεσε την πρότασή του ο ΣυΡιζΑ.
Σύμφωνα με το άρθρο 42 παρ. 1 του συντάγματος, λοιπόν, "η Boυλή μπoρεί με απόφασή της να απoσύρει την εμπιστoσύνη της από την Kυβέρνηση ή από μέλoς της ύστερα από πρόταση δυσπιστίας ...υπoγραμμένη από τo ένα έκτo (1/6) τoυλάχιστoν των Boυλευτών". Θεωρητικώς, δηλαδή, το σύνταγμα θεσμοθετεί την πρόταση δυσπιστίας ως τρόπο με τον οποίο μπορεί να ανατραπεί νόμιμα μια εκλεγμένη κυβέρνηση ή να εξαναγκαστεί σε απομάκρυνση κάποιος υπουργός. Εννοείται ότι, για να έχει ουσιαστικό νόημα μια πρόταση δυσπιστίας, πρέπει να συντρέχει η εκτίμηση ότι η πλειοψηφία των βουλευτών συμφωνεί με το περιεχόμενο της πρότασης. Δυστυχώς, όπως γίνεται με όλους τους θεσμούς τής αστικής δημοκρατίας, πρακτικά η πρόταση δυσπιστίας χρησιμοποιείται από την μείζονα αντιπολίτευση για μικροκομματικές σκοπιμότητες. Συνήθως, αποσκοπεί στην αύξηση της εσωτερικής της συνοχής, μόνο που ταυτόχρονα επιτυγχάνει και την συσπείρωση της πλειοψηφίας.
Αυτά γίνονται σαφέστερα μέσα από μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις 10 προτάσεις δυσπιστίας (αυτή είναι η ενδέκατη) που έχουν κατατεθεί κατά την μεταπολίτευση. Ουσιαστικά, όμως, η ιστορία των προτάσεων δυσπιστίας αυτής της περιόδου αρχίζει το 1987, μιας και κανένας δεν αμφισβητούσε την παντοκρατορία του Κωνσταντίνου Καραμανλή ή του Ανδρέα Παπανδρέου (κατά την πρώτη περίοδο εξουσίας του).
- 1987: Η Νέα Δημοκρατία τού Μητσοτάκη καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης ΠαΣοΚ. Ο Ανδρέας ανταπαντά με αίτημα για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης, την οποία παίρνει πανηγυρικά και διασύρει τον Μητσοτάκη.
- 1988: Ο Μητσοτάκης επανέρχεται αλλά η πρόταση δυσπιστίας ψηφίζεται μόνο από τους βουλευτές τού κόμματός του.
- 1988: Τρίτη προσπάθεια του Μητσοτάκη, ο οποίος θέλει να εκμεταλλευτεί το δυσμενές για τον Ανδρέα κλίμα λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά. Η πρόταση λειτουργεί όπως προείπαμε: συσπειρώνει τους βουλευτές τού κλυδωνιζόμενου ΠαΣοΚ και ο Ανδρέας παραμένει ακλόνητος.
- 1993: Το ΠαΣοΚ βρίσκεται πλέον στην αντιπολίτευση και ο Ανδρέας καταθέτει πρόταση δυσπιστίας με αφορμή το σκοπιανό. Παρ' ότι η Νέα Δημοκρατία διαθέτει μόλις 151 βουλευτές, η πρόταση απορρίπτεται με 152 ψήφους. Αυτό είναι ίσως το ηχηρότερο χαστούκι που κατάφερε ποτέ κατά του Ανδρέα ο Μητσοτάκης.
- 1996: Ο Ανδρέας χαροπαλεύει στο Ωνάσειο και ο Μιλτιάδης Έβερτ εκτιμά ότι μια πρόταση δυσπιστίας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στην κυβέρνηση του ΠαΣοΚ. Όμως, και πάλι η πρόταση συσπειρώνει τους κυβερνητικούς βουλευτές και η πρόταση γίνεται μπούμερναγκ για τον δύστυχο Έβερτ.
- 1999: Η "μεταρρύθμιση" Αρσένη στην παιδεία βγάζει τους μαθητές στους δρόμους και ο Κώστας Καραμανλής βρίσκει την ευκαιρία να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού παιδείας. Είναι η πρώτη πρόταση δυσπιστίας κατά υπουργού. Απορρίπτεται δια περιπάτου.
- 2001: Ο ανηψιός Καραμανλής στρέφεται και πάλι κατά υπουργού. Αυτή την φορά η πρόταση δυσπιστίας αφορά τον υπουργό οικονομίας Γιάννο Παπαντωνίου. Παρά τα προβλήματα που έχει η κυβέρνηση Σημίτη, 154 βουλευτές ψηφίζουν την απόρριψη της πρότασης.
- 2005: Ο Καραμανλής βρίσκει την ευκαιρία να πάρει εκδίκηση για το φιάσκο που έπαθε το 1987 ο Μητσοτάκης. Μόλις ο Γιώργος Παπανδρέου καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, ο Καραμανλής ζητάει ψήφο εμπιστοσύνης. Είναι η πρώτη ρομπατσίνα που δέχεται ο Γιωργάκης ως αρχηγός τής αξιωματικής αντιπολίτευσης.
- 2007: Δεύτερη ήττα τού Γιωργάκη από τον Καραμανλή. Ο αρχηγός τού ΠαΣοΚ ζητάει εκλογές, καταθέτει πρόταση δυσπιστίας και, μαζί με τους βουλευτές τού ΠαΣοΚ, αποχωρεί από την συζήτηση για την αναθεώρηση του συντάγματος. Η πρόταση ψηφίζεται μόνο από τους πασόκους.
- 2008: Η κυβέρνηση ανοίγει το ασφαλιστικό και δημιουργεί αναταραχή στον λαό. Ο ΣυΡιζΑ, που βρίσκεται ψηλά στις δημοσκοπήσεις εκείνη την εποχή, ετοιμάζεται να καταθέσει αίτημα για δημοψήφισμα. Προκειμένου να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, ο Παπανδρέου σπεύδει να προλάβει καταθέτοντας πρόταση δυσπιστίας. Οι 152 νεοδημοκράτες βουλευτές συσπειρώνονται, ψηφίζουν αρνητικά και η πρόταση απορρίπτεται.
Μετά από όσα είπαμε, το ερώτημα επανέρχεται δριμύτερο: τί επιδιώκει ο ΣυΡιζΑ με την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε τώρα; Δεν ξέρουν στην Κουμουνδούρου ότι είναι αδύνατο να βρεθούν 151 θετικές ψήφοι; Φυσικά και το ξέρουν. Ε, τότε;
- Η απλή ερμηνεία λέει ότι ο Τσίπρας θέλει να συσπειρώσει τις φυγόκεντρες τάσεις στο κόμμα του, αποδυναμώνοντας τις συνιστώσες.
- Η σύνθετη ερμηνεία λέει σκοπός του ΣυΡιζΑ είναι να "ξεβρακώσει" την ΔημΑρ, αποτρέποντας την διαρροή δυσαρεστημένων πασοκτζήδων προς αυτή.
- Η εμπεριστατωμένη ερμηνεία λέει ότι στόχος είναι η συσπείρωση ΚΑΙ της Νέας Δημοκρατίας, προκειμένου να καταδειχθεί έντονα στην λαϊκή κοινή γνώμη ότι πλέον το παιχνίδι τού δικομματισμού παίζεται αποκλειστικά ανάμεσα στην Ν.Δ. και τον ΣυΡιζΑ.
- Η συνωμοσιολογική ερμηνεία λέει ότι ο ΣυΡιζΑ και η Νεα Δημοκρατία αποτελούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, οπότε ο Τσίπρας θέλει να διευκολύνει τον Σαμαρά: ποιός κυβερνητικός βουλευτής θα ψηφίσει την Κυριακή υπέρ της κυβέρνησης και λίγες μέρες αργότερα θα τολμήσει να καταψηφίσει οποιοδήποτε νομοσχέδιο;
Διαλέχτε και πάρτε. Όμως, ό,τι κι αν επιλέξετε, η πρόταση δυσπιστίας αντιμετωπίζεται με πολλή δυσπιστία.
Σύμφωνα με το άρθρο 42 παρ. 1 του συντάγματος, λοιπόν, "η Boυλή μπoρεί με απόφασή της να απoσύρει την εμπιστoσύνη της από την Kυβέρνηση ή από μέλoς της ύστερα από πρόταση δυσπιστίας ...υπoγραμμένη από τo ένα έκτo (1/6) τoυλάχιστoν των Boυλευτών". Θεωρητικώς, δηλαδή, το σύνταγμα θεσμοθετεί την πρόταση δυσπιστίας ως τρόπο με τον οποίο μπορεί να ανατραπεί νόμιμα μια εκλεγμένη κυβέρνηση ή να εξαναγκαστεί σε απομάκρυνση κάποιος υπουργός. Εννοείται ότι, για να έχει ουσιαστικό νόημα μια πρόταση δυσπιστίας, πρέπει να συντρέχει η εκτίμηση ότι η πλειοψηφία των βουλευτών συμφωνεί με το περιεχόμενο της πρότασης. Δυστυχώς, όπως γίνεται με όλους τους θεσμούς τής αστικής δημοκρατίας, πρακτικά η πρόταση δυσπιστίας χρησιμοποιείται από την μείζονα αντιπολίτευση για μικροκομματικές σκοπιμότητες. Συνήθως, αποσκοπεί στην αύξηση της εσωτερικής της συνοχής, μόνο που ταυτόχρονα επιτυγχάνει και την συσπείρωση της πλειοψηφίας.
Αυτά γίνονται σαφέστερα μέσα από μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις 10 προτάσεις δυσπιστίας (αυτή είναι η ενδέκατη) που έχουν κατατεθεί κατά την μεταπολίτευση. Ουσιαστικά, όμως, η ιστορία των προτάσεων δυσπιστίας αυτής της περιόδου αρχίζει το 1987, μιας και κανένας δεν αμφισβητούσε την παντοκρατορία του Κωνσταντίνου Καραμανλή ή του Ανδρέα Παπανδρέου (κατά την πρώτη περίοδο εξουσίας του).
- 1987: Η Νέα Δημοκρατία τού Μητσοτάκη καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης ΠαΣοΚ. Ο Ανδρέας ανταπαντά με αίτημα για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης, την οποία παίρνει πανηγυρικά και διασύρει τον Μητσοτάκη.
- 1988: Ο Μητσοτάκης επανέρχεται αλλά η πρόταση δυσπιστίας ψηφίζεται μόνο από τους βουλευτές τού κόμματός του.
- 1988: Τρίτη προσπάθεια του Μητσοτάκη, ο οποίος θέλει να εκμεταλλευτεί το δυσμενές για τον Ανδρέα κλίμα λόγω του σκανδάλου Κοσκωτά. Η πρόταση λειτουργεί όπως προείπαμε: συσπειρώνει τους βουλευτές τού κλυδωνιζόμενου ΠαΣοΚ και ο Ανδρέας παραμένει ακλόνητος.
- 1993: Το ΠαΣοΚ βρίσκεται πλέον στην αντιπολίτευση και ο Ανδρέας καταθέτει πρόταση δυσπιστίας με αφορμή το σκοπιανό. Παρ' ότι η Νέα Δημοκρατία διαθέτει μόλις 151 βουλευτές, η πρόταση απορρίπτεται με 152 ψήφους. Αυτό είναι ίσως το ηχηρότερο χαστούκι που κατάφερε ποτέ κατά του Ανδρέα ο Μητσοτάκης.
- 1996: Ο Ανδρέας χαροπαλεύει στο Ωνάσειο και ο Μιλτιάδης Έβερτ εκτιμά ότι μια πρόταση δυσπιστίας μπορεί να δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στην κυβέρνηση του ΠαΣοΚ. Όμως, και πάλι η πρόταση συσπειρώνει τους κυβερνητικούς βουλευτές και η πρόταση γίνεται μπούμερναγκ για τον δύστυχο Έβερτ.
- 1999: Η "μεταρρύθμιση" Αρσένη στην παιδεία βγάζει τους μαθητές στους δρόμους και ο Κώστας Καραμανλής βρίσκει την ευκαιρία να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού παιδείας. Είναι η πρώτη πρόταση δυσπιστίας κατά υπουργού. Απορρίπτεται δια περιπάτου.
- 2001: Ο ανηψιός Καραμανλής στρέφεται και πάλι κατά υπουργού. Αυτή την φορά η πρόταση δυσπιστίας αφορά τον υπουργό οικονομίας Γιάννο Παπαντωνίου. Παρά τα προβλήματα που έχει η κυβέρνηση Σημίτη, 154 βουλευτές ψηφίζουν την απόρριψη της πρότασης.
- 2005: Ο Καραμανλής βρίσκει την ευκαιρία να πάρει εκδίκηση για το φιάσκο που έπαθε το 1987 ο Μητσοτάκης. Μόλις ο Γιώργος Παπανδρέου καταθέτει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, ο Καραμανλής ζητάει ψήφο εμπιστοσύνης. Είναι η πρώτη ρομπατσίνα που δέχεται ο Γιωργάκης ως αρχηγός τής αξιωματικής αντιπολίτευσης.
- 2007: Δεύτερη ήττα τού Γιωργάκη από τον Καραμανλή. Ο αρχηγός τού ΠαΣοΚ ζητάει εκλογές, καταθέτει πρόταση δυσπιστίας και, μαζί με τους βουλευτές τού ΠαΣοΚ, αποχωρεί από την συζήτηση για την αναθεώρηση του συντάγματος. Η πρόταση ψηφίζεται μόνο από τους πασόκους.
- 2008: Η κυβέρνηση ανοίγει το ασφαλιστικό και δημιουργεί αναταραχή στον λαό. Ο ΣυΡιζΑ, που βρίσκεται ψηλά στις δημοσκοπήσεις εκείνη την εποχή, ετοιμάζεται να καταθέσει αίτημα για δημοψήφισμα. Προκειμένου να διατηρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, ο Παπανδρέου σπεύδει να προλάβει καταθέτοντας πρόταση δυσπιστίας. Οι 152 νεοδημοκράτες βουλευτές συσπειρώνονται, ψηφίζουν αρνητικά και η πρόταση απορρίπτεται.
Μετά από όσα είπαμε, το ερώτημα επανέρχεται δριμύτερο: τί επιδιώκει ο ΣυΡιζΑ με την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε τώρα; Δεν ξέρουν στην Κουμουνδούρου ότι είναι αδύνατο να βρεθούν 151 θετικές ψήφοι; Φυσικά και το ξέρουν. Ε, τότε;
- Η απλή ερμηνεία λέει ότι ο Τσίπρας θέλει να συσπειρώσει τις φυγόκεντρες τάσεις στο κόμμα του, αποδυναμώνοντας τις συνιστώσες.
- Η σύνθετη ερμηνεία λέει σκοπός του ΣυΡιζΑ είναι να "ξεβρακώσει" την ΔημΑρ, αποτρέποντας την διαρροή δυσαρεστημένων πασοκτζήδων προς αυτή.
- Η εμπεριστατωμένη ερμηνεία λέει ότι στόχος είναι η συσπείρωση ΚΑΙ της Νέας Δημοκρατίας, προκειμένου να καταδειχθεί έντονα στην λαϊκή κοινή γνώμη ότι πλέον το παιχνίδι τού δικομματισμού παίζεται αποκλειστικά ανάμεσα στην Ν.Δ. και τον ΣυΡιζΑ.
- Η συνωμοσιολογική ερμηνεία λέει ότι ο ΣυΡιζΑ και η Νεα Δημοκρατία αποτελούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, οπότε ο Τσίπρας θέλει να διευκολύνει τον Σαμαρά: ποιός κυβερνητικός βουλευτής θα ψηφίσει την Κυριακή υπέρ της κυβέρνησης και λίγες μέρες αργότερα θα τολμήσει να καταψηφίσει οποιοδήποτε νομοσχέδιο;
Διαλέχτε και πάρτε. Όμως, ό,τι κι αν επιλέξετε, η πρόταση δυσπιστίας αντιμετωπίζεται με πολλή δυσπιστία.
Θαρρώ πως ο λόγος είναι συνδυασμός δεδομένων.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚυρίως όμως, γίνεται για να ξεχωρίσει η "ήρα από το στάρι" και εννοώ το ΠαΣοΚ με τη ΔημΑρ.
Το μεν ΠαΣοΚ για να επισφραγιστεί η ακραία νεοφιλελέ-αυταρχική εικόνα του,
τη δε ΔημΑρ για να υπερτονιστεί η εικόνα της παλινωδίας της(βλ. ΕΡΤ).
Ταυτόχρονα, θεωρούν οι του ΣυΡιζΑ, ότι ίσως έτσι επιταχυνθούν οι αποσχιστικές τάσεις εντός της ΔημΑρ(βλ. 2ο συνεδριο).