Η Μίκα Χαρίτου-Φατούρου είναι ομότιμη καθηγήτρια ψυχολογίας τού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1975 η Χαρίτου-Φατούρου πήρε ειδική άδεια για να παρακολουθήσει την γνωστή "δίκη των βασανιστών". Σ' εκείνη την δίκη βρέθηκαν κατηγορούμενοι αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και οπλίτες των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας (κυρίως ασφαλίτες και ΕΣΑτζήδες), οι οποίοι κατά την περίοδο της δικτατορίας αναλάμβαναν την διά της βίας και των βασανισμών ανάκριση και "νουθέτηση" των αντιφρονούντων.
Η καθηγήτρια ψυχολογίας ήθελε να παρακολουθήσει την δίκη με την ιδέα να μελετήσει το φαινόμενο του σαδισμού. Αν και είχε τις υποψίες της για το τι θα ακουγόταν στην αίθουσα, η πραγματικότητα την ξάφνιασε. Η ίδια γράφει στο βιβλίο της "Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας - Ψυχολογικές καταβολές", μεταξύ άλλων, τα εξής χαρακτηριστικά: "Καθώς η δίκη προχωρούσε (...), σάστισα με όσα παρακολουθούσα. Αυτά τα πρώην μέλη τής Στρατιωτικής Αστυνομίας κατηγορούσαν άμεσα ή έμμεσα τους ανωτέρους τους ότι τους είχαν μετατρέψει σε βασανιστές. (...) Σταδιακά έγινε φανερό ότι περιέγραφαν ένα προσεκτικά σχεδιασμένο σύστημα εκπαίδευσης του οποίου υπήρξαν θύματα".
Για τις ανάγκες τής μελέτης της, η Χαρίτου-Φατούρου μίλησε με κάποιους από τους βασανιστές. Ανάμεσά τους και ο λοχίας Μιχάλης Πέτρου, ο φόβος και ο τρόμος των κρατουμένων του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος της ΕΣΑ (ΕΑΤ-ΕΣΑ). Ο Πέτρου ήταν ο μόνος από τους εσατζήδες ο οποίος παραδέχτηκε την ενοχή του και ζήτησε συγγνώμη από τα θύματά του. Στην συνέντευξή του ο Πέτρου αποκάλυψε τον επιστημονικό τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτές των νεοσύλλεκτων στρατονόμων προετοίμαζαν -πιο σωστά: κατασκεύαζαν- τους αυριανούς βασανιστές. (*)
Τηρουμένων των αναλογιών, η εκπαίδευση των σημερινών μελών των δυνάμεων καταστολής (από τον απλό αστυφύλακα μέχρι τον πιο πωρωμένο ματατζή) κινείται στα ίδια μονοπάτια. Από την σκοπιά τής επιστήμονος, η Χαρίτου-Φατούρου παρατηρεί: "Χωρίς να το έχω μελετήσει, υποψιάζομαι ότι υπάρχουν ομοιότητες με τα ΜΑΤ". Σε ερώτηση της δημοσιογράφου Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου, αν ο βασανιστής γεννιέται ή γίνεται, η καθηγήτρια απαντά κατηγορηματικά: "Γίνεται". (**)
Πριν τις εκλογές τού 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε δηλώσει ότι, μόλις εκλεγεί το ΠαΣοΚ στην κυβέρνηση, τα ΜΑΤ θα καταργηθούν. Τελικά, το μόνο που έκανε ο "σοσιαλιστικός" τριτοδρομικός μετασχηματισμός ήταν η μετονομασία των ΜΑΤ σε ΥΑΤ (Υποδιεύθυνση Αποκατάστασης Τάξης). Σήμερα, στην ερώτηση αν οι ματατζήδες φοβούνται για τις θέσεις τους σε περίπτωση που στην εξουσία έρθει ο ΣυΡιζΑ, η απάντηση συνοδεύεται από ένα πλατύ χαμόγελο: "Κανείς που είναι στην εξουσία δεν διαλύει την ασπίδα του".
Και ο ματατζής συνεχίζει: "Η θέση αρκετών από εμάς είναι ότι τα ΜΑΤ δεν θα έπρεπε να ανήκουν στην αστυνομία. Είναι στρατιωτική μονάδα. Τόσο αυτοί όσο και οι ΔΕΛΤΑδες δεν προφυλάσσουν. Καταστέλλουν. Υπάρχουν για να ρίχνουν ξύλο. Το ξέρουν ότι είναι οι μπράβοι τού συστήματος. Μέτρο, λοιπόν, στην βία με την οποία έχουν μάθει να ζουν, δεν μπορείς να βάλεις. Δεν μπορούν να απορροφηθούν. Για έλεγχο να τους βγάλεις, στον πρώτο εριστικό πολίτη που θα πέσουν, θα τον πλακώσουν στο ξύλο. Πολλοί το παραδέχονται και από μόνοι τους".
Σήμερα, έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο επιλέγεται κάποιος για να υπηρετήσει στα ΜΑΤ. Πολλοί επιλέγονται μέσα από τις σχολές τής αστυνομίας. Το διάλεγμα κάνουν έμπειροι αξιωματικοί, των οποίων το μάτι εντοπίζει τους "βαρεμένους" που φαίνονται κατάλληλοι για τον ρόλο. Οι υπόλοιποι επιλέγονται μέσω ειδικών προκηρύξεων και μπαίνουν δίχως πανελλήνιες εξετάσεις.
Η εκπαίδευση όλων αυτών συνίσταται σε δυο κύρια μέρη. Το ένα είναι το ντοπάρισμα εναντίον του "εχθρού". Βέβαια, σήμερα ο προβαλλόμενος εχθρός δεν είναι οι κομμουνιστές αλλά οι "αναρχικοί", όρος που δεν περιλαμβάνει τους προσκείμενους στις θεωρίες των Μπακούνιν και Κροπότκιν (μόνο) αλλά όλους όσους αμφισβητούν το υπάρχον καθεστώς και απεργάζονται την ανατροπή του. Το άλλο είναι ο εθισμός στην χρήση βίας κατά αυτού του εχθρού. Δυστυχώς, το χαμηλό επίπεδο των εκπαιδευομένων αστυνομικών οδηγεί σε άσκηση υπέρμετρης βίας επί δικαίων και αδίκων. Η ελλιπής -ή και ανύπαρκτη- παιδεία τους, σε συνδυασμό με την ψευδαίσθηση εξουσίας εκπορευόμενης από τα γκλομπ, τις ασπίδες και τα όπλα που φέρουν, φέρνει τα αποτελέσματα που θα δούμε στο επόμενο σημείωμα.
(*) Δείτε στο Youtube το δανικής παραγωγής αποκαλυπτικό δραματοποιημένο ντοκυμανταίρ "Ο γυιος τού γειτονά σου - Πώς φτιάχνεται ένα βασανιστής" (1976), το οποίο βασίστηκε στο υλικό τής Μίκας Χαρίτου-Φατούρου και γυρίστηκε με την συνεργασία της. Βέβαια, η αφήγηση γίνεται στα δανικά αλλά οι συνεντεύξεις και η δραματοποιημένη αναπαράσταση είναι στα ελληνικά. Η συνέντευξη του Πέτρου είναι αποκαλυπτική και του ήρωα Μουστακλή συγκλονιστική.
(**) Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου, "ΜΑΤ: Η ΕΣΑ της μεταπολίτευσης", περιοδικό Unfollow, τεύχος 7, Ιούλιος 2012. Από το ίδιο κείμενο προέρχεται αρκετό από το υλικό και των επομένων παραγράφων.
Η καθηγήτρια ψυχολογίας ήθελε να παρακολουθήσει την δίκη με την ιδέα να μελετήσει το φαινόμενο του σαδισμού. Αν και είχε τις υποψίες της για το τι θα ακουγόταν στην αίθουσα, η πραγματικότητα την ξάφνιασε. Η ίδια γράφει στο βιβλίο της "Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας - Ψυχολογικές καταβολές", μεταξύ άλλων, τα εξής χαρακτηριστικά: "Καθώς η δίκη προχωρούσε (...), σάστισα με όσα παρακολουθούσα. Αυτά τα πρώην μέλη τής Στρατιωτικής Αστυνομίας κατηγορούσαν άμεσα ή έμμεσα τους ανωτέρους τους ότι τους είχαν μετατρέψει σε βασανιστές. (...) Σταδιακά έγινε φανερό ότι περιέγραφαν ένα προσεκτικά σχεδιασμένο σύστημα εκπαίδευσης του οποίου υπήρξαν θύματα".
Για τις ανάγκες τής μελέτης της, η Χαρίτου-Φατούρου μίλησε με κάποιους από τους βασανιστές. Ανάμεσά τους και ο λοχίας Μιχάλης Πέτρου, ο φόβος και ο τρόμος των κρατουμένων του Ειδικού Ανακριτικού Τμήματος της ΕΣΑ (ΕΑΤ-ΕΣΑ). Ο Πέτρου ήταν ο μόνος από τους εσατζήδες ο οποίος παραδέχτηκε την ενοχή του και ζήτησε συγγνώμη από τα θύματά του. Στην συνέντευξή του ο Πέτρου αποκάλυψε τον επιστημονικό τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτές των νεοσύλλεκτων στρατονόμων προετοίμαζαν -πιο σωστά: κατασκεύαζαν- τους αυριανούς βασανιστές. (*)
Τηρουμένων των αναλογιών, η εκπαίδευση των σημερινών μελών των δυνάμεων καταστολής (από τον απλό αστυφύλακα μέχρι τον πιο πωρωμένο ματατζή) κινείται στα ίδια μονοπάτια. Από την σκοπιά τής επιστήμονος, η Χαρίτου-Φατούρου παρατηρεί: "Χωρίς να το έχω μελετήσει, υποψιάζομαι ότι υπάρχουν ομοιότητες με τα ΜΑΤ". Σε ερώτηση της δημοσιογράφου Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου, αν ο βασανιστής γεννιέται ή γίνεται, η καθηγήτρια απαντά κατηγορηματικά: "Γίνεται". (**)
Πριν τις εκλογές τού 1981, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε δηλώσει ότι, μόλις εκλεγεί το ΠαΣοΚ στην κυβέρνηση, τα ΜΑΤ θα καταργηθούν. Τελικά, το μόνο που έκανε ο "σοσιαλιστικός" τριτοδρομικός μετασχηματισμός ήταν η μετονομασία των ΜΑΤ σε ΥΑΤ (Υποδιεύθυνση Αποκατάστασης Τάξης). Σήμερα, στην ερώτηση αν οι ματατζήδες φοβούνται για τις θέσεις τους σε περίπτωση που στην εξουσία έρθει ο ΣυΡιζΑ, η απάντηση συνοδεύεται από ένα πλατύ χαμόγελο: "Κανείς που είναι στην εξουσία δεν διαλύει την ασπίδα του".
Και ο ματατζής συνεχίζει: "Η θέση αρκετών από εμάς είναι ότι τα ΜΑΤ δεν θα έπρεπε να ανήκουν στην αστυνομία. Είναι στρατιωτική μονάδα. Τόσο αυτοί όσο και οι ΔΕΛΤΑδες δεν προφυλάσσουν. Καταστέλλουν. Υπάρχουν για να ρίχνουν ξύλο. Το ξέρουν ότι είναι οι μπράβοι τού συστήματος. Μέτρο, λοιπόν, στην βία με την οποία έχουν μάθει να ζουν, δεν μπορείς να βάλεις. Δεν μπορούν να απορροφηθούν. Για έλεγχο να τους βγάλεις, στον πρώτο εριστικό πολίτη που θα πέσουν, θα τον πλακώσουν στο ξύλο. Πολλοί το παραδέχονται και από μόνοι τους".
Σήμερα, έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο επιλέγεται κάποιος για να υπηρετήσει στα ΜΑΤ. Πολλοί επιλέγονται μέσα από τις σχολές τής αστυνομίας. Το διάλεγμα κάνουν έμπειροι αξιωματικοί, των οποίων το μάτι εντοπίζει τους "βαρεμένους" που φαίνονται κατάλληλοι για τον ρόλο. Οι υπόλοιποι επιλέγονται μέσω ειδικών προκηρύξεων και μπαίνουν δίχως πανελλήνιες εξετάσεις.
Η εκπαίδευση όλων αυτών συνίσταται σε δυο κύρια μέρη. Το ένα είναι το ντοπάρισμα εναντίον του "εχθρού". Βέβαια, σήμερα ο προβαλλόμενος εχθρός δεν είναι οι κομμουνιστές αλλά οι "αναρχικοί", όρος που δεν περιλαμβάνει τους προσκείμενους στις θεωρίες των Μπακούνιν και Κροπότκιν (μόνο) αλλά όλους όσους αμφισβητούν το υπάρχον καθεστώς και απεργάζονται την ανατροπή του. Το άλλο είναι ο εθισμός στην χρήση βίας κατά αυτού του εχθρού. Δυστυχώς, το χαμηλό επίπεδο των εκπαιδευομένων αστυνομικών οδηγεί σε άσκηση υπέρμετρης βίας επί δικαίων και αδίκων. Η ελλιπής -ή και ανύπαρκτη- παιδεία τους, σε συνδυασμό με την ψευδαίσθηση εξουσίας εκπορευόμενης από τα γκλομπ, τις ασπίδες και τα όπλα που φέρουν, φέρνει τα αποτελέσματα που θα δούμε στο επόμενο σημείωμα.
(*) Δείτε στο Youtube το δανικής παραγωγής αποκαλυπτικό δραματοποιημένο ντοκυμανταίρ "Ο γυιος τού γειτονά σου - Πώς φτιάχνεται ένα βασανιστής" (1976), το οποίο βασίστηκε στο υλικό τής Μίκας Χαρίτου-Φατούρου και γυρίστηκε με την συνεργασία της. Βέβαια, η αφήγηση γίνεται στα δανικά αλλά οι συνεντεύξεις και η δραματοποιημένη αναπαράσταση είναι στα ελληνικά. Η συνέντευξη του Πέτρου είναι αποκαλυπτική και του ήρωα Μουστακλή συγκλονιστική.
(**) Μαρινίκης Αλεβιζοπούλου, "ΜΑΤ: Η ΕΣΑ της μεταπολίτευσης", περιοδικό Unfollow, τεύχος 7, Ιούλιος 2012. Από το ίδιο κείμενο προέρχεται αρκετό από το υλικό και των επομένων παραγράφων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Με την ελπίδα ότι ο γνωστός ΗΛΙΘΙΟΣ δεν θα επανέλθει, τα σχόλια δημοσιεύονται πλέον χωρίς έγκριση.