"Ο βασιλιάς των αρουραίων"

Τί κάνεις αν πρέπει να διεκπεραιώσεις μια δουλειά στην τράπεζα αλλά ο αριθμός προτεραιότητας που παίρνεις σε πείθει ότι θα φας τουλάχιστον μια ώρα στην αναμονή; Βλαστημάς την τύχη σου, θα μου πείτε. Και την βλαστημάς διπλά, αν δεν έχεις μαζί σου το συνηθισμένο βιβλίο τσέπης (συνήθως Άγρα), το οποίο συνήθως κουβαλάς πάνω σου. Για να ξεθυμάνεις, λοιπόν, αποφασίζεις να ρίξεις μια ματιά στα βίπερ που βλέπεις αραδιασμένα στο περίπτερο έξω από την τράπεζα, οπότε αναγκάζεσαι να παραδεχτείς ότι η τύχη δεν σου φέρθηκε και τόσο άσχημα γιατί, ανάμεσα στην σαβούρα, ανακαλύπτεις ένα βιβλίο τού Τζέιμς Κλαβέλ. Τίτλος του: "Ο βασιλιάς των αρουραίων". Τώρα ξέρεις ότι δεν σε χαλάει καθόλου να περιμένεις στην ουρά.

Επειδή μάλλον το όνομα του συγγραφέα δεν σας λέει πολλά, πρέπει να σας πω ότι πρόκειται για τον σεναριογράφο των ταινιών "Η μύγα" (το γνωστό θρίλλερ με τον Βίνσεντ Πράις), "Οι πέντε πύλες της κολάσεως" (σε δική του σκηνοθεσία), "Στον κύριό μας με αγάπη" (ίσως η εντυπωσιακώτερη ερμηνεία τού Σίντνεϋ Πουατιέ), "Η μεγάλη απόδραση" (το αριστούργημα του Τζον Στάρτζες, με τον Στηβ ΜακΚουήν, τον Τσαρλς Μπρόνσον, τον Ρίτσαρντ Αττένμπορω, τον Ντόναλντ Πλέζανς κλπ) και "Η τελευταία κοιλάδα" (με τον Μάικλ Κέιν και τον Ομάρ Σαρίφ). Στον χώρο τής λογοτεχνίας, όμως, ο Κλαβέλ έγινε διάσημος χάρη σε μια σειρά έξι μυθιστορημάτων, τα οποία διαδραματίζονται στην Ασία. Ανάμεσά τους, το διασημότερο είναι οπωσδήποτε το "Σογκούν" (1975), στο οποίο βασίστηκε η επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά με τον ίδιο τίτλο. Όμως, το πρώτο απ' αυτά, γραμμένο το 1962, είναι "Ο βασιλιάς των αρουραίων".

Κατά την διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Κλαβέλ βρέθηκε να υπηρετεί στα μέτωπα της Άπω Ανατολής. Η μονάδα του συνετρίβη από τους ιάπωνες κι αυτός βρέθηκε έγκλειστος στο στρατόπεδο-κολαστήριο Τσάνγκι. "Ο βασιλιάς των αρουραίων" δεν είναι παρά ένα χρονικό των ημερών που πέρασε ο συγγραφέας σ' αυτό το στρατόπεδο.

Στο Τσάνγκι βρίσκονται κρατούμενοι περισσότεροι από δέκα χιλιάδες στρατιώτες των συμμάχων, οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες. Μόνο ένας στους δεκαπέντε το καταφέρνει. Ο κώδικας τιμής των ιαπώνων επιβάλλει την αυτοκτονία αντί της αιχμαλωσίας. Συνεπώς, όλοι αυτοί οι αιχμάλωτοι θεωρούνται από "άτιμοι" έως "υπάνθρωποι" για τους δεσμοφύλακές τους, οι οποίοι αδιαφορούν πλήρως για την ζωή των κρατουμένων. Όμως, η πραγματική κόλαση για τους αιχμαλώτους βρίσκεται στην συμπεριφορά των συγκρατουμένων τους, μιας και στο στρατόπεδο ισχύει απολύτως το "ο θανατός σου, η ζωή μου".

Παρά την έκτασή του (619 σελίδες), "Ο βασιλιάς των αρουραίων" δεν κουράζει. Σ' αυτό βοηθάει η μοναδική ικανότητα του Κλαβέλ στην πλοκή των διαλόγων. Είναι πράγματι εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο μιλούν οι πρωταγωνιστές: ο καθένας έχει το δικό του ύφος και τον δικό του τρόπο έκφρασης. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό συγγραφικό επίτευγμα, το οποίο χαρακτηρίζει όλα τα έργα τού Κλαβέλ. Σ' αυτό πρέπει να έχει βοηθήσει η "παγκοσμιότητα" του συγγραφέα: άγγλος στην καταγωγή, γεννήθηκε στην Αυστραλία, αργότερα πολιτογραφήθηκε αμερικανός και κατέληξε στην Ελβετία, όπου πέθανε το 1994, μια βδομάδα πριν κλείσει τα 70 χρόνια του.

Με δυο λόγια, "Ο βασιλιάς των αρουραίων" είναι ένα αριστουργηματικό μυθιστόρημα επιβίωσης και θεωρείται ως το κορυφαίο λογοτέχνημα που έχει γραφτεί ποτέ με θέμα τα στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου των ιαπώνων. Η πάμφθηνη (8,70 ευρώ) έκδοση τύπου βίπερ από την Anubis συμπεριλαμβάνει (ευτυχώς και μπράβο!) την ωραιότατη εισαγωγή τού Τζον Σίμπσον, η οποία υπάρχει στην αυθεντική βρεττανική έκδοση, ενώ αξίζει ιδιαίτερη μνεία στην αψεγάδιαστη μετάφραση του Θανάση Βέμπου. Ποιός είπε ότι όλα τα βίπερ είναι για τα σκουπίδια;


ΥΓ: Η στήλη τής βιβλιοπαρουσίασης επανέρχεται σήμερα μετά από ένα μακρό διάστημα απουσίας. Ο λόγος αυτής της απουσίας είναι απλός: εδώ μιλάω μόνο για βιβλία που έχω διαβάσει. Δυστυχώς, τον τελευταίο καιρό έχω "μπλέξει" με το ογκώδες μνημειώδες έργο τού Γιώργου Δερτιλή "Ιστορία του ελληνικού κράτους", στα πλαίσια μιας εργασίας που ετοιμάζω. Έτσι, μιας και δεν είχα τίποτε να πω, προτίμησα να μείνω σιωπηλός.