"Το χιόνι ήταν βρόμικο"

Σίγουρα δεν περιμένετε από τούτη την γωνιά να σας συστήσει τον βέλγο συγγραφέα Ζωρζ Σιμενόν. Ο διάσημος επιθεωρητής Μαιγκρέ, το πιο γνωστό δημιούργημα του Σιμενόν, πρωταγωνίστησε σε 72 αστυνομικές περιπέτειες και οι παλιότεροι τον είχαν γνωρίσει μέσα από τα αλησμόνητα περιοδικά "Μάσκα" και "Μυστήριο".

Εκείνο που θέλω να κάνω σήμερα είναι να σας συστήσω μια διαφορετική πλευρά τού Σιμενόν. Μπορεί ο γαλλόφωνος βέλγος συγγραφέας να έγραψε 72 ιστορίες με πρωταγωνιστή τον Μαιγκρέ αλλά έγραψε κι άλλα 110 -και περισσότερα- μυθιστορήματα, τα οποία ο ίδιος αποκαλούσε "μυθιστορήματα-μυθιστορήματα" ενώ οι κριτικοί χαρακτήρισαν ως "σκληρά μυθιστορήματα", όρο που υιοθέτησε κι εκείνος. Ακούγοντας "σκληρά μυθιστορήματα", μη πάει το μυαλό σας σε αδυσώπητη βία, αν και η βία εμφανίζεται συχνά-πυκνά στα κείμενα του Σιμενόν, αλλά δείτε αυτόν τον όρο όπως στην φράση "σκληρή πραγματικότητα". Ένα απ' αυτά τα "σκληρά μυθιστορήματα" είναι και "Το χιόνι ήταν βρόμικο", το οποίο παρουσιάζουμε σήμερα.

Ο Σιμενόν έγραψε αυτό το μυθιστόρημα το 1948, εποχή που έμενε στην Τουσόν τής Αριζόνας και τοποθετεί την δράση στα χρόνια τού Β' Παγκοσμίου Πολέμου σε κάποια κατεχόμενη χώρα, την οποία δεν κατονομάζει αλλά μπορούμε με αρκετή ασφάλεια να υποθέσουμε ότι αναφέρεται στην πατρίδα του. Πρωταγωνιστής είναι ο Φρανκ, ένας δεκαοχτάχρονος που προσπαθεί να ανδρωθεί μέσα από την παρανομία. Αυτό το πολυχρησιμοποιημένο μοτίβο του νέου που μπαίνει σε συμμορία για να "μεγαλώσει", υπογραμμίζεται από μια "εξτρά" σκληρή πινελιά τού συγγραφέα: η μητέρα τού Φρανκ διατηρεί οίκο ανοχής, όπου εκπορνεύει κοριτσόπουλα για να ικανοποιούνται οι γερμανοί.

Μέσα σ' αυτό το ζοφερό κλίμα, ο Φρανκ κατρακυλάει με ταχύτητα. Στην αρχή μαχαιρώνει έναν γερμανό αξιωματικό, όχι για αντιστασιακούς λόγους αλλ' απλώς για να δει πώς είναι να αφαιρείς την ζωή κάποιου. Κατόπιν, δεν διστάζει να σφάξει μια γρια για να κλέψει μερικά ρολόγια. Παράλληλα, ταπεινώνει μια γειτονοπούλα του, η οποία τον ερωτεύεται, μόνο και μόνο για να αποδείξει ότι είναι "άντρας". Όμως, στο τέλος συλλαμβάνεται από τις αρχές κατοχής, ως κατηγορούμενος για ένα έγκλημα που δεν έκανε. Κι είναι εκεί, στην φυλακή, που ο Φρανκ υπερβαίνει τον εαυτό του και φτάνει στην κάθαρση, με έναν τρόπο που θυμίζει αρχαιοελληνική τραγωδία.

"Έκλεψα τα ρολόγια και σκότωσα τη δεσποινίδα Βιλμός, την αδελφή τού ωρολογοποιού του χωριού μου. Είχα ήδη σκοτώσει έναν αξιωματικό σας, στη γωνία της παρόδου του βυρσοδεψείου, για να του πάρω το περίστροφο, γιατί ήθελα πολύ να έχω ένα περίστροφο. Διέπραξα πράξεις πολύ πιο ειδεχθείς, διέπραξα το μεγαλύτερο έγκλημα τού κόσμου, όμως αυτό δεν σάς αφορά. Δεν είμαι ούτε φανατικός, ούτε ταραχοποιός, ούτε πατριώτης. Είμαι ένα κάθαρμα".

Οι κριτικοί βρίσκουν στο "Το χιόνι ήταν βρόμικο" πολλές ομοιότητες με το "Ο ξένος", του Αλμπέρ Καμύ. Προσωπικά, δεν βρίσκω τέτοιες ομοιότητες αλλά μόνον ορισμένα κοινά σημεία. Ο Καμύ ακροβατεί ανάμεσα σε μεταφυσικές αναζητήσεις και φιλοσοφία, ενώ ο Σιμενόν πατάει και με τα δυο πόδια στην γη. Απ' αυτή την άποψη, το μυθιστόρημα του βέλγου είναι πιο προσιτό στον αναγνώστη, δίχως αυτό να στερεί το παραμικρό από την αξία τού αριστουργήματος του Καμύ.

Με δυο λόγια, το "Το χιόνι ήταν βρόμικο" είναι ένα νουάρ μυθιστόρημα που συναρπάζει, αποκαλύπτοντας μια εξαιρετική και σχετικά άγνωστη -στο πλατύ κοινό- πλευρά τού πολυσχιδούς συγγραφικού ταλέντου του Ζωρζ Σιμενόν. Κυκλοφορεί από την "Άγρα" σε μια πολύ προσεγμένη έκδοση μεγέθους τσέπης, με 338 σελίδες που διαβάζονται άνετα και ταχύτατα. Βέβαια, η τιμή των 15 ευρώ (13,5 στα καλά βιβλιοπωλεία) θα μπορούσε να είναι χαμηλότερη αλλά...