Πόσο καλό νόμισμα είναι το ευρώ;

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύθηκε στον Bloomberg με τίτλο "As european austerity ends, so could euro (Καθώς η ευρωπαϊκή λιτότητα τελειώνει, έτσι θα μπορούσε να τελειώσει και το ευρώ)". Εδώ παρατίθεται όπως μεταφράστηκε και αναδημοσιεύθηκε από την εφημερίδα Καθημερινή με τίτλο "Υπάρχει ελπίδα για το ευρωπαϊκό όνειρο;". Δείτε το. Παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον:


Το ευρώ είναι μια αρρώστια που καταδικάζει τουλάχιστον μια γενιά Ελλήνων, Ιταλών, Ισπανών, Πορτογάλων και Ιρλανδών στην οικονομική κλινική. Στις χώρες αυτές, οι δείκτες ανεργίας βρίσκονται σήμερα στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών και ελάχιστες προοπτικές ανάκαμψης διαφαίνονται στον ορίζοντα. Οι οικονομολόγοι και οι πολιτικοί που δημιούργησαν το σύστημα επιμένουν ότι μπορεί να επιβιώσει. Ας παραδεχθούν ότι έκαναν μεγάλο λάθος και ας ετοιμασθούν για συντεταγμένη διάλυση του ευρώ προτού η ζημιά εξαπλωθεί και υπονομεύσει περαιτέρω την ευρωπαϊκή ενότητα.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, τα ελλείμματα, το τεράστιο κρατικό χρέος. Είναι όλα τα παραπάνω, όπως συσσωρεύθηκαν μετά πέντε χρόνια απόλυτης πολιτικής άρνησης. Επί τριετία, τα κεφάλαια έφευγαν από την ευρωπαϊκή περιφέρεια για τη Γερμανία. Η χώρα εμφανίζεται όλο και πιο ελκυστική για τους επενδυτές, επιτείνοντας τις ανισορροπίες που μας έφεραν σε αυτό το σημείο.

Υπάρχει άραγε ελπίδα για το ευρωπαϊκό όνειρο; Ενας πιθανός τρόπος να προχωρήσει θα ήταν να δημιουργηθεί μια ευρωπαϊκή δημοσιονομική ένωση που θα αναλάμβανε όλο το εθνικό χρέος, όπως έκανε ο Αλεξάντερ Χάμιλτον ως πρώτος υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ. Αυτό δεν θα συμβεί στη σύγχρονη Ευρώπη. Γιατί να συμφωνήσουν οι Γερμανοί φορολογούμενοι και καταθέτες να πληρώσουν για το παλιό «πάρτι» Ελλήνων, Ιταλών και Ισπανών;

Επομένως, όλα τα μάτια στρέφονται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, γιατί κάποια μέλη της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η χαλαρή νομισματική πολιτική και ο υψηλότερος πληθωρισμός θα προσφέρουν διέξοδο. Ομως, η αντιμετώπιση δημοσιονομικών προβλημάτων με νομισματική πολιτική συνήθως δεν φέρνει αποτέλεσμα και δεν βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Ως πρόσφατα, κάθε φορά που επιδεινωνόταν η κατάσταση στην Ευρωζώνη, οι επενδυτές έσπευδαν στα γερμανικά, ολλανδικά και γαλλικά ομόλογα. Εφόσον η φυγή κεφαλαίων έμενε εντός Ευρωζώνης, η αξία του ευρώ δεν υποχωρούσε. Την περασμένη εβδομάδα, ωστόσο, ο αριθμός των προβληματικών κρατών αυξήθηκε. Τα γαλλικά ομόλογα υποχώρησαν μαζί με τα ιταλικά και τα ισπανικά. Οι εξωτερικοί επενδυτές δείχνουν ανυπόμονοι. Και αυτό που αναμένεται είναι νέα πτώση του ευρώ, λόγω της ανάληψης μεγάλου πιστωτικού ρίσκου από την ΕΚΤ και της λαϊκής οργής κατά της λιτότητας.

Ενα φθηνό νόμισμα δεν θα λύσει τα βαθύτερα προβλήματα της Ευρώπης. Η υποτίμηση είναι ένας αδιαφανής τρόπος να επωμισθούν οι Γερμανοί μεγαλύτερο μέρος του κόστους του αποτυχημένου πειράματος του ευρώ, καθώς μειώνεται η αγοραστική τους δύναμη, όμως οι επενδυτές θα συνεχίσουν να προτιμούν τη Γερμανία από την Ελλάδα. Αυξάνει επίσης τον κίνδυνο να χάσουν απλώς την εμπιστοσύνη τους στο ευρώ Ευρωπαίοι και διεθνείς επενδυτές.

Για τους Ευρωπαίους πολιτικούς, ο σημαντικότερος στόχος σήμερα είναι να καλύψουν τα ίχνη τους και να κατηγορήσουν τους άλλους. Ο πληθωρισμός φέρνει σύγχυση. Είναι επίσης άδικος φόρος για τους καταθέτες και μεταφορά πλούτου στους δανειστές (αν υποθέσουμε ότι τα επιτόκια μπορούν να διατηρηθούν χαμηλά ή υπό έλεγχο). Η ΕΚΤ θα δεχθεί τώρα μεγάλες πιέσεις να λάβει μέτρα που ενισχύουν τον πληθωρισμό. Ισως αυτό να σημάνει το τέλος του ευρώ.



Σε τούτο το ιστολόγιο έχουμε αναφερθεί κατ' επανάληψη σε ένα βασικό πρόβλημα, το οποίο συνοδεύει το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα από την γέννησή του. Και ο πλέον άσχετος περί τα οικονομικά, μπορεί να καταλάβει ότι δυο χώρες με διαφορετικές οικονομίες δεν μπορούν να χρησιμοποιούν ίσης δυναμικότητας νόμισμα. Είναι σαφές ότι το νόμισμα κάθε χώρας εκφράζει την οικονομική της κατάσταση και η ισοτιμία του αναπροσαρμόζεται (ενίοτε δε με βίαιη ανατίμηση ή υποτίμηση) ανάλογα με την πορεία τής οικονομίας.

Και όμως, οι ιθύνοντες νόες της "ευρωπαϊκής ενοποίησης" αποφάσισαν πριν κάμποσα χρόνια ότι αρκετές χώρες (17 σήμερα), με τεράστιες διαφορές μεταξύ τους και χαώδη ανισομετρία σε καίρια μεγέθη (έλλειμμα εξωτερικού ισοζυγίου, έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών, ρυθμός ανάπτυξης, επίπεδο διαβίωσης κλπ), θα ήταν εφικτό να χρησιμοποιούν το ίδιο νόμισμα. Έτσι, βρέθηκαν οικονομικά πανίσχυρες χώρες (π.χ. η Γερμανία και η Ολλανδία) να έχουν το ίδιο νόμισμα με χώρες όχι απλώς αναπτυσσόμενες αλλά ευρισκόμενες σε νηπιακή ηλικία από πλευράς ανάπτυξης (π.χ. η Ελλάδα και η Σλοβενία). Μάλιστα δε, η κατάσταση είναι τόσο απίθανα κωμικοτραγική ώστε χρησιμοποιούν αυτό το νόμισμα ακόμη και χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (Μαυροβούνιο), χώρες που δεν έχουν καμμιά σχέση με την Ευρώπη (η Βόρεια Κορέα πραγματοποιεί τις εξωτερικές της συναλλαγές σε ευρώ, επειδή το γουόν δεν είναι ανταλλάξιμο!) αλλά και χώρες-μορφώματα (Κόσσοβο).

Έτσι, λοιπόν, παραμένει αναπάντητο ένα κεφαλαιώδες ερώτημα: ποιόν εκφράζει το ευρώ; Πώς γίνεται το ίδιο νόμισμα να ικανοποιεί τόσες ετερόκλητες οικονομίες; Κι αν υποθέσουμε ότι κάποια στιγμή χρειαστεί οποιαδήποτε αναπροσαρμογή του, σύμφωνα με τις ανάγκες ποιας χώρας θα γίνει αυτή;

Και μια τελευταία ερώτηση για όσους επιμένουν ότι το εθνικό μας συμφέρον επιτάσσει την παραμονή μας στο ευρώ επειδή το ευρώ είναι καλό νόμισμα: καλό, ναι...αλλά για ποιόν;