"Γόμορρα"

Αν και το βιβλίο που έγραψε στα 27 του χρόνια, το "Γόμορρα",  έγινε μπεστ-σέλλερ, ο Ρομπέρτο Σαβιάνο δεν είναι λογοτέχνης. Γνήσιο παιδί τής Νάπολης, ο Σαβιάνο σπούδασε φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο της πόλης του και έπιασε δουλειά ως δημοσιογράφος για να κερδίσει τον επιούσιο. Ευτυχώς για όλους εμάς, ο Σαβιάνο δεν είναι απλώς "δημοσιογράφος" (σε εισαγωγικά) αλλά πραγματικός Δημοσιογράφος (με κεφαλαίο Δέλτα), δηλαδή λειτουργός, ο οποίος αναζητά και δημοσιοποιεί την αλήθεια που ενδιαφέρει όλο το κοινωνικό σύνολο.

Πριν προλάβει καλά-καλά να ολοκληρώσει τις σπουδές του, ο Σαβιάνο έγινε μέλος της οργάνωσης "Παρατηρητήριο για την Καμόρρα(*) και την παρανομία". Σιγά-σιγά, ο Σαβιάνο πήρε την μεγάλη απόφαση: αποφάσισε να χωθεί όσο βαθύτερα μπορούσε μέσα στα άδυτα της Καμόρρας και να μαζέψει στοιχεία για την δράση της, προκειμένου να τα κοινοποιήσει. Παίζοντας, λοιπόν, κορώνα-γράμματα το κεφάλι του, ο Σαβιάνο μάζεψε άφθονο υλικό. Αυτό το υλικό, το οποίο δεν δίστασε να δημοσιοποιήσει, αποτελεί το περιεχόμενο του "Γόμορρα", ενός βιβλίου που έχει πουλήσει ςσχεδόν 40.000 αντίτυπα μόνο στην Ελλάδα.

Αξίζει να πούμε δυο λόγια για τον τίτλο. Στην καθημερινή μας γλώσσα, έχουμε μάθει να μιλάμε για "τα Σόδομα και τα Γόμορρα". Όμως, η ιταλική γλώσσα ακολουθεί την Παλαιά Διαθήκη, η οποία κάνει λόγο για "τα Σόδομα και την Γομόρρα". Τώρα, γίνεται πλέον αντιληπτό το παιχνίδι που παίζει ο Σαβιάνο με τις λέξεις "Καμόρρα"-"Γομόρρα".

Από τις πρώτες σελίδες τού βιβλίου, ο αναγνώστης μένει με το στόμα ανοιχτό. Βέβαια, πολλά από αυτά που αποκαλύπτει ο Σαβιάνο, είτε τα έχουμε δει στον κινηματογράφο είτε τα έχουμε διαβάσει είτε υποψιαζόμαστε ότι συμβαίνουν. Όμως, είναι η πρώτη φορά που όλα έχουν ονοματεπώνυμο! Ναι, ο Σαβιάνο δεν διστάζει να αποκαλύψει τα ονόματα των πάντων, όχι μόνο των αρχηγών τής Καμόρρας αλλά και των παρατρεχάμενων, των πολιτικών και των δικαστικών που συνεργάστηκαν μ' αυτήν, των δημάρχων που εκλέχτηκαν με την στήριξή της, ακόμα και των πιτσιρικάδων που δούλεψαν για την Καμόρρα έστω και ως απλά "βαποράκια". Ας δούμε δυο αποσπάσματα από το βιβλίο:

"Εξαιτίας μιας σύγκρουσης με το κόμμα της παλιάς Χριστιανικής Δημοκρατίας, οι φατρίες στο Καζάλ ντι Πριντσίπε στήριξαν το 1992 το Ιταλικό Φιλελεύθερο Κόμμα, που σημείωσε τη μεγαλύτερη άνοδο στην ιστορία του: από το επισφαλές ένα τοις εκατό, εκτινάχθηκε, μετά την υποστήριξη της φατρίας, στο τριάντα τοις εκατό."

"Οι Φραντσέσκο Σκιαβόνε Σάντοκαν, Μικέλε Ζαγκαρία και η φατρία Μότσα ήταν οι πιο σημαντικοί εταίροι των Cirio και Parmalat στην Καμπανία. Σε όλη την περιοχή της Καζέρτα, στο μεγαλύτερο μέρος της Νάπολης, σε όλο το νότιο Λάτσιο, στο μεγαλύτερο μέρος των Μάρκε και Αμπρούτσο και στο μεγαλύτερο μέρος της Λουκανίας, το γάλα που διανέμεται από τις εταιρείες Cirio και Parmalat έχει κατακτήσει το ενενήντα τοις εκατό της αγοράς. Ένα αποτέλεσμα  που επιτεύχθηκε χάρη στη στενή συνεργασία με την Καμόρρα του Καζάλε και στις προμήεθειες που πλήρωναν οι επιχειρήσεις στις φατρίες προκειμένου να διατηρούν μια θέση υπεροχής. Διάφορα τα εμπορικά σήματα που έχουν εμπλακεί, όλα αναγόμενα στην αυτοκρατορία της Eurolat, της επιχείρησης που το 1999 πέρασε από τον όμιλο Cirio του Κρανιόττι στην Parmalat του Τάνζι."

Αν και το βιβλίο αποτελεί αυτοδύναμο σύνολο, χωρίζεται σε επί μέρους κεφάλαια, με ξεχωριστό περιεχόμενο το καθένα. Ο αναγνώστης συγκλονίζεται από το πρώτο κεφάλαιο, όπου γίνεται λόγος για το λιμάνι της Νάπολης και πώς αυτό έχει αναδειχθεί σε πύλη προς την Ευρώπη για όλα τα προϊόντα-μαϊμούδες, που κατασκευάζονται στην Άπω Ανατολή. Και η ένταση φτάνει αμείωτη ως και το τελευταίο κεφάλαιο, όπου αποκαλύπτεται ο εγκληματικός τρόπος με τον οποίο μεγάλες βιομηχανίες έχουν αναθέσει στην Καμόρρα την διαχείριση των τοξικών τους αποβλήτων.

Το "Γόμορρα" πρωτοκυκλοφόρησε στην Ιταλία το 2006, σημειώνοντας εντυπωσιακή επιτυχία. Από αυτά τα λίγα που είπαμε ως εδώ, εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς γιατί τα τελευταία 6 χρόνια ο Σκιαβόνε κυκλοφορεί περιστοιχιζόμενος από πάνοπλους στρατιωτικούς αστυνομικούς (καραμπινιέρους).

Συμπερασματικά, το "Γόμορρα" είναι ένα συγκλονιστικό ρεπορτάζ, γραμμένο με την ζωντανή και ρέουσα γλώσσα ενός καλογραμμένου μυθιστορήματος, το οποίο διαβάζεται με αμείωτο ενδιαφέρον από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα. Προσωπικά, αποφάσισα να το διαβάσω καθώς έψαχνα στοιχεία για την Parmalat, στα πλαίσια της "Ανατομίας του νεοφιλελευθερισμού" και δεν μετάνοιωσα καθόλου. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη και αξίζει τα 18 ευρώ του μέχρι την τελευταία δεκάρα.


(*) Εδώ, οφείλουμε μια διευκρίνηση. Στην Ελλάδα (αλλά και σε όλον τον κόσμο) συνηθίζουμε να αποκαλούμε όλες τις παράνομες οργανώσεις με τον όρο "Μαφία" (λέξη αραβικής ρίζας, που σημαίνει "Νταηλίκι"). Όμως, η Μαφία (πιο σωστά "Κόζα νόστρα" , που σημαίνει "Δική μας υπόθεση") είναι σικελικό "προϊόν", που έκανε την εμφάνισή του στα μέσα τού 19ου αιώνα και, μέσω της μετανάστευσης, εξαπλώθηκε μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αντίστοιχες οργανώσεις της μεσοκεντρικής Ιταλίας (δηλαδή, της Νάπολης και της ευρύτερης περιοχής) δεν έχουν σχέση με την Μαφία και συνιστούν την "Καμόρρα" (= Ρακέττα). Επίσης, στην Απουλία (νοτιοανατολική Ιταλία) έχουμε την "Σάκτα Κορόνα Ουνίτα" (= Ενιαίο Ιερό Στέμμα) και στην Καλαβρία (νοτιοδυτική Ιταλία) την "Ντράγκετα" (λέξη με ελληνική ρίζα, που σημαίνει "Ανδρεία").