Ο τζόγος των παραγώγων

Έχουμε βαρεθεί να ακούμε ότι πρέπει η Ελλάδα να συμμαζέψει το χρέος και τα ελλείμματά της επειδή, αν δεν το κάνει, κινδυνεύει ολόκληρη η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση γενικώτερα. Παράλληλα, ακούμε πολλούς να σκούζουν ότι το ελληνικό χρέος αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό, αν συγκριθεί με τα χρέη μεγάλων χωρών, όπως η Ιαπωνία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες. Άραγε, πού βρίσκεται η αλήθεια; Για την ακρίβεια: ποια είναι η αλήθεια σε όλα αυτά;

Η αλήθεια είναι ανατριχιαστική και άσχετη με όσα διατυμπανίζουν οι τηλεδιαμορφωτές της κοινής γνώμης. Ποια είναι αυτή; Αν παραστήσουμε το παγκόσμιο χρέος με τα Ιμαλάια, το ελληνικό χρέος μπορεί να αποτυπωθεί σαν ένα...χαλίκι! Ακόμη και τα ιταλικά ή τα βρεττανικά χρέη, τα οποία είναι σαφώς μεγαλύτερα, θα αποτυπώνονταν σαν πετρούλες μεγέθους φουντουκιού. Αλλά και το δυσθεώρητο χρέος των Η.Π.Α. (όπου το δημόσιο χρέος πλησιάζει την οροφή της στάσης πληρωμών, αναγκάζοντας την κεντρική τράπεζα να τυπώνει συνέχεια καινούργιο χρήμα), θα μπορούσε να απεικονιστεί σαν μια πέτρα αρκετά μικρή για να χωρέσει στην χούφτα ενός παιδιού!

Τότε, λοιπόν, τι στα κομμάτια είναι αυτό το περίφημο "χρέος", μπροστά στο οποίο τρέμουν οι οικονομικοί αναλυτές όλου του κόσμου; Λοιπόν, για να μιλάμε καθαρά: αν τα πρωτογενή χρέη των διαφόρων χωρών δεν αποτελούν παρά λιθαράκια, οι ογκώδεις βράχοι δεν είναι άλλο από τα χρέη που δημιουργούνται στην παγκόσμια αγορά παραγώγων. Κι αν αναρωτιέστε, τι στο καλό είναι αυτά τα "παράγωγα", ας το εξηγήσουμε με απλά λόγια: παράγωγα λέγονται τα επενδυτικά προϊόντα τα οποία συνιστούν επενδυτικά στοιχήματα πάνω σε κάθε είδους αξία (μετοχές, ομόλογα, εμπορεύματα, νομίσματα κλπ). Με ακόμη απλούστερα λόγια, τα παράγωγα είναι...τζόγος!

Θέλετε παράδειγμα; Θα έχετε ακούσει ότι κατηγορούμε την Γκόλντμαν Σακς πως από τη μια "χαρχάλευε" το ελληνικό χρέος ώστε να μπορέσει ο Σημίτης να μας βάλει στην ευρωζώνη κι από την άλλη στοιχημάτιζε στο φαλιμέντο της εθνικής μας οικονομίας. Ε, λοιπόν, αυτό το "στοίχημα" δεν είναι παρά ένα "παράγωγο". Εξυπακούεται, βέβαια, ότι η Γκόλντμαν Σακς έχει συμφέρον να υποθάλψει το φαλιμέντο μας, εφ' όσον αυτό είναι το συμφέρον της αλλά ας μη πιάσουμε τώρα αυτή την κουβέντα.

Αν αναρωτιέστε πόση είναι η ονομαστική αξία της παγκόσμιας αγοράς παραγώγων, κρατηθείτε: η παγκόσμια τράπεζα (δηλαδή, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών) εκτιμά το ύψος των παραγώγων που παίζονται σε όλον τον πλανήτη σε 500 τρισεκατομμύρια ευρώ! Είμαι σίγουρος ότι ελάχιστοι μπορούν να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος αυτού του ποσού, οπότε ας το δώσω πιο παραστατικά: το παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν (δηλαδή, ο πλούτος που παράγουν όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη δουλεύοντας επί ένα χρόνο) ανέρχεται σε 50 τρισεκατομμύρια ευρώ, επομένως για να εξοφληθούν όλα τα παράγωγα θα πρέπει να δουλεύουν όλοι οι κάτοικοι της γης επί 10 χρόνια, δίχως να καταναλώνουν δεκάρα τσακιστή!

Ποιος λογικός άνθρωπος, λοιπόν, μπορεί να δεχτεί ότι αυτά τα χρέη είναι διαχειρίσιμα; Ποιος σοβαρός αναλυτής μπορεί να ισχυριστεί ότι η λύση αυτού του προβλήματος μπορεί να βρεθεί σε ένα...κούρεμα; Πόσο μυαλό πρέπει να διαθέτει κανείς για να καταλάβει ότι η δουλειά δεν γίνεται με κουρέματα αλλά με πλήρη...τριχόπτωση;

Ας το πάρουμε χαμπάρι: το σύστημα είναι τόσο στρεβλά διαμορφωμένο, ώστε με σοβαντίσματα δεν διορθώνεται τίποτε. Η μόνη λύση είναι γκρέμισμα και χτίσιμο από την αρχή πάνω σε άλλες βάσεις.