Γιατί ξεσηκώθηκαν οι Αιγύπτιοι;

Μετά τα όσα εισαγωγικά είπαμε χτες, ας επιστρέψουμε στην Αίγυπτο. Έναν χρόνο πριν από την διεθνή οικονομική κρίση, η αιγυπτιακή οικονομία έτρεχε με ρυθμό ανάπτυξης 7,14% του ΑΕΠ. Αλλά και κατά την περίοδο της κρίσης η ανάπτυξή της παρέμεινε έντονα θετική, αφού το 2010 έκλεισε με ανάπτυξη περίπου 5,50%. Αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι εντυπωσιακοί και συνεπάγονται οικονομική άνθηση. Όμως, αν είναι έτσι, γιατί βγήκαν στους δρόμους οι αιγύπτιοι;

Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι ο υψηλός πληθωρισμός, ο οποίος ξεπερνά το 9,5%. Ωστόσο, το 2010 ο πληθωρισμός βρισκόταν στο 11,90%, ενώ οι προβλέψεις του ΔΝΤ για το 2011 μιλούσαν για 8,50%. Δηλαδή, πριν τον λαϊκό ξεσηκωμό, η χώρα κατέγραφε αποπληθωριστικές τάσεις. Άλλος λόγος ξεσηκωμού θα μπορούσε να είναι η υψηλή ανεργία. Επίσης, σοβαρό λόγο ξεσηκωμού θα μπορούσε να αποτελεί η μεγάλη αύξηση στις τιμές των τροφίμων.

Εδώ γεννιέται ένα κρίσιμο ερώτημα: πώς εξηγείται το γεγονός ότι η μεγάλη ανάπτυξη (όπως είδαμε παραπάνω) δεν έχει εξασφαλίσει την οικονομική σταθερότητα που χρειαζόταν για να αμβλυνθούν προβλήματα ανεργίας, ακρίβειας κλπ, σε μία χώρα που βρισκόταν στην κορυφή της λίστας των ομαλώς αναπτυσσόμενων οικονομιών του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας;

Ας γυρίσουμε στο 1982. Η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση χρέους και ο Μουμπάρακ, ο οποίος έχει πρόσφατα διαδεχθεί τον δολοφονημένο Ανουάρ Σαντάτ, βρίσκεται σε αδιέξοδο. Στην προσπάθειά του να βρει λύση, προσφεύγει στο "Κλαμπ του Παρισιού", για το οποίο μιλήσαμε στο χτεσινό μας σημείωμα. Πράγματι, το Κλαμπ σπεύδει να βοηθήσει τον Μουμπάρακ και συνάπτει μαζί του μια συμφωνία αναδιάρθρωσης του αιγυπτιακού χρέους.

Η συμφωνία κατέληξε σε δραστική μείωση του χρέους αλλά συνοδεύτηκε από μια σειρά μέτρων, τα οποία έβαλαν τη χώρα σε μία νέα περίοδο λιτότητας. Μια λιτότητα που διήρκεσε από το 1991 μέχρι το 2007, με τις εκθέσεις των διεθνών οργανισμών να γίνονται σταθερά θετικότερες και με τη χώρα να θεωρείται μία από τις πιο σταθερές οικονομίες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρια Αφρική. Τόσο σταθερή, ώστε η διεθνής οικονομική κρίση και η κρίση τροφίμων του 2008 δεν έφεραν ύφεση.

Κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα. Στην αιγυπτιακή οικονομία όλα έδειχναν ρόδινα αλλά, ουσιαστικά, ευημερούσαν οι αριθμοί. Μόνοι ωφελημένοι από την υψηλή ανάπτυξη ήσαν μια χούφτα βιομηχάνων και τραπεζιτών, οι οποίοι βοήθησαν στην αναδιάρθρωση του χρέους 20 χρόνια νωρίτερα. Για παράδειγμα, από τα 5 δισ. δολλάρια που αφήνει κάθε χρόνο η εκμετάλλευση της διώρυγας του Σουέζ, στον απλό λαό δεν φτάνουν παρά μερικές δεκάρες. Όπως συμβαίνει πάντοτε και παντού, μετά την κρίση χρέους, οι διεθνείς επενδυτές βρήκαν τις κατάλληλες συνθήκες να εκμεταλλευτούν στο έπακρο το λαό και συνεργαζόμενες με την οικονομική και πολιτική ελίτ της χώρας να δημιουργήσουν ένα κράτος ανισοτήτων όπου οι πλατιές μάζες αναγκάστηκαν να υποστούν θυσίες επί θυσιών, χωρίς να έχουν το παραμικρό όφελος από την ανάπτυξη.

Θα ήθελα να αντιπαραβάλλω όλα όσα είπαμε για την Αίγυπτο με όσα συμβαίνουν στην χώρα μας, όπου μαίνεται μια ολομέτωπη επίθεση κατά των κοινωνικών και εργασιακών κατακτήσεων με στόχο μια αμφίβολη ανάπτυξη. Είμαι σίγουρος ότι θα προκύψουν πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα για το τι μας περιμένει. Όμως, θα σταματήσω εδώ για να δώσω στον αναγνώστη την χαρά να βγάλει μόνος του αυτά τα συμπεράσματα.

Υστερόγραφο, χωρίς σχόλια
Είχα ολοκληρώσει το παραπάνω κείμενο, όταν έπεσε το μάτι μου στην εξής είδηση:
"Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι έτοιμο να βοηθήσει την Αίγυπτο να ανασυντάξει την οικονομία της, δήλωσε σήμερα στη Σιγκαπούρη ο γενικός διευθυντής του Οργανισμού, κ. Ντομινίκ Στρος-Καν, καθώς η χώρα ετοιμάζεται για μία ημέρα μεγάλων διαδηλώσεων με αίτημα την αποχώρηση του προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ. ΄΄Το ΔΝΤ είναι έτοιμο να βοηθήσει στη σύλληψη ενός μοντέλου οικονομικής πολιτικής που μπορεί να εφαρμοσθεί΄΄, δήλωσε ο Στρος-Καν."