Φωτοβολταϊκά: λύση ή απάτη;

Τον τελευταίο καιρό έχουν γίνει πολύ της μόδας οι εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Ξαφνικά, οι έλληνες ανακάλυψαν το δικό τους "Ελ Ντοράντο", στο οποίο εναποθέτουν τις ελπίδες τους όχι μόνο για έξοδο από τα οικονομικά αδιέξοδα της κυβερνητικής πολιτικής αλλά και για άκοπο πλουτισμό. Φυσικά, όπως συμβαίνει πάντοτε στην κεφαλαιοκρατούμενη παγκοσμιοποιημένη οικονομία, το πιθανότερο είναι ότι θα αποδειχθεί "άνθρακες ο θησαυρός". Αλλά ας δούμε τα πράγματα ψύχραιμα και με κριτική ματιά. Άλλωστε, έτσι συνηθίζεται σε τούτο το ιστολόγιο.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με δυο δεδομένα. Το πρώτο είναι ότι οι αρμόδιες αρχές, κυρίως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και η ΔΕΗ, εξετάζουν ακόμη και τώρα αιτήσεις που κατατέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Χιλιάδες θύματα της πολιτικής της αρπαχτής έμειναν με τις αιτήσεις στα χέρια και με τα έξοδα δαπανηρών μελετών. Το δεύτερο έχει να κάνει με χιλιάδες αγρότες, οι οποίοι έσπευσαν και σπεύδουν να χαραμίσουν την καλλιεργήσιμη γη τους σε μικρά φωτοβολταϊκά έργα, την ίδια ώρα που η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη αποφασίσει για τη γεωγραφική κατανομή των έργων. Πρόσφατα, αποφάσισε το μέγεθος της φωτοβολταϊκής παραγωγής που θα υποδέχεται χρονικά το σύστημα, σε 1.500 MW έως το 2014 και 2.200 MW το 2020. Το πλαφόν για τα αγροτικά έργα ορίζεται σε 500 και 750 MW, αντίστοιχα. Με τις πληροφορίες να μιλούν για πάνω από 4.000 αιτήσεις από αγρότες, πολλοί μπορεί να εξαιρεθούν, έχοντας στο μεταξύ ενισχύσει την "οικονομία των μελετών και των παραβόλων". Η απόφαση της κυβέρνησης προβλέπει επίσης τη δυνατότητα αναστολής έργων, κάτι που θεωρείται πλέον δεδομένο ότι θα συμβεί.

Πράγματι, σήμερα χιλιάδες αιτήσεις, για πολλές χιλιάδες MW ισχύος από φωτοβολταϊκά, έχουν κατατεθεί και περιμένουν αξιολόγηση και έγκριση, ενώ ένας σημαντικός αριθμός έργων αναμένει σύνδεση με τη ΔΕΗ, έχοντας υπαχθεί -κυρίως, λόγω μεγέθους- στο καθεστώς της εξαίρεσης από την απόκτηση άδειας. Μετά την ψήφιση του τελευταίου νόμου πριν από τρεις μήνες, κατατέθηκαν αιτήσεις που αντιστοιχούν σε περίπου 2.000 MW, ενώ στα 870 MW υπολογίζονται τα παλαιότερα αιτήματα που εκκρεμούν και στα 800 MW τα ήδη αδειοδοτημένα. Στα 500 MW υπολογίζονται τα έργα υπό καθεστώς εξαίρεσης και σε κάτι λιγότερο από 100 MW τα εν λειτουργία έργα στο ηπειρωτικό σύστημα. Το σύνολο της ισχύος που αντιστοιχεί σε όλα τα παραπάνω ξεπερνά αρκετά τις 4.000 MW.

Τα καταλάβαμε τα νούμερα; 2.200 MW θα υποδεχτεί το σύστημα το 2020, πάνω από 4.000 βρίσκονται στον δρόμο. Πίσω από το μπάχαλο βρίσκονται συγκεκριμένα συμφέροντα και όχι κάποιου είδους ανικανότητα της κυβέρνησης, ενώ η ίδια η φύση της πολιτικής ιδιωτικοποίησης της ενέργειας δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος για την άνθηση των σκοτεινών φαινομένων που καταγγέλλονται (καθυστερήσεις, αδικίες, αοριστία, εμπόριο αδειών κλπ). Καθόλου τυχαίο δεν είναι ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται επί της ουσίας για την περιβαλλοντική διάσταση της φωτοβολταϊκής ηλεκτροπαραγωγής, ούτε η κυβέρνηση, ούτε οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, παρότι και αυτό το κερδοσκοπικό παιχνίδι διανθίζεται με ποικιλώνυμες αναφορές στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, στη βάση της εκτίμησης ότι η ηλιακή ενέργεια είναι -και καλά- "καθαρή". Στην πραγματικότητα, η "καθαρότητα" έχει να κάνει μόνο με την άμεση παραγωγική διαδικασία. Ουσιαστικά, όμως, η φωτοβολταϊκή ενέργεια είναι έμμεσα εξαιρετικά ρυπογόνα, σπάταλη και οικονομικά ασύμφορη για τον πολίτη, σε τέτοιο βαθμό που η ανάπτυξή της θα έπρεπε να είναι σημαντικά πιο περιορισμένη απ' όσα προβλέπουν οι γενικοί σχεδιασμοί της κυβέρνησης και της ΕΕ.

Αυτό το τελευταίο μπορεί να ακούγεται πολύ παράξενο αλλά κάθε άλλο παρά παράξενο είναι. Όσοι γνωρίζουν τη σχετική τεχνολογία αλλά κι αυτοί που ασχολούνται επιχειρηματικά με αυτήν παραδέχονται ότι η παρασκευή του κρυσταλλικού πυριτίου (του βασικού υλικού για τα φωτοβολταϊκά κάτοπτρα) απαιτεί απίστευτες ποσότητες ενέργειας. Εξαιρετικά μεγάλο είναι και το κόστος του παραγωγικού εξοπλισμού, το οποίο -σε συνδυασμό με το ενεργειακό κόστος- εκτινάσσει στα ύψη την τιμή του φωτοβολταϊκού εξοπλισμού. Γι' αυτό και το κόστος των μικρών έργων (έως 100 kW ισχύος), που μπορούν να αναπτύξουν οι αγρότες, κυμαίνεται από 300.000 έως 350.000 ευρώ.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι τα φωτοβολταϊκά καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια για να κατασκευαστούν από αυτή που παράγουν (!!) και επιβαρύνουν περισσότερο το περιβάλλον από το να μη χρησιμοποιούνταν καθόλου. Εξ άλλου, επιβαρύνουν υπέρμετρα τους καταναλωτές, οι οποίοι καλούνται, μέσω του τέλους Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας αλλά και του συνολικού κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας, να υποστηρίξουν οικονομικά τόσο τις υπέρογκες επενδύσεις όσο και τα υπέρογκα κέρδη που προβλέπονται. Από την πλευρά τους, οι υποστηρικτές των φωτοβολταϊκών συστημάτων υποστηρίζουν ότι μπορεί όλα αυτά να αληθεύουν αλλά το κόστος μειώνεται χρόνο με το χρόνο, σε συνδυασμό και με την αύξηση της ζήτησης του απαραίτητου εξοπλισμού. Όμως, όσο κι αν μειώνεται, παραμένει πολύ ακριβότερο από εκείνο των -επίσης ακριβών- ανεμογεννητριών, ενώ δεν αναιρούνται οι υπόλοιπες επιβαρύνσεις. Ακόμη και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, όπως των "λεπτών υμενίων", που έχουν μικρότερο κόστος, δεν μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα, καθώς θεωρούνται λιγότερο αποδοτικά.

Αυτά τα λίγα ως εισαγωγή στο θέμα. Αύριο θα δούμε τους κανόνες με τους οποίους παίζεται το παιχνίδι, προς όφελος ορισμένων.