Τηλεόραση και παρασκήνιο

Διάβασα στο ενδιαφέρον περιοδικό “Strange” (τεύχος 95, Ιανουάριος 2007 – εκδόσεις «Άγνωστο») ένα πολυσέλιδο θαυμάσιο αφιέρωμα στην τηλεόραση, το οποίο κατέβασα μονορούφι. Η αλήθεια είναι ότι δεν τρέφω ιδιαίτερη συμπάθεια στην τηλοψία και ο χρόνος που ξοδεύω παρακολουθώντας τηλεόραση είναι –σχετικά- ελάχιστος, όμως βρήκα το αφιέρωμα του “Strange” τόσο ενδιαφέρον ώστε δεν μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό της καταγραφής ορισμένων ερανισμάτων.

Α) Στο κεφάλαιο «Τι σου κάνει και πώς στο κάνει» (γράφει ο Παντελής Γιαννουλάκης) σημείωσα το κυνικό «ό,τι σου λέω τρεις φορές είναι αλήθεια» αλλά και το παρακάτω απόσπασμα:
«Όπως επισημαίνει και ο μεγάλος στοχαστής συγγραφέας του καιρού μας, ο Ρόμπερτ Άντον Γουίλσον, αν σου πουν αρκετά συχνά ότι ‘η Budweiser είναι η καλύτερη μπύρα του κόσμου’, η Budweiser τελικά θα έχει όλο και κάπως καλύτερη γεύση –ίσως ακόμη και πολύ καλύτερη από όλες τις άλλες- απ’ ό,τι είχε πριν γίνει αυτή η μαγική επίκληση.»

Β) Στο κεφάλαιο «Μορφογεννητικά πεδία και τηλεόραση» (γράφει ο Λουκάς Καβακόπουλος) παρουσιάζεται με ανατριχιαστικό τρόπο η διαδικασία της δημιουργίας τεχνητών αναγκών στον σύγχρονο καταναλωτή. Εδώ υπογράμμισα την διαπίστωση του Σλαβόι Ζίτεκ, Σλοβένου φιλοσόφου και ψυχαναλυτή:
«Το πρόβλημά μας δεν είναι αν θα ικανοποιήσουμε τις επιθυμίες μας. Το πρόβλημα είναι πώς ξέρουμε τι είναι αυτό που επιθυμούμε… Οι επιθυμίες μας είναι τεχνητές… Το σινεμά κι η τηλεόραση δεν σου δίνουν αυτό που επιθυμείς αλλά σου διδάσκουν τι να επιθυμείς.»

Γ) Το άρθρο «Η ιστορία και τα ‘βρώμικα μυστικά’ της τηλεόρασης (τηλε-διαφημίσεις)» του Γιώργου Στάμκου είναι πιο οργισμένο. Σημειώνω τον παρακάτω αφορισμό του Ντάνιελ Σνάιντερμαν:
«Μια εικόνα της τηλεόρασης, σε αντιδιαστολή με την λεπίδα της γκιλοτίνας, είναι δυο και τρεις και τέσσερις φορές πιο κοφτερή… Η τηλεόραση μετουσιώνει την άμυνα σε αξιοπρέπεια, την αδιαλλαξία σε επιθετικότητα, τη φυσική συμπεριφορά σε αθωότητα.»

Δ) Εξαιρετικά αποκαλυπτικό για το πώς παίζεται το παιγνίδι της τηλεθέασης είναι το άρθρο «Μετρήσεις τηλεθέασης» του Λουκά Καβακόπουλου, όπου αποκαλύπτεται η συμπαιγνία μεταξύ των εταιρειών δημοσκοπήσεων και της AGB. Ομολογώ ότι τέτοιο πράγμα δεν το είχα ποτέ φανταστεί.

Ε) Καταπληκτικό είναι άλλο ένα άρθρο του ιδίου με τίτλο «Η συνωμοσιολογία της TV και των ΜΜΕ». Η δήλωση του Γουίλλιαμ Ράντολφ Χηρστ «φτιάξε μου τις φωτογραφίες και θα σου φτιάξω τον πόλεμο» προκαλεί ρίγος με την ωμότητά της. Ο Χηρστ ήταν ο φιλοναζί αμερικανός μεγαλοεκδότης που χειραγωγούσε την κοινή γνώμη με τα ΜΜΕ που κατείχε και τον οποίο ενσάρκωσε ως «Πολίτη Κέην» ο Όρσον Ουέλλς.

Τέλος, δεν είναι ήσσονος ενδιαφέροντος τα υπόλοιπα άρθρα του αφιερώματος, με πιο χαρακτηριστικό εκείνο που αναζητεί την προέλευση των «ριάλιτι» στον…μαρκήσιο Ντε Σαντ(!) ενώ προκαλεί πολλά γέλια η παρουσίαση των σκουπιδιών της Ιαπωνικής τηλεόρασης.

Συνοπτικά, μπορώ να πω ότι το συγκεκριμένο αφιέρωμα του “Strange” θα μπορούσε να συζητηθεί ακόμα και στις σχολικές αίθουσες. Μόνο καλό θα έκανε.