Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

26 Μαρτίου 2018

Η πιστωτική συρρίκνωση συνεχίζεται (;)

Ομολογώ ότι κάθε άλλο παρά συμμερίζομαι την άποψη ότι η μεγάλη καπιταλιστική κρίση είναι ήδη πίσω μας και η ανάπτυξη βρίσκεται ante portas. Μιλώντας με οικονομικούς όρους, η κρίση ορίζεται ως πιστωτική συρρίκνωση, δηλαδή ως μείωση των κεφαλαίων που δημιουργήθηκαν -με οποιονδήποτε τρόπο- κατά την προηγούμενη φάση, εκείνη της ανάπτυξης ή της πιστωτικής επέκτασης. Όπως είναι κατανοητό, για να αρχίσει η επέκταση πρέπει πρώτα να σταματήσει η συρρίκνωση. Προσωπικά, λοιπόν, δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι κάτι τέτοιο έχει συμβεί.

Αλλά, για να μη μιλάμε αόριστα και με όρους που είτε κουράζουν είτε δεν γίνονται κατανοητοί εύκολα, ας δούμε πώς δουλεύει το κύκλωμα, χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα:

Ας πούμε, λοιπόν, ότι πάω σήμερα στην Εθνική και καταθέτω 10.000 ευρώ. Μπορεί την ώρα που καταθέτω να μη το συνειδητοποιώ αλλά, όπως έχουμε αναλύσει στο παρελθόν, με την ενέργειά μου αυτή κινητοποιώ έναν μηχανισμό δημιουργίας χρήματος, αφού η Εθνική θα κρατήσει στα συρτάρια της ως απόθεμα ασφαλείας (ρεζέρβα) δυο χιλάρικα και τα υπόλοιπα οκτώ θα τα δανείσει στην Alpha. Εκείνη θα κρατήσει απ' αυτά επίσης ένα 20% ως απόθεμα και θα δανείσει τα 6.400 στην Πειραιώς. Με την ίδια διαδικασία, 1.280 ευρώ θα μείνουν απόθεμα στην Πειραιώς και 5.120 θα πάρουν την άγουσα για την Eurobank, απ' όπου τα 4.096 θα κατευθυνθούν στην Αττικής κι από εκεί το 80% τους θα φτάσει στην Σανταντέρ... και ούτω καθ' εξής.

Ελλάδα, 2015: Οι πρώτες μέρες των capital control (1)

Όταν ολοκληρωθεί αυτή η αλυσιδωτή διαδικασία, τα δέκα πραγματικά χιλιάρικα που κατέθεσα, θα έχουν μοιραστεί ως ρεζέρβες σε διάφορες τράπεζες. Στο διάβα τους, όμως, θα έχουν δημιουργήσει άλλα σαράντα χιλιάρικα εικονικό χρήμα, μέσω των διαδοχικών λογιστικών εγγραφών. Έτσι, οι λογής-λογής τράπεζες έχουν, αντί για δέκα, πενήντα χιλιάρικα διαθέσιμα για να σπρώξουν είτε σε δάνεια προς την "πραγματική" οικονομία (επιτρέψτε μου τα εισαγωγικά) είτε σε διάφορες επενδύσεις χαμηλότερης ή υψηλότερης αναμενόμενης κερδοφορίας. Και κάπως έτσι έχουμε πιστωτική επέκταση, δηλαδή ανάπτυξη.

Κατά πάσα πιθανότητα, κάποια ποσότητα από το χρήμα που γεννιέται κατά την πιστωτική επέκταση θα φτάσει και στα χέρια μου, οπότε δεν αποκλείεται να πάω άλλα δέκα χιλιάρικα για κατάθεση, τα οποία θα γεννήσουν άλλα σαράντα και ούτω καθ' εξής. Και όλοι θα είμαστε ευυχισμένοι...

Το κακό είναι πως όλο αυτό το σκηνικό δεν μπορεί να διατηρηθεί στο διηνεκές. Κάποια στιγμή το σύστημα θα μπουκώσει και δεν θα έχει χώρο για παραπέρα επέκταση, κάτι σαν αυτό που συμβαίνει με όλες τις πυραμίδες. Τότε δημιουργούνται οι συνθήκες που θα με στείλουν στην τράπεζα όχι πια για να καταθέσω αλλά για να σηκώσω τα δέκα χιλιάρικά μου. Μόνο που έτσι θα χαθούν από τ κύκλωμα όχι μόνο αυτά τα δέκα χιλιάρικα αλλά και τα υπόλοιπα σαράντα που γεννήθηκαν εξ αιτίας του. Πώς;

Αν το σύστημα εξακολουθούσε να δουλεύει και η δική μου ανάληψη είναι συμπτωματική, η Εθνική θα βρει τα λεφτά που ζητάω από την κατάθεση κάποιου άλλου. Αν, όμως, η ανάληψή μου έρχεται ως απόρροια κάποιου δυσμενούς κλίματος, τότε σαν εμένα θα υπάρχουν πολλοί ενώ καταθέτες ελάχιστοι. Σ' αυτή την περίπτωση, μόνη λύση για την Εθνική είναι να ζητήσει από την Alpha τις οκτώ χιλιάδες που της είχε δανείσει. Εκείνη, με την σειρά της θα ζητήσει τα δανεικά της από την Πειραιώς και ούτω καθ' εξής, ώσπου πενήντα χιλιάδες θα βγουν από την αγορά όπως μπήκαν. Η πιστωτική συρρίκνωση, δηλαδή η ύφεση, αρχίζει.

Τι γίνεται τώρα αν κάποια από τις τράπεζες που εμπλέκονται σ' αυτή την αλυσίδα δεν μπορεί να ανταποκριθεί επειδή, ας πούμε, έχει σπρώξει τα λεφτά της σε ρισκαδόρικες επενδύσεις, οι οποίες την δεδομένη στιγμή έχουν αρνητική απόδοση; Αν, στο παράδειγμά μας, η Αττικής δεν έχει 4.096 να δώσει στην Eurobank; Προφανώς, η Eurobank πρέπει να τα βρει από αλλού (αν μπορέσει) και ταυτόχρονα να εγγράψει στον ισολογισμό της πρόβλεψη για ισόποση ζημιά. Έλα, όμως, που τέτοιες άσχημες προβλέψεις έχουν αντίκτυπο: μειώνουν την περιουσία τής τράπεζας, χαλάνε την εικόνα της και ρίχνουν και την αξία της μετοχής της...

Εδώ είναι το κομβικό σημείο. Αν το δυσμενές κλίμα δεν είναι προσωρινό ή μικρής εμβελείας αλλά μακροχρόνιο και ευρύτερο, είναι λογικό η Eurobank να αρχίσει να ψάχνεται. Ίσως κλείσει τις κάνουλες, σταματώντας να διοχετεύει χρήμα οπουδήποτε (επιχειρήσεις, ιδιώτες, άλλες τράπεζες κλπ), σε μια προσπάθεια να μειώσει την πιστωτική της έκθεση άρα και τον πιστωτικό της κίνδυνο. Το σίγουρο είναι ότι θα προσπαθήσει να ανακτήσει όσο περισσότερα από τα δανεικά που έχει δώσει, είτε με εύσχημους τρόπους είτε με διαφόρων μορφών πιέσεις.

Ελλάδα, 2015: Οι πρώτες μέρες των capital control (2)

Και τώρα, προσέξτε μια λεποτμέρεια. Στο παράδειγμά μας, πρόβλημα ρευστότητας είχε η Αττικής αλλά την ζημιά την έπαθε η Eurobank, η οποία ως τότε ήταν μια χαρά. Κι όταν η Eurobank αποφασίσει να μαζέψει τα λεφτά που έχει σκορπίσει γύρω-γύρω, από τους καλοπληρωτές θα τα πάρει πρώτα, όχι από τους μπαταχτσήδες ή, εν πάση περιπτώσει, από όσους έχουν αδυναμία πληρωμής. Περίπου το ίδιο κάνει και ο εισπρακτικός μηχανισμός τού κράτους: προτιμά τις κατασχέσεις των λίγων, που μαζεύονται εύκολα παρά το κυνήγι των πολλών, που είναι επιμελώς κρυμμένα. Σε τελική ανάλυση, δηλαδή, το δυσμενές οικονομικό κλίμα πλήττει κατά κύριο λόγο τούς πλέον συνεπείς και υγιείς. Ενδιαφέρον, δεν βρίσκετε;

Ας επιστρέψουμε τώρα στην επιφύλαξη που διατύπωσα στην αρχή. Με την ραχοκοκκαλιά τής εθνικής μας οικονομίας (την μικρομεσαία επιχείρηση, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους) σχεδόν κατεστραμμένη και τους -ντόπιους και ξένους- "επενδυτές" να λειτουργούν ως αρπακτικά και όχι ως επενδυτές, πόσο σίγουρο είναι ότι η διαδικασία συρρίκνωσης έχει περάσει; Με άλλα λόγια, πόσο σίγουρο είνια ότι στο κοντινό μέλλον πρόκειται να σταματήσω να σηκώνω λεφτά από την τράπεζά μου και να αρχίσω πάλι να καταθέτω;

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Με άλλα λόγια, πόσο σίγουρο είνια ότι στο κοντινό μέλλον πρόκειται να σταματήσω να σηκώνω λεφτά από την τράπεζά μου και να αρχίσω πάλι να καταθέτω;

Έγινες πιο σθνωμοσιολόγος κι από μένα Θοδωρή...
Σάμπως περισσεύει σε κανέναν τίποτε από το μηνιάτικο για να το καταθέσει ???

Big bang in every bank, only trust stroma bank !!!

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Πέστα, Χρυσόστομε!
Οι εμπορικές τράπεζες δε δίνουν απλώς δάνεια με ξένα λεφτά. Ανοίγουν πολλαπλάσιες (εδώ, στο παράδειγμά σου 1/20% = 5-πλάσιες) πιστώσεις, δηλαδή δάνεια από αέρα κοπανιστό, για τα οποία όμως εισπράττουν τόκο (...ποιό "χρήμα εκ χρήματος" καθυστερημένε Αριστοτέλη!), που, επιπλέον, είναι και μεγαλύτερος από το επιτόκιο καταθέσεων!
Δυστυχώς δεν έχω χρόνο να κάνω ένα πρόχειρο παράδειγμα, τι έβγαζαν οι τράπεζες ανά χιλιάρικο καταθέσεων κάθε χρόνο, δηλαδή τι νταβαντζηλίκι πέφτει στις πλάτες των εργαζομένων, που είναι η μόνη "πραγματική οικονομία".
Κι εδώ μιλάμε για "λιανική τραπεζική" δηλαδή ...ψιλολοϊδια! Που να φανταστούμε τι γίνεται με τις επενδυτικές και το εν γένει χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ετσι δημιουργήθηκε αυτό το εξωφρενικό "παγκόσμιο Χρέος", που το χρωστάμε ....χωρίς να το έχουμε πάρει!
Αυτό είναι το τίμημα της λεγόμενης "ανάπτυξης μέσω των αγορών" η αλλιώς, του Καπιταλισμού.
Η γνώμη μου είναι, πως δεν πρόκειται να ξαναγυρίσει η Καπιταλιστική Οικονομία (παγκοσμίως...) στην επέκταση, αν τώρα πια δεν καταφέρει να "σβήσει" το μεγαλύτερο μέρος αυτού του "Χρέους", που λένε πως αγγίζει το 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Δεν αρκεί δηλαδή απλά να αναστραφεί η τάση διόγκωσης αυτού του "Χρέους", (που ακόμη δεν ξέρω να έχει δείξει τέτοιες τάσεις), αλλά να μειωθεί δραστικά, γιατί ήδη έχει χαθεί η εμπιστοσύνη που βασιζόταν βασικά στην ...άγνοια του προβλήματος. Που και αυτό δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Αρα η εμπιστοσύνη (λέγε με και "Πίστη") θα πέσει κι άλλο, και γι αυτό θα χρειαστεί ακόμη πιο γενναίο "κούρεμα", που ακόμη δε βλέπουμε.
Τώρα, πως μπορεί να γίνει αυτό το "κούρεμα", που στην πράξη είναι καταστροφή κεφαλαίου, αφού όλο αυτό το "Χρέος" είναι αξιόγραφα υποχρεώσεων κάποιων σε κάποιους, ας μας πεί κανας φωστήρας της "αγοράς"...
Θεωρητικά θάπρεπε με έναν μαγικό τρόπο(!) να χωριστεί σε "πραγματικό κεφάλαιο" (μικρό ποσοστό σύμφωνα με τα όσα είπαμε) και σε πλασματικό κεφάλαιο, που να πεταχτεί στα σκουπίδια, δηλαδή να σβηστεί από τα τεφτέρια με μια διαγραφή, όπως ακριβώς δημιουργήθηκε...
"Επεα πτερόεντα"!!
Δηλαδή να ...ακυρωθεί Καπιταλισμός ~70 χρόνων!
Αντε να πείσεις τώρα τον άλλον, ότι το δικό σου κεφάλαιο είναι πλασματικό ενώ το δικό μου είναι ...πραγματικό!
Λέμε και καμιά μαλακία, να περνάει η ώρα!

Το συμπέρασμα είναι πως εξακολουθούμε, όσοι έχουμε ακόμη, να τραβάμε λεφτά από την Τράπεζα στο μαξιλάρι, ....μέχρι να τιναχτεί και το χρήμα στον αέρα... να γίνουν κι αυτά πετσετάκια,....
....και μετά "γαία πυρί μειχθήτω"!

Makinen είπε...

@ Σεχτάρ ο Τρομερός

Όσο κ εάν ακούγεται γελοίο, απάντηση δίνει ο γνωστός νάρκισσος Baroufakis με το πρόσφατο βιβλίο του "adults in the room". Ουσιαστικά, αυτό που εξάγει ο αναγνώστης, είναι πως στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, υπάρχει η καθεστηκυία τάξη με τις γνωστές της αγκυλώσεις κ εμμονές κ μια "πεφωτισμένη ελίτ", που βλέπει πως δε βγαίνουν τα μαθηματικά κ προκρίνει την διαγραφή χρέους. Η διαπάλη αυτού του δίπολου, λαμβάνει χώρα κυρίως στις ΗΠΑ κ προσπαθεί να επιβληθεί κ στην Ε.Ε.
Υπεραπλουστευμένη διατύπωση, αλλά σε αυτήν καταλήγω.

P.S. Βρήκα τα βιβλία "Το χρήμα" του Γκάλμπραϊθ κ "με τα λεφτά των άλλων" του τζων Κέϊ κ ευελπιστώ να τα ξεκινήσω σύντομα! Προσωπικά, θεωρώ τον Γκάλμπραϊθ από τις σημαντικότερες οικονομικές μορφές του προηγούμενου αιώνα, αλλά μετά την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, έχει περάσει στην λήθη

Ανώνυμος είπε...

Βρε Σεχτάρ , αφού το ξέρεις το τροπάρι , όπως ξέρεις και το ότι όσο μεγαλύτερες είναι οι φούσκες τόσο μεγαλύτερο μπαμ κάνουνε...
Τι ρωτάς τότε

Το συμπέρασμα είναι πως εξακολουθούμε, όσοι έχουμε ακόμη, να τραβάμε λεφτά από την Τράπεζα στο μαξιλάρι, ....μέχρι να τιναχτεί και το χρήμα στον αέρα... να γίνουν κι αυτά πετσετάκια,....

Υπάρχουν καλύτεροι τρόποι επένδυσης σε τέτοιους καιρούς από θάψιμο κωλόχαρτων.
Να επενδύσεις σε πραγματικό και ξαναλέω πραγματικό παραγωγικό δυναμικό, χωράφι, τρακτεράκι, μηχανήματα κλπ έστω και air bnb (η μάνα μου εξασφάλισε -νόμιμη και ηθική και φορολογημένη- απόδοση 13-15% από αγορά τριαριού στο κέντρο Αθήνας). Βέβαια όλα είναι σχετικά ανάλογα το πόσο κεφάλαιο διαθέτεις.

Επίσης να προτιμάς τα μέταλλα ως μέσο αποθησαυρισμού , σπανίως θα χάσουν την αξία τους ακόμα και μετά από πυρηνικό πόλεμο, ειδικά ο χρυσός, το ασήμι και ο μόλυβδος (για τον τελευταίο μην ρωτήσεις γιατί)...