Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

23 Ιανουαρίου 2017

Ατελέσφορα μονεταριστικά παιχνίδια

Υπάρχουν φορές που αμφιβάλλω για την νοητική μου ικανότητα, καθώς παρατηρώ να βιάζονται βάναυσα μερικές από τις βασικές αρχές τής οικονομικής επιστήμης, έτσι όπως την διδάχτηκα τόσο στα χρόνια που καθόμουν στα θρανία όσο και αργότερα (κυρίως τότε). Όμως, είμαι σίγουρος πως ούτε τόσο πολύ έχω φυράνει λόγω ηλικίας ώστε να μου διαφεύγουν κάποια θέσφατα ούτε όλοι αυτοί που διαγουμίζουν τις ζωές μας είναι τόσο ηλίθιοι. Τί συμβαίνει λοιπόν;

Πάρτε, για παράδειγμα, το πρόβλημα της ρευστότητας. Παρ' ότι οι εμπορικές τράπεζες έχουν απορροφήσει άφθονο χρήμα (μέσω ανακεφαλαιοποιήσεων κλπ) και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί να αγοράζει κρατικά ομόλογα, η ρευστότητα στην αγορά είναι σχεδόν ανύπαρκτη και η δέσμευση των εκάστοτε κυβερνήσεων περί "διοχέτευσης ρευστότητας στην πραγματική οικονομία" έχει καταντήσει ανέκδοτο. Γιατί άραγε; Ας δούμε τι λέει η θεωρία πάνω σ' αυτό.


Κατ' αρχάς, πρέπει να καταλάβουμε ότι αυτή καθ' εαυτήν η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ δεν έχει καμμιά σχέση με την ρευστότητα στην αγορά. Πρόκειται για μια πράξη η οποία απεικονίζεται μεν λογιστικά αλλά δεν δημιουργεί ροή χρήματος. Στην καπιταλιστική μας οικονομία, η νομισματική βάση συνίσταται στην νομισματική κυκλοφορία, δηλαδή στο πραγματικό χρήμα που βρίσκεται είτε στα συρτάρια των τραπεζών είτε στα πορτοφόλια των ιδιωτών είτε στα ταμεία των επιχειρήσεων. Έτσι, λοιπόν, η αγορά ομολόγων από την ΕΚΤ μπορεί να αυξάνει την νομισματική βάση αλλά δεν επηρεάζει την κυκλοφορία του. Πώς αυξάνεται η κυκλοφορία τού χρήματος; Μόνο με την δημιουργία τραπεζικού χρήματος, δηλαδή με την κυκλοφορία των τραπεζικών διαθεσίμων διά της χορηγήσεως δανείων.

Για να καταλάβουμε τα παραπάνω, ας υποθέσουμε ότι αύριο η ΕΚΤ εκδίδει φρέσκο χρήμα πενήντα δισ. ευρώ με τα οποία αγοράζει ομόλογα από όλες τις τράπεζες της ευρωζώνης. Τί κάναμε ως εδώ; Αυξήσαμε την νομισματική βάση αλλά η αγορά δεν έχει δει ακόμη δεκάρα τσακιστή. Και ούτε πρόκειται να δει ώσπου να αποφασίσουν οι τράπεζες να βγάλουν αυτό το χρήμα από τα σεντούκια τους χορηγώντας δάνεια. Και για να μιλήσουμε με πραγματικά νούμερα κι όχι με παραδείγματα, ας σημειώσουμε ότι, με την πολιτική αυτή, η ΕΚΤ έχει αυξήσει την νομισματική βάση κατά 550 δισ. ευρώ μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια.

Πάμε παρακάτω. Πού βρίσκονται άραγε αυτά τα 550 δισ.; Με τα ζόρια που αντιμετωπίζουν όλες σχεδόν οι τράπεζες (το μεγαλύτερο των οποίων λέγεται "κόκκινα δάνεια"), καμμιά δεν δείχνει διατεθειμένη να σπρώξει τα διαθέσιμά της στην αγορά. Όταν οι καταστάσεις είναι δύσκολες, αποτελεί φυσική επιλογή κάθε οργανισμού να ρίχνει το βάρος του στην άμυνα. Για τις τράπεζες, η άμυνα συνίσταται πρωτίστως στην μείωση της μόχλευσης, δηλαδή στην μείωση των δανείων που έχουν στον δρόμο. Κι αφού οι κανονισμοί δεν τους επιτρέπουν να διατηρούν ρευστό πάνω από κάποιο όριο, υποχρεώνονται να καταθέτουν την υπερβάλλουσα ρευστότητά τους στις κεντρικές τους τράπεζες. Αυτή η κατάθεση γίνεται με επιτόκιο το οποίο αποκαλείται Επιτόκιο Διευκόλυνσης Αποδοχής Καταθέσεων (ΕΔΑΚ) και ορίζεται από την ΕΚΤ κάθε έξι εβδομάδες.

Στην προσπάθειά της να πιέσει τις εμπορικές τράπεζες να χορηγήσουν δάνεια, η ΕΚΤ επιδιώκει να καταστήσει ασύμφορη την τήρηση των διαθεσίμων τους στις κεντρικές τράπεζες. Έτσι, λοιπόν, ακολουθεί μια πολιτική διαρκούς μειώσεως του ΕΔΑΚ, το οποίο το 2009 βρέθηκε στο 1% και προοδευτικά έπεσε στο 0% το καλοκαίρι του 2012, πλην όμως χωρίς αποτέλεσμα. Τον Ιούνιο του 2014, το ΕΔΑΚ πήρε για πρώτη φορά αρνητική τιμή (-0,10%) αλλά και πάλι δίχως αντίκρυσμα.  Τρεις μόλις μήνες αργότερα, ο Ντράγκι έρριξε το ΕΔΑΚ στο -0,20% και τον Δεκέμβριο του 2015 στο -0,30%, χωρίς να μπορέσει να κάμψει την αντίσταση των τραπεζών. Από τον Μάρτιο του 2016 το ΕΔΑΚ βρίσκεται στο -0,40% αλλά η ρευστότητα εξακολουθεί να αποτελεί ζητούμενο. Οι τράπεζες δεν πολυνοιάζονται για το -0,40% (το μετακυλίουν στις χρεώσεις των πελατών τους) και η ΕΚΤ βλέπει να αποτυγχάνουν τα σχέδιά της για αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας η οποία θα αύξανε και τα επίπεδα τιμών, βγάζοντας τον βρόγχο τού αποπληθωρισμού από τον λαιμό τής Ευρώπης.

Μιλώντας για πληθωρισμό, ας ξαναρίξουμε μια ματιά στα βιβλία. Σύμφωνα με την ποσοτική θεωρία του χρήματος, το γενικό επίπεδο τιμών μεταβάλλεται αναλογικά προς την μεταβολή της προσφοράς χρήματος. Δηλαδή, αύξηση της προσφοράς χρήματος κατά 2% προκαλεί αύξηση της κατανάλωσης που καταλήγει σε πληθωρισμό 2%. Μόνο που το συγκεκριμένο θεωρητικό υπόδειγμα έχει ως βασική προϋπόθεση την πλήρη απασχόληση του εργατικού δυναμικού! Όσο μεγαλύτερη ανεργία υπάρχει, τόσο μικρότερο μέρος τής αύξησης του προσφερόμενου χρήματος διοχετεύεται στην κατανάλωση.


Ας ανακεφαλαιώσουμε. Τί έμαθα εγώ ο δόλιος από τα βιβλία; Πρώτον, ότι σε συνθήκες αστάθειας, αβεβαιότητας κλπ η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος πέφτει κατακόρυφα και, δεύτερον, ότι σε περιβάλλον υψηλής ανεργίας καθίσταται ατελέσφορη η νομισματική πολιτική. Με δυο λόγια: η έξοδος από τις καπιταλιστικές κρίσεις δεν επιτυγχάνεται με μονεταριστικά παιχνίδια. Κι επειδή υποθέτω ότι δεν είμαι ο μόνος που έχει διαβάσει αυτά τα βιβλία, αναρωτιέμαι τί παραπάνω μπορεί να ξέρουν όσοι επιμένουν σε τέτοια παιχνίδια.

Εκτός αν επιμένουν μόνο και μόνο επειδή παραμένουν αθεράπευτα τυφλοί οπαδοί τού μεγαλύτερου εκπροσώπου των μονεταριστών, του Μίλτον Φρήντμαν, άσχετα αν ο πατέρας των "παιδιών τού Σικάγου" ποτέ δεν δικαιώθηκε ιστορικά.

5 σχόλια:

ΔΤ είπε...

Μπορεί να μη χρησιμοποιούν τα ίδια βιβλία...
Αυτά που δίνονται από τα πανεπιστήμια και το εμπόριο να είναι αποκλειστικά για την πλέμπα. Αυτοί έχουν πχ "Μπίλντεμπεργκ παμπλικέισιονς" που τα λέει αλλιώς...

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Θοδωρή (και ΔΤ), με όλο το θάρρος, αλλά...
...αν η (αστική) "Πολιτική Οικονομία" ήταν επιστήμη, νομίζω δε θα υπήρχε ...Καπιταλισμός!
Ο Καπιταλισμός, λοιπόν, για ευνόητους λόγους, "φρόντιζε" να μην γίνει ποτέ επιστήμη η "οικονομική".
Δεν είναι τυχαίο, που οι διεισδυτικότεροι σκαπανείς της, οι Σμιθ-Ρικάρντο, ήταν και οι τελευταίοι, όταν ακόμη ο Καπιταλισμός είχε να δώσει. Μετά από αυτούς, καθένας, που βγαίνει είναι πιο απατεώνας από τον προηγούμενο, με κορυφαίους τους Κeynes, και τους "Αυστριακούς", που τάχατες είχανε και ...."βαθειά αντίθεση" τρομάρα τους,
...όση είχαν και το "πασόκ" με την "ΝΔ" στα καθ' ημάς!

-----------------------------------
Με την ευκαιρία, διαβάζω συχνά στην "οικονομική" για "ενεργό ζήτηση" (που χρησιμοποίησε σαν βασικό εργαλείο "ανάλυσης" ο απατεώνας Keynes). Είναι κατηγορηματικός προσδιορισμός το "ενεργός", δηλαδή υπάρχει και "αδρανής ζήτηση"; Iσως η άγνοια μου να οφείλεται στην ερασιτεχνική ενασχόλησή μου με την "οικονομική". Ξέρεις εσύ κάτι;

Alien είπε...

Τη δεκαετία του '60 η συζήτηση πάνω σε αυτά τα ζητήματα έφερε σε αντιπαράθεση τους μονεταριστές από τη μία, με κύριο εκπρόσωπο τον Μίλτον Φρίντμαν και τους κεϋνσιανούς από την άλλη. Αργότερα, τις δεκαετίες '70 και '80, η αντιπαράθεση απόψεων μετατοπίστηκε αντίστοιχα μεταξύ της λεγόμενης νέας κλασσικής σχολής (από την οποία γίνεται η παραδοχή ορθολογικών προσδοκιών και ότι οι αγορές πάντοτε ισορροπούν) και των λεγόμενων νεο-κεϋνσιανών (κινούνται στην κεϋνσιανή παράδοση αλλά επιδιώκουν την καλύτερη μικροοικονομική θεμελίωση της κεϋνσιανής θεωρίας μετά την κριτική που δέχθηκε από τη νεα-κλασική σχολή, ενώ κύρια διαφοροποίηση τους από τα νέα-κλασσικά οικονομικά είναι ότι δέχονται την πιθανότητα αποτυχίας της αγοράς και άκαμπτων μισθών).

Ανώνυμος είπε...

Με λίγα λόγια οι αστοί και η οικονομία τους, χρειάζονται να γίνουν 2 πράγματα σχεδόν ταυτόχρονα.1) Να μειωθεί πολύ η ανεργία χωρίς να γίνουν νέες επενδύσεις, και 2) μετά να εμφανιστούν νέα κίνητρα επενδύσεων και ανερχόμενοι κλάδοι που θα παράγουν μεγάλη υπεραξία.
Νομίζω δεν υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούν να γίνουν αυτά...

Κώστας

ΔΤ είπε...

Η οικονομική επιστήμη συνήθως υποτάσσεται στη θέληση της οικονομικής εξουσίας και εφευρίσκει μεθόδους-μοντέλα εκλογίκευσης των δογμάτων-ιδεοληψιών της σε κάθε εποχή. Αντιστρέφει δηλαδή τον ορισμό της επιστήμης η οποία πρέπει να βασίζεται πειραματικά σε αυταπόδεικτες αλήθειες για να είναι επιστήμη.